Τι ζητάνε βρικόλακες και φαντάσματα σε μια εκκλησία; Μόνο ο ταλαντούχος κύριος Λυγίζος ξέρει την απάντηση και όσοι πιστοί προσέλθετε (Το Σχολείον, Χώρος Β 27-31 Ιουλίου 2008, 21:00)

 

 

Από τη Νατάσα Διαμαντοπούλου

 «Με τον οίκο των Ατρειδών έχει παρομοιαστεί το σπίτι των Άλβινγκ στο νορβηγικό φιόρδ», διαβάζω, προσπαθώντας να μπω στο κλίμα ενός από τα γνωστότερα κείμενα του Ίψεν. «Το ζωτικό ψεύδος και οι νεκρές προλήψεις βαραίνουν σαν κατάρα την αστική οικογένεια και η μοίρα με τη μορφή της κληρονομικής ασθένειας χτυπάει το μοναχογιό της κυρίας Άλβινγκ». Ακρογωνιαίος λίθος του μοντέρνου ευρωπαϊκού δράματος οι «Βρικόλακες», έργο γραμμένο το 1883, χλευάζουν την πουριτανική υποκρισία της αστικής τάξης – θυμάμαι το μάθημα της θεατρολογίας στη σχολή, όταν μα­θαίναμε τους λόγους για τους οποίους ο Ερίκος Ίψεν κατακτούσε εμβληματικό ρόλο στην επιβολή του θεατρικού μοντερνισμού. Εκείνον τον μοντερνισμό πώς άραγε, θα τον εκφράσει σήμερα, ο Έκτορας Λυγίζος – ταλαντούχος σκηνοθέτης 32 χρόνων; Αυτά σκεφτόμουν όταν επιχειρούσα να τον προσεγγίσω. Μιλώντας αρκετές φορές στο τηλέφωνο μα­ζί του μέχρι να καταλήξουμε στην ιδανική μέρα της συνάντησης μας, όταν βρεθήκαμε από κοντά ένιωθα ότι ήδη τον γνώριζα. Με υποδέχτηκε σαν καλός οικοδεσπότης στην πρόβα και είχε την καλοσύνη να μου επιτρέ­ψει να την παρακολουθήσω. Πάντα η πρόβα έχει κάτι το μαγικό, σου δίνει την ψευδαί­σθηση ότι γίνεσαι κι εσύ συνεργός σε κάτι μεγάλο που μπορεί να γεννιέται εκείνη την ώρα. Τον παρακολουθούσα να περιφέρεται πάνω σε καθίσματα, ανάμεσα από τους ηθο­ποιούς του, πάντα με μια ήρεμη εγρήγορση. Αυτό που αισθάνθηκα ότι χαρακτηρίζει τον ίδιο αλλά και τους ηθοποιούς είναι ένας φοι­τητικός ενθουσιασμός. Του το λέω και τον βλέπω να ενθουσιάζεται ακόμη περισσότε­ρο. Σκέφτομαι ότι οι «Βρικόλακες» του Ίψεν είναι ένα έργο με πολλαπλές αναγνώσεις και με ακόμη περισσότερες θεατρικές απόπειρες και προσπαθώ να καταλάβω γιατί ένας νέος σκηνοθέτης επιλέγει να καταπιαστεί μαζί του. Κάπως έτσι ξεκίνησε η συζήτηση που είχα με τον Έκτορα Λυγίζο.

 Μιλήστε μου λίγο για το έργο όπως το διαβά­σατε εσείς.

 Όταν πρωτοδιάβασα το έργο με είχε συγκινή­σει πολύ η τελευταία πράξη, το τεράστιο αδι­έξοδο του φινάλε. Μετά ο Ίψεν άρχισε να με ενδιαφέρει και πιο εγκεφαλικά, γιατί είδα ότι με πολύ έξυπνο τρόπο παίζει με τα είδη του θεάτρου. Ενώ είναι ένα έργο σαλονιού, πολύ ρεαλιστικό, νομίζω πως όλη η δομή που έχει φτιάξει ο συγγραφέας αποκαλύπτει κάτι μη ρεαλιστικό και κωμικό. Δηλαδή ξεκινάει ως δράμα, μετά γίνεται τραγωδία, με την έννοια των ρητορικών λόγων, μετά από την κωμωδία καταλήγει στο γκροτέσκ. Στην πορεία επίσης ανακάλυψα ότι οι ήρωες του έργου αρέσκο­νται πάρα πολύ να αυτοπαρουσιάζονται στους άλλους. Έχουν πάρει κάποιες σημαντι­κές αποφάσεις πριν ξεκινήσει το έργο και προ­σπαθούν να δείξουν στον κόσμο αυτή την και­νούργια τους εικόνα. Η μεγάλη ομπρέλα του έργου όμως είναι η ιστορία με τους κανόνες και τα ψεύδη στην καθημερινή ζωή.

 Τα συμπεράσματα αυτά πού σας οδήγησαν;

 Είδα πως ο συνδετικός κρίκος της όλης ιστο­ρίας είναι το θέμα της πίστης. Το καθένα από αυτά τα πρόσωπα έχει μια ισχυρή πίστη για κάτι. Είτε είναι η πίστη στο Θεό, είτε η πίστη στην ιδέα μιας καινούργιας ζωής. Όλοι οι ήρωες έχουν την ανάγκη να πιστεύουν ισχυ­ρά σε κάτι.

 Τι σκέφτεται ένας σκηνοθέτης όταν ανεβάζει ένα πολυπαιγμένο έργο;

 Αρχικά έχει την υποχρέωση να δείξει στον κόσμο γιατί τον ενδιαφέρει. Θεωρώ ότι είναι υποχρέωση ενός σκηνοθέτη να καταπιαστεί μ’ένα κλασικό έργο. Με κάποιον τρόπο, πρέ­πει να μπορεί να δείξει γιατί μπορεί να αφορά κάποιον άνθρωπο σήμερα. Πρέπει να μπορεί να παίζει με τις προσδοκίες του ανθρώπου που έρχεται να δει την παράσταση. Το κοινό του Φεστιβάλ Αθηνών είναι, νομίζε­τε, πιο ανοιχτό σε νέες προτάσεις; Ναι είναι. Αν και νομίζω ότι πρέπει να πράτ­τεις πάντα ανεξάρτητα απ’ αυτό. Αυτό που πιστεύεις ότι μπορεί να κάνει κάτι ελκυστικό είναι η δική σου ματιά. Φυσικά, δεν νομίζω ότι θα μ’ ενδιέφερε να κάνω αυτό το έργο σε μια κλασική σκηνή, ούτε όμως θεωρώ ότι το βεβηλώνω επειδή αισθάνομαι πιο ελεύθερος μαζί του. Αν με ρωτάτε, θα σας έλεγα ότι θε­ωρώ πως είμαι πολύ πιστός στο έργο. Δεν θε­ωρώ ότι το έχω αποδομήσει. Ό,τι επέμβαση κάνω είναι προς την κατεύθυνση ανάδειξης του νοήματος.

 Τι επεμβάσεις έχετε κάνει, δηλαδή;

 Δεν έχω πειράξει το κείμενο, διαβάζω κυρίως τους ρόλους, πώς θα λειτουργούσαν τα πρό­σωπα αυτά στο σήμερα.

 Γιατί μας αφορά σήμερα αυτό το έργο;

 Το θρησκευτικό κομμάτι είναι μάλλον επίκαι­ρο. Είναι επίκαιρο με την λογική ότι εξηγεί με κάποιον τρόπο πώς λειτουργεί η κοινωνία. Αυτό νομίζω ότι είναι το βασικότερο θέμα του έργου. Ωραία η προσωπική ελευθερία, αλλά είναι ουτοπία απ’την στιγμή που ζούμε σε οι­κογένειες, σε κοινωνίες, με το να είμαστε μέλη μιας κοινότητας. Είναι επίκαιρο ειδικά σήμερα που επικρατεί μια τάση επιστροφής στο άτο­μο, στην προσωπικότητα, σε μια εποχή που δεν συνεγείρουν τα συλλογικά οράματα.

 Σας αγχώνει ο τίτλος του νεαρού ταλαντού­χου σκηνοθέτη που σας συνοδεύει;

 Για να είμαι ειλικρινής, όχι – τουλάχιστον σε βαθμό που να μου δημιουργεί πρόβλημα. Με κάποιον τρόπο, έχω αποφασίσει πως αυτή είναι η δουλειά που μου αρέσει, η καθημερινότητα που μου αρέσει, ο πιο ωραίος τρόπος για να εκφράζομαι. Είναι άλλη μια δουλειά με την οποία προσπαθείς να «επικοινωνήσεις» κάποια πράγματα. Δεν έχω μπριζώσει τον εαυτό μου να κάνω αριστουργήματα. Από­πειρες θεωρώ ότι κάνω, τώρα αν βγουν και ωραίες ακόμα καλύτερα. Ο στόχος δεν είναι η τελειότητα, αλλά η επικοινωνία. Αυτά που εγώ δεν μπορώ να εκφράσω με άλλους τρό­πους, προσπαθώ μέσα από τη σύμπραξη μου με άλλους ανθρώπους.

 Υπήρξατε βοηθός του Λευτέρη Βογιατζή και του Αντώνη Καλογρίδη. Τι έχετε κρατήσει από τις εμπειρίες σας μαζί τους;

 Είναι και οι δύο άνθρωποι με πολύ συγκεκρι­μένη ματιά και τρόπο δουλειάς. Κατάλαβα ότι πρέπει να επιμένεις πολύ στον τρόπο με τον οποίο έχεις δει τα πράγματα. Με τον Βογιατζή κατάλαβα πόσο σημαντικός είναι ο λόγος στο θέατρο. Ο Καλογρίδης, από την άλλη μεριά, μου έδειξε πώς να διαχειρίζομαι την εικόνα, μου έδειξε το δυναμισμό και την ενέργεια που μπορεί να κουβαλάει μια παράσταση.

 Πώς είναι για σας ο ιδανικός ηθοποιός;

 Κυρίως θέλω να έχει τεχνική αρτιότητα, να εί­ναι πολύ εξασκημένος – γιατί αυτό σημαίνει ότι έχει ξεπεράσει τις ντροπές του. Θέλω οι ηθοποιοί να χαίρονται που βρίσκονται επάνω στη σκηνή. Πιστεύω ότι αν αυτός που βρίσκε­ται πάνω στη σκηνή δεν χαίρεται να λέει ιστο­ρίες και να κάνει την πλάκα του, δεν πρέπει να είναι ηθοποιός. Από την άλλη πλευρά, μου αρέσουν πολύ οι ηθοποιοί που έχουν συγκε­κριμένο στυλ και χαρακτήρα, χωρίς όμως να έχουν κλειδώσει σε ένα συγκεκριμένο είδος παιξίματος. Μου αρέσουν οι ιδιόρρυθμοι και οι δύσκολοι.

 Έχετε σκεφτεί ποτέ γιατί σκηνοθετείτε;

 Το μόνο που μπορώ να σκεφτώ είναι ότι αισθά­νομαι οικειότητα και ελευθερία σ’ αυτό το χώ­ρο. Νομίζω ότι το κάνω με μεγαλύτερη ευκολία από κάποια άλλα πράγματα. Πιο φυσικά.

 Πώς βρίσκετε το θέατρο στην Ελλάδα;

 Νομίζω όπως όλους τους τομείς του πολιτι­σμού: πολύ προβληματικό λόγω έλλειψης χρημάτων, παιδείας και οράματος. Προσω­πικά, ακόμα μαζεύω πράγματα και προσπα­θώ να καταλάβω τι είναι αυτό που θέλω να κάνω στο θέατρο. Ακόμα είμαι στο στάδιο που ανακαλύπτω αυτό το δύσκολο πεδίο: Μου αρέσει αυτό που και εσείς παρατηρήσα­τε όταν αρχίσαμε να συζητούμε, ο φοιτητικός ενθουσιασμός. Είναι ένα στοιχείο αθωότητας που με ενδιαφέρει πάρα πολύ και επιδιώκω να υπάρχει στις παραστάσεις μου. Μ’ ενδια­φέρει οι ηθοποιοί πάνω στη σκηνή να συνα­ντιούνται και να θέλουν παίζοντας να ανακα­λύψουν ο ένας τον άλλον.

 

Info

 Έκτορας Λυγίζος Ερρίκος Ίψεν, Βρικόλακες
Μετάφραση: Μαργαρίτα Μέλμπεργκ
Σκηνοθεσία: Έκτορας Λυγίζος
Σκηνικά – Κοστούμια: Μαγιού Τρικεριώτη
Φωτισμοί: Max Penzel
Δραματουργική επεξεργασία: Κατερίνα & Παναγιώτα Κωνσταντινάκου Επιμέλεια κίνησης: Μαριέλα Νέστορα
Διδασκαλία χορωδίας: Χαράλαμπος Γωγιός

Βοηθός σκηνοθέτη: Γεωργία Ψυχογυιού

Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Δήμητρα Χίου

Βοηθός φωτιστή: Αντώνης Κόκορης

Παίζουν:

Πολυξένη Ακλίδη, Νίκος Γεωργάκης, Ανέζα Παπαδοπούλου, Θάνος Σαμα­ράς, Γιώργος Ζιόβας

 

Το Σχολείον, Χώρος Β 27-31 Ιουλίου 2008, 21:00

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του Ελληνικού Φεστιβάλ (τεύχος 11)

 

ΑΝΤΙ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟΥ

Ο ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ ΕΚΤΟΡΑΣ ΛΥΓΙΖΟΣ ΑΥΡΙΟ ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ 105,5

 

Με τον Έκτορα Λυγίζο γνωριστήκαμε το 2002 στο φεστιβάλ Δράμας, όπου είχαμε συμμετάσχει με τις πρώτες μικρού μήκους ταινίες μας. Είχε κάνει μία ταινία που λεγόταν Εσωτερικό σπιτιού με γυναίκα που καθαρίζει μήλα (Λεπτομέρειες), η οποία είχε φύγει από το φεστιβάλ με τρία- τέσσερα από τα σημαντικότερα βραβεία του! Η δεύτερη ταινία του λεγόταν Αγνά Νιάτα και αν κλικάρετε στο προφίλ μου, θα δείτε ό,τι την έχω τοποθετήσει ως μία από τις αγαπημένες μου ελληνικές ταινίες. Τα Αγνά Νιάτα μάλιστα είχαν ενταχθεί στο επίσημο διαγωνιστικό πρόγραμμα του φεστιβάλ Βενετίας εκείνης της χρονιάς! Με τον Έκτορα κάνουμε ένα τελείως διαφορετικό σινεμά κι ίσως γι’ αυτό εμένα προσωπικά μου αρέσουν οι ταινίες του: αυτός δε χρησιμοποιεί καθόλου, μα καθόλου μουσική. Η εξέλιξη των, φαινομενικά ψυχρών, ιστοριών του επιτυγχάνεται μέσω του εσωτερικού ρυθμού που καταφέρνει κάθε φορά να φτιάξει, ενός διάχυτου μινιμαλισμού και των ερμηνειών που αποσπά από τους ηθοποιούς του. Εγώ, πάλι, τρελαίνομαι να δίνω πλάνα μου σε συνθέτες να τα επενδύουν με τις νότες τους! Δουλεύει πολύ με τους ηθοποιούς ο Έκτορας, μεταφέροντας τη θεατρική παιδεία του στο συγκεκριμένο κομμάτι της κινηματογραφικής δουλειάς του. Το ό,τι εργάστηκε ως βοηθός του Λευτέρη Βογιατζή στο θέατρο, δεν τον εμπόδισε να αντιμετωπίζει σαν ένα τελείως διαφορετικό μέσο έκφρασης τον κινηματογράφο. Έχει σκηνοθετήσει κι ο ίδιος θεατρικές παραστάσεις στο Αμόρε κυρίως, οι οποίες τον καθιέρωσαν σταδιακά σαν έναν από τους πιο πρωτοποριακούς νέους σκηνοθέτες μας. Δεν είμαστε πολύ φίλοι με τον Έκτορα, δε βγαίνουμε έξω, δε συναντιόμαστε συχνά, μα περιέργως αυτό το παιδί συμμετέχει ενεργά σε ό,τι κάνω, βοηθώντας ουσιαστικά. Στο ντοκιμαντέρ Ζωντανοί στο Κύτταρο- Σκηνές Ροκ, όχι μόνο κράτησε τα πιο ενημερωμένα ραπόρτα (ειλικρινά δεν έχω ξαναδεί τόσο ικανό σκρίπτ στα τόσα χρόνια που μπλέχτηκα με τα κινηματογραφικά), αλλά δέχτηκε με χαρά να τον βάλει κάτω η μακιγιέζ φίλη μας Εύη Ζαφειροπούλου, να του φορέσει μια περούκα και να τον κινηματογραφήσουμε ως χίπη, επί της Ηπείρου, με παραμορφωτικό ψυχεδελικό φακό.

 

 

 

Στο ντοκιμαντεράκι πάλι που τραβήξαμε για τον Ιάπωνα rocker Damo Suzuki– και που όπως όλα δείχνουν θα το’ χω έτοιμο για το φετινό φεστιβάλ Δράμας- τον έβαλα να κρατάει ένα μεγάλο τηγάνι, μοιράζοντας μπάμιες στον κόσμο! Να μην παραλείψω να αναφέρω και ένα ταξίδι με τραίνο πριν μερικά χρόνια, κατά την επιστροφή από το φεστιβάλ Θεσσαλονίκης στην Αθήνα, καθ’ όλη τη διάρκεια του οποίου ήμασταν μεθυσμένοι με τον ηθοποιό Θάνο Σαμαρά να φωνάζει Απαιτώ να εξαφανιστούν όλα τα βρωμοφάνταρα από το όχημα εδώ και τώρα! Χώρια που μέσα στο μεθύσι και το χαβαλέ, μας είχε πιάσει όλους μια ακατανίκητη επιθυμία να…κακοποιήσουμε τη Βουλγάρα καθαρίστρια του τραίνου, που είχε την ατυχία να επισκεφτεί το βαγόνι μας! Απίστευτο γέλιο! Φέτος ο Έκτορας Λυγίζος καταπιάστηκε για τα καλά με τη μεγάλη του αγάπη, το θέατρο. Τις μέρες αυτές σκηνοθετεί στο BIOS της Πειραιώς τον Τροβατόρε του Verdi σε μια πρωτοποριακή εκδοχή, που ξεκίνησε ως ιδέα από τη θεατρική ομάδα Οι όπερες των ζητιάνων! Από την ερχόμενη εβδομάδα, επίσης, ξεκινάει πρόβες για τους δικούς του Βρυκόλακες του Ίψεν, μια ανάθεση που του έγινε από το Φεστιβάλ Αθηνών, κατόπιν δικής του πρότασης. Ακόμη δεν έχω δει τον- κατά Έκτορα– Τροβατόρε στο BIOS, αλλά σκοπεύω να πάω μεσ’ στις επόμενες μέρες μαζί με τον σκηνοθέτη- maitre της όπερας Βασίλη Νικολαΐδη, ο οποίος πολλά έχει ακούσει για το ταλέντο του σκηνοθέτη φίλου μου και με ρωτούσε σχετικά. Εσείς, πάντως, όσοι είδατε ήδη την παράσταση ή προτίθεστε να το κάνετε, συντονιστείτε αύριο Κυριακή 11 Μαΐου Στο Κόκκινο 105,5 (www.left.gr) 20.30- 22.00 το βράδυ! Καλεσμένος μου θα είναι ο Έκτορας Λυγίζος κι έχετε ν’ ακούσετε πολλά για τον τρόπο που ασκεί την ιδιαίτερη τέχνη του. Ενδιαμέσως της κουβέντας μας, θα σας παίξουμε πολύ Verdi, αλλά και Placebo, Massive Attack, Tom Waits, Johnny Cash και Θανάση Παπακωνσταντίνου!

 

* Πάντως, εγώ του την είπα την αμαρτία μου του Έκτορα…Η σχέση μου με την όπερα είναι όπως αυτή ενός ελέφαντα με το μαντολίνο! Το ίδιο κι εγώ μέχρι πρότινος, μου απάντησε!

 

δημοσιεύτηκε στο blog ΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΙΑΣΜΑΤΑ http://bosko-hippydippy.blogspot.com/  του φίλου σκηνοθέτη -μεταξύ άλλων- Αντώνη Μποσκοϊτη.