Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 69 ετών, ο στιχουργός και φιλόλογος Ηλίας Κατσούλης, χτυπημένος από την επάρατη νόσο. Ο Ηλίας Κατσούλης είχε υπογράψει τους στίχους δεκάδων αγαπημένων τραγουδιών, μεταξύ των οποίων «τα σμυρναίικα τραγούδια», «καράβια χιώτικα», «με τα φτερά του έρωτα» και «πόνος – άπονος». Η κηδεία του έγινε την Παρασκευή στην ιδιαίτερη πατρίδα του, στο Κάτω Λουτρό Κορινθίας.
Δάσκαλος στο σχολείο και στο τραγούδι
«Μουντζουρωμένο το γυαλί/ Μα πίσω απ΄ τους καπνούς του/ Βλέπει ο Θεός το Αϊβαλί/ Και σταματάει ο νους του», τραγουδάει ο Παντελής Θαλασσινός. Οι στίχοι είναι του Ηλία Κατσούλη που έφυγε χθες από τη ζωή, σε ηλικία 69 ετών, από καρκίνο. Ενεργός από το 1984 στο ελληνικό τραγούδι, συνέδεσε ιδιαίτερα το όνομά του με τον Παντελή Θαλασσινό.Άνθρωπος χαμηλών τόνων, προσηνής, ήρεμος ο Ηλίας Κατσούλης, εκτός από το πάθος του για το τραγούδι, υπήρξε και παθιασμένος δάσκαλος. Εργάστηκε ως φιλόλογος, ενώ τα τελευταία χρόνια ήταν λυκειάρχης στο 7ο Παγκρατίου. «Μπορούσα να κάνω πέντε ώρες προετοιμασία για μία ώρα διδασκαλίας», είχε πει. Και ενέπνεε τα παιδιά. Στο τραγούδι μπήκε το 1984, σε ηλικία 40 ετών, με το εξαιρετικό «Δεν την αντέχω εύκολα την άνοιξη» σε μουσική Νίκου Τάτση και ερμηνεύτρια την Χάρη Αλεξίου. Στίχους του μελοποίησαν, μεταξύ των άλλων, οι Χρήστος Νικολόπουλος, Ορφέας Περίδης, Τάσος Γκρους (η «Χαλκίδα» είναι το πιο γνωστό), Μιχάλης Νικολούδης, Δημήτρης Παπαδημητρίου, ενώ τραγούδια όπως τα «Εισιτήριο στην τσέπη σου», «Καράβια χιώτικα», «Τα σμυρναίικα τραγούδια», «Κράτα για το τέλος» που έκανε με τον Παντελή Θαλασσινό, έγιναν κλασικά στο είδος τους. Ο ίδιος ξεχώριζε ως μεγάλους δασκάλους του το δημοτικό τραγούδι, τις μαντινάδες, τους Παπαγιαννοπούλου, Γκάτσο, Παπαδόπουλο, Ελευθερίου. «Κυρίως τον Ελευθερίου… Είναι πιο πολύ στο κλίμα μου», έλεγε.
Αντίο Δάσκαλε
Eίμαστε το άθροισμα των επιλογών μας. Αλλά ένα κομμάτι του εαυτού μας είναι το αποτέλεσμα σημαντικών συναντήσεων. Αν είμαστε τυχεροί τότε έστω και μία φορά θα έχουμε γνωρίσει κάποιον άνθρωπο που μας άνοιξε παράθυρο στη γνώση, στον κόσμο, στη ζωή και τις μεγάλες αξίες της. Έναν τέτοιο άνθρωπο μου φύλαξε η μοίρα να γνωρίσω στα μαθητικά μου χρόνια. Έναν δάσκαλο αληθινό, που αγαπούσε τα γράμματα και χαιρόταν να δίνει στα παιδιά τα κλειδιά για να ξεκλειδώνουν τα εμπόδια του συντακτικού των αρχαίων, να συζητάει μαζί τους ιδέες που θα γίνονταν έκθεση. Μετά από κάθε μάθημα μαζί του , από αυτά τα ιδιαίτερα εν είδει φροντιστηρίου, στον κυκεώνα της τελευταίας τάξης του Λυκείου, το εμπόδιο των αρχαίων μειωνόταν. Ο Δάσκαλος ο αληθινός έβαζε τον Αριστοτέλη και τον Θουκιδίδη για να αρχίσω τα παιχνίδια του μυαλού: δοτική αναφορική, γενική κτητική, χρονική μετοχή…Ανήκω στη γενιά της περιβόητης «αρωγής και ευδοκίμησης». Αυτής της γενιάς που το θέμα της έκθεσης ήταν η πρώτη ένδειξη ότι το χάσμα του εκπαιδευτικού συστήματος θα γκρέμιζε πολλά όνειρα παιδιών για το πανεπιστήμιο. Δεν ήμουν ανάμεσά τους. Και σε ένα μεγάλο μέρος το χρωστάω στον Δάσκαλο των ιδιαίτερων μαθημάτων . Εκείνον τον σεμνό άνθρωπο που πολύ δειλά ένα απόγευμα του 1984 έβγαλε από την τσέπη του ένα χειρόγραφό του για να διαβάσει κάποιους στίχους. Γιατί η κρυφή του αγάπη, ο δικός του καημός ήταν κάποια μέρα να ακούσει τους στίχους του να γίνονται τραγούδια. Ο Δάσκαλος τα κατάφερε. Και έκανε πολλά τραγούδια και μάλιστα επιτυχίες. Πολλές επιτυχίες είχαν και οι μαθητές του, αφού δε σταμάτησε να νιώθει ο ίδιος το βάρος της ευθύνης του . Βλέπετε, ο Ηλίας Κατσούλης δεν είχε περάσει στην άλλη όχθη της ευκολίας. Οι στίχοι ήταν η δημιουργική του διέξοδος. Η πρόοδος των μαθητών του ήταν η ηθική του ικανοποίηση .Ήθος, πάθος, αξιοπρέπεια, φιλομάθεια, σεμνότητα, σεβασμός στην προσωπικότητα του άλλου. Αυτό ήταν το άθροισμα των αξιών του Δάσκαλου. Το ότι έφυγε και το ελληνικό λαϊκό τραγούδι έγινε πιο φτωχό όπως θα γράψουν και θα πουν τα μήντια είναι το λιγότερο. Προσωπικά, θλίβομαι που ο Δάσκαλος δε θα δώσει σε άλλα παιδιά την ευκαιρία να εισπράξουν ένα μέρος από τις αξίες του. Για να τις κάνουν μπαλάντα της δικής τους ζωής. δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ
Μια εκπομπή του Ράδιο Ουτοπία (απόσπασμα)Στον Πάρη Μήτσου και στον 902 που «αντέχουν ακόμα τα λαϊκά».
του Ηλία Κατσούλη
Έτσι που τα ραδιόφωνα έχουν ρίξει στο πυρ το εξώτερον τα πιο ωραία λαϊκά, φαντάζομαι τον εαυτό μου ραδιοφωνικό παραγωγό σε μια εκπομπή με τα αγαπημένα μου ζεϊμπέκικα. Για το Ράδιο Ουτοπία φυσικά, αφού ξέρω πως ποτέ δε θα μεταδοθεί.Και με αφιερώσεις οπωσδήποτε. Σε πρόσωπα αγαπημένα, σε φίλους, σε τόπους και χρόνους της νοσταλγίας, της μνήμης, μπορεί και της φαντασίας. Σαν τους παλιούς ερασιτέχνες του ονείρου που τους κυνηγούσαν τα ραδιογωνιόμετρα εκείνων που φυλακίζουν όποιο όνειρο τολμά να ονειρευτεί.Φόρεσε τη ζώνη σου «από ριγέ μετάξι ή κόκκινο μαλλί» άκουσε και χόρεψε στον αέρα που σε παίρνει, αν και «οι καλοί χορευτές χορεύουν πάντα στον τόπο, δε μετακινούνται άσκοπα, ούτε ξοδεύουν την αισθητική τους με πράξεις που τους υπαγορεύουν τα μάτια των άλλων» όπως γράφει ένας φίλος συγγραφέας (Ανδρέας Ταργανάς) στο έξοχο τελευταίο βιβλίο του (Γόνιμη πέτρα, Αιγόκερως 2006).Η εκπομπή δικαιωματικά θα ξεκινά με το θρυλικό πια Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας του Μάνου Λοΐζου και καθώς ο ηχολήπτης θα χαμηλώνι τον ήχο, μετά τις πρώτες νότες, θα πέφτει και η αφιέρωση: «Στον Αλέξη Δαμιανό, ‘ηνίοχο’ των πιο ωραίων κινηματογραφικών ονείρων μας, που έφυγε πρόσφατα και έφτασε Μέχρι το πλοίο που τον περίμενε, για να τον περάσει στη χώρα του αιωνίου κι ανεξερεύνητου σκότους. Και πρόσεξε ακροατή μου το βραχνό γέλιο της πρωταγωνίστριας (δάνειο Ελένης Ροδά) που το μαχαιρώνει η φράση – επίκληση “Πα-να-γιά μου” κάτι σαν “σε καλό μου” δηλαδή σαν προαίσθημα κακό για τη μοίρα της Ευδοκίας στην ταινία, αλλά και της ηθοποιού που την έπαιζε, της Μαρίας Βασιλείου, που η τελευταία “ταινία” της ήταν το Θάνατος στο Λονδίνο, για να ζήσει “για πάντα” σαν Ευδοκία μιας ανέσπερης μνήμης».(…)Κι ένα ζεϊμπέκικο για σένα (πάλι) –το τελευταίο- αν και δεν κάνει έτσι να σε αποχαιρετήσω:
Έχεις αφήσει μια ψυχή
στην παγωνιά και στη βροχή
μ’ ένα παράπονο, μ’ ένα παράπονο πικρό
θα στο ξαναθυμίσω
Και πάνω στο παράπονο θα πέσουν άλλοι σταθμοί το ξέρω. Θα πνίξουν τη φωνή μου, τη φωνή του Ράδιο Ουτοπία. Τα σημερινά ραδιόφωνα δεν αντέχουν παράπονα και βαριά καταθλιπτικά τραγούδια. Θα χαθεί η συχνότητα.(…) Απόσπασμα άρθρου του Ηλία Κατσούλη με τίτλο «Μια εκπομπή του Ράδιο Ουτοπία» που δημοσιεύτηκε στη στήλη «Ακριβές Στιγμές» του περιοδικού «Μετρονόμος» (τεύχος 23, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2006, σελ. 18-19).
του Αντώνη Μποσκοϊτη
Ένα φέρετρο με τα αρχικά του ονόματος του και παραταγμένα δίπλα πολλά στεφάνια… Τιμητικά νεκροστέφανα σταλμένα από δισκογραφικές εταιρείες, από το δίφωνο, από συγγενείς, φίλους και καλλιτέχνες που συνεργάστηκαν μαζί του…
Μπαίνουμε στο ναό και συμμετέχουμε στο βουβό θρήνο…Η Λιζέττα Καλημέρη μαυροντυμένη κλαίει στην αγκαλιά μου…Δίπλα στο ανοιχτό ανθοστολισμένο φέρετρο στέκονται η αγαπημένη του σύζυγος και τα παιδιά τους…Απίστευτο! Ο Ηλίας κείτεται άψυχος με ένα γαλήνιο πρόσωπο…Περνάμε στη σειρά…άλλοι τον φιλάνε…εγώ χαϊδεύω το μέτωπο του…
Δυο- τρεις αχρείαστοι επικήδειοι μόνο…Και μια αγκαλιά καλλιτέχνες που ακολουθούν τη νεκρική πομπή μέχρι το νεκροταφείο…Ο συνθέτης Μιχάλης Τερζής κάθεται κάπου μόνος και αμίλητος…Το ίδιο και ο Αργύρης Χιόνης ο ποιητής…Συντετριμμένοι ο Παντελής Θαλασσινός, η Γιώτα Νέγκα, ο Νότης Μαυρουδής, η Γλυκερία, ο Στέλιος Φωτιάδης, ο Νίκος Ανδρουλάκης, ο Γιάννης Νικολάου, ο Ντάσο Κούρτι, ο Αλέξης Βάκης, ο Γιώργος Τσάμπρας, η Καλλιόπη Βέττα, η Βάνα Δαφέρμου, ο Κώστας Φασουλάς, ο Μιχάλης Κουμπιός, ο Σταμάτης Χατζηευσταθίου…Μαυροντυμένος και ο Ορφέας Περίδης εισέρχεται σαν αερικό στο κοιμητήριο…
Ούτε χειροκροτήματα, ούτε τραγούδια…Μια σεμνή και ταπεινή τελετή, ανάλογη του ανθρώπου που χάθηκε…Το καπάκι του φέρετρου ανοίγει για τελευταία φορά…Λίγο χώμα από τη γενέτειρα του, έτσι, για το καλό ταξίδι…Και το ογκωδέστατο βιβλίο συλληπητηρίων που γεμίζει μέσα σε λίγη ώρα…
Ένα ολόκληρο χωριό, το Κάτω Λουτρό Κορινθίας, το χωριό του Ηλία Κατσούλη, με το που πέφτει ο ήλιος, συννεφιάζει απότομα, σα να ζητά το μερίδιο του στην απώλεια…
Η θάλασσα ηρεμεί ξαφνικά…από το μεσημέρι που έβλεπε απέναντι της τους πενθούντες να καταφθάνουν, είχε σηκώσει κύμα…
Ο παραγωγός Μωυσής Άσερ και ο Παντελής Αμπαζής της Ανωτάτης Ζαμπετικής με παρακινούν να φύγουμε…Ένα χαμόγελο ύστερα από τη συμμετοχή σε τόσο ανέκφραστο πόνο είναι ό,τι χρειάζεται…Ο Ηλίας Κατσούλης έχει κοιμηθεί ήδη…στα σπλάχνα του τόπου που τον γέννησε…Γεια σου, κυρ- Ηλία…Καλή ανάπαυση…Σ’ ευχαριστούμε για όσα έδωσες…Και που ξέρεις, μπορεί μια μέρα να ξανασυναντηθούμε…
CAMERA STYLO 