Ευριπίδη, Τρωάδες, Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας – Νικαίτη Κοντούρη, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου / 7 & 8 Αυγούστου 2009, 21:00

PHOTO: Γιάννης Ιωνάς

Σήμερα… Σ’ ένα βομβαρδισμένο σχολείο, ανάμεσα σε σπασμένα θρανία, πεταμένα βιβλία, ρημαγμένους τοίχους, μια ομάδα παιδιών «παίζει» τους Θεούς, από τον Πρόλογο των Τρωάδων του Ευριπίδη. Σ’ αυτόν το χώρο -προσωρινό στρατόπεδο άμαχων- θα συγκεντρωθούν οι γυναίκες της Τροίας και το μοιρολόι τους θα γίνει ο θρήνος όλων των ηττημένων και εξορισμένων του κόσμου, μια πανανθρώπινη κραυγή διαμαρτυρίας. Το Κ.Θ.Β.Ε. παρουσιάζει το πάντα επίκαιρο αντιπολεμικό έργο του Ευριπίδη, που διδάχτηκε το 415 π.Χ., στα χρόνια του Πελοποννησιακού Πολέμου, σε νέα μετάφραση της Ελένης Βαροπούλου και φέρνει για πρώτη φόρα, τη Λήδα Πρωτοψάλτη στην Επίδαυρο, στο ρόλο της Εκάβης.

Πέρσες- Κριτική Παρουσίαση. Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Ντίμιτερ Γκότσεφ. Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου, 31/7/2009.

Κριτική Παρουσίαση


του Γιάννη Καραμπίτσου









Οι “Πέρσες”,  του Εθνικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία Ντίμιτερ Γκότσεφ στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου,  μας δημιούργησε ανάμικτα συναισθήματα. Αποτέλεσε μια αξιόλογη πρόταση,  που είχε τις προϋποθέσεις να μετουσιωθεί σε μια πολύ καλή παράσταση, αλλά που κατά την άποψή μας, δεν κατάφερε να ολοκληρώσει τους στόχους της εξαιτίας της «κατάχρησης» στην  διαχείριση των εκφραστικών της μέσων.


Η παράσταση  στο μεγαλύτερο μέρος της διατηρούσε αμείωτο το ενδιαφέρον της. Η συνεχής αποχώρηση από πολύ νωρίς πολλών θεατών είχε ως  αποτέλεσμα η αρχική ανακοίνωση, “παρακαλούνται οι θεατές να μην μετακινούνται κατά την διάρκεια της παράστασης” να ηχεί πολύ ειρωνική. Aκύρωνε σε ένα μεγάλο βαθμό το πολύ ενδιαφέρον  και υποβλητικό σκηνοθετικό εύρημα και τόλμημα  επέκτασης και ενοποίησης της σκηνής με το κοίλον.   Η Αμαλία Μουτούση άφηνε την σκηνή, για να ανέβει τελετουργικά τα σκαλιά του θεάτρου, εκφωνόντας τα λόγια της η παραμένοντας σιωπηλή  για αρκετή ώρα για να επιστρέψει στην σκηνή, ακολουθώντας με συνέπεια την χαραχθείσα σκηνοθετική γραμμή και ελέγχοντας απόλυτα τα εκφραστικά της μέσα. Έδωσε νόημα και δύναμη στο εγχείρημα, κάτι που με τις υπάρχουσες συνθήκες δεν ήταν εύκολο να συμβεί, αντιπαρερχόμενη τις όποιες «εξάρσεις» της σκηνοθεσίας που σε πολλά σημεία της και ειδικά προς το τέλος έχανε το μέτρο.  Δεν συνέβη το ίδιο με την ερμηνεία του αξιόλογου ηθοποιού Μηνά Χατζησάββα στο ρόλο του Δαρείου και ένας λόγος παραπάνω που συνέβη αυτό ήταν η σύμπτωση της εμφανισής του  στην σκηνή με το σκηνοθετικό “ξέσπασμα” της παράστασης.

Αν δεν μας διακατέχει (ως κοινότητα) σφοδρή και ειλικρινής επιθυμία να πάμε στην Επίδαυρο, γιατί επιμένουμε τόσο να έρθει η Επίδαυρος σε εμάς; Διασκευές και Επίδαυρος, του Γιάννη Καραμπίτσου

Αν δεν μας διακατέχει (ως κοινότητα) σφοδρή και ειλικρινής επιθυμία να πάμε στην Επίδαυρο, με ότι επώδυνο συνεπάγεται αυτό, έστω με σύγχρονο πνεύμα και με νεωτερική διάθεση γιατί επιμένουμε τόσο να έρθει η Επίδαυρος σε εμάς; Ας την αφήσουμε στην ησυχία της έως ότου “ωριμάζοντας γίνουμε νεώτεροι” όπως διατείνεται ο Έρμαν Έσσε σε ένα πολύ ενδιαφέρον αλλά όχι και τόσο γνωστό βιβλίο του.

Διασκευές και Επίδαυρος


Κείμενο με αφορμή την παράσταση “Πέρσες” του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Dimiter Gotscheff και άλλες παραστάσεις έργων αρχαίου δράματος που παίχτηκαν στην Επίδαυρο τα τελευταία χρόνια με την μορφή των ελεύθερων μεταφορών  (διασκευών).








Το CameraStylo Online και ο υπογράφων το παρακάτω κείμενο υπεύθυνος «έκδοσής» του, προσπαθούν να αντιμετωπίσουν με ριζοσπαστικό τρόπο τα ζητήματα που εφάπτονται της σύγχρονης τέχνης και της αισθητικής της, αλλά και της κοινωνίας και της με ευρεία έννοια πολιτικής. Όσο εξελίσσεται το περιοδικό και αποκτάει την επιθυμητή δυναμική αυτή η στάση θα δυναμώνει όλο και περισσότερο.


Ένα από τα θέματα που μας έχει απασχολήσει είναι το θέμα της κριτικής της Τέχνης. Η αλήθεια είναι ότι η αγάπη μας για τον κινηματογράφο, πριν η ενασχόληση (όσο είναι δυνατόν) με τα υπόλοιπα γοητευτικά όσο και εθιστικά πεδία της σύγχρονης τέχνης μας οδηγήσει σε μια αναπόφευκτη «μοιχεία», μας έκανε αρχικά να δώσουμε έμφαση στο ζήτημα της κινηματογραφικής κριτικής για το οποίο θα αναφερθούμε αναλυτικότερα κάποια στιγμή, υποστηρίζοντας την «οξύμωρη» άποψη ότι «η μόνη αντικειμενική κριτική είναι η υποκειμενική».

Την ουσία του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζει το CameraStylo Online την κριτική θα προσπαθήσουμε να την συνοψίσουμε ως εξής. Δεν αποφαινόμαστε οριστικά για ένα καλλιτεχνικό έργο γιατί ο μόνος ασφαλής κριτής είναι ο χρόνος. Και γιατί απλά όσες γνώσεις αν έχει κανείς δεν έχει την αρμοδιότητα να κάνει κάτι τέτοιο. Αντί αυτού αναπτύσσουμε έναν «υποκειμενικό» προβληματισμό (όπως «υποκειμενική» είναι και η άποψη του καλλιτέχνη, υλοποιημένη όμως σε ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα) σχετικά με την αισθητική του καλλιτεχνικού έργου και την θέση του στο σύγχρονο στερέωμα της τέχνης, όσο το δυνατόν βαθύ και με επιχειρήματα, χωρίς αφορισμούς και απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς.

Από την «διακριτική» κατάθεση των επιχειρημάτων προκύπτει η άποψή μας για μια παράσταση, για μια καλλιτεχνική έκφραση που τολμά να εκτίθεται δημόσια. Αυτό σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει , ότι μια κριτική που θα κινηθεί σε αυτά τα πλαίσια θα είναι χλιαρή και υποτονική. Μια κριτική με επιχειρήματα αλλά όχι τελεσίδικη και τετελεσμένη μπορεί να είναι παθιασμένη, οξεία και καθόλου εμπαθής. Μια κριτική που δεν παύει να εμφορείται από την αγάπη για το αντικείμενο και όσους το υπηρετούν.

Στο προκείμενο λοιπόν. Να τονίσουμε από την αρχή ότι όχι μόνο δεν είμαστε κατά των νεωτερισμών ή των πειραματισμών στην τέχνη αλλά αντίθετα η κάλυψη των «υποχρεώσεων» του περιοδικού μας, που απαιτούσε την θέαση πολλών παραστάσεων, ειδικά του Φεστιβάλ Αθηνών, διεύρυνε σημαντικά τους ορίζοντες μας σε σχέση με την σύγχρονη τέχνη. Μας προξένησε αισθητική συγκίνηση στην πλειονότητα των παραστάσεων που παρακολουθήσαμε και μόνο συγχαρητήρια μπορεί να εκφράσει κανείς στο Φεστιβάλ Αθηνών για αυτό.

Καταρχήν επειδή γίνεται πολύς λόγος για «νεωτερισμούς» από αρκετούς θεατές που παρακολουθούν τις παραστάσεις στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου τα τελευταία χρόνια,   επισημαίνουμε απλά ότι κάτι που χρησιμοποιείται διαρκώς  εδώ και 40 χρόνια περίπου, παύει με μια έννοια να θεωρείται νεωτερισμός και για αυτό χρησιμοποιούμε την λέξη σε εισαγωγικά. Σε κάθε περίπτωση η ποιότητά ενός «νεωτερισμού» κρίνεται από το αν είναι ενταγμένος δημιουργικά μέσα στο όλο σύμπαν του καλλιτεχνικού έργου και αν αυτό το σύμπαν έχει τη δυναμική, την συμπαγή και συνεπή εκείνη μορφή, ώστε να αδράξει τον θεατή και να τον «ταξιδέψει» στο σύμπαν του πρώτου δημιουργού, του Ευριπίδη ή του Αισχύλου στην συγκεκριμένη περίπτωση. Αυτό είναι το καθοριστικό σημείο στο οποίο εστιάζονται τα προβλήματα, αφού η μεγάλη πλειοψηφία των θεατών φεύγει τα τελευταία χρόνια από την Επίδαυρο με ένα αίσθημα ανικανοποίητου.


Τι γίνεται στην περίπτωση όπου μια σύγχρονη παράσταση δεν περιέχει «νεωτερισμούς» όπως συμβαίνει συνήθως όταν «ανεβαίνει» Αριστοφάνης, αλλά με μια έννοια όλη είναι ένας «νεωτερισμός», όπως συμβαίνει με αρκετές σύγχρονες παραστάσεις ελληνικές και ξένες;

Διαδικτυακά Μαθήματα Αισθητικής Κινηματογράφου: Το Σοβιετικό Μοντάζ (επιμέλεια: Μίμης Τσακωνιάτης)

Ο Griffith ήταν ένας πρακτικός καλλιτέχνης, που ενδιαφερόταν να μεταδώσει ιδέες και συναισθήματα με τον πιο κατάλληλο και αποτελεσματικό τρόπο. Στη δεκαετία του ’20, οι Σοβιετικοί κινηματογραφιστές εξέλιξαν τις μονταζιακές του αρχές και καθιέρωσαν τις θεωρητικές προτάσεις για το θεματικό μοντάζ, ή montage, όπως το αποκαλούν (από το Γαλλικό, monter, που σημαίνει συναρμολογώ). Ο V. I. Pudovkin έγραψε τις πρώτες σημαντικές θεωρητικές πραγματείες πάνω σε αυτό που αποκάλεσε εποικοδομητικό μοντάζ. Οι περισσότερες από τις αναφορές του αποτελούν αποσαφηνίσεις των πρακτικών του Griffith, αλλά διαφοροποιήθηκε από τους Αμερικανούς (τους οποίους εγκωμίαζε αφειδώς) σε αρκετά σημεία.

ΝΕΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Σεπτέμβριος – Δεκέμβριος 2009

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ – ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ – ΛΕΥΚΩΜΑΤΑ – ΔΟΚΙΜΙΑ – ΜΕΛΕΤΕΣ – ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ

Πολλά και σημαντικά βιβλία θα κυκλοφορήσουν από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ έως και τον Δεκέμβριο του 2009. Πιο αναλυτικά:

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

· Το μυθιστόρημα της Λίλας Κονομάρα Η αναπαράσταση στο οποίο παρακολουθούμε την πορεία συγγραφής της βιογραφίας του λογοτέχνη Ανδρέα Παράσχου, της συλλογής των στοιχείων μέσα από χαμένα γράμματα, ντοκουμέντα, συζητήσεις με διάφορα πρόσωπα του περιβάλλοντος του βιογραφούμενου. Παράλληλα ξετυλίγεται η ιστορία του χαμένου συγγραφέα: Η ψυχανάλυση και η τρέλα, η αριστερά, η κατάρρευση του σοσιαλιστικού οράματος, ο έρωτας, οι προδοσίες και οι απώλειες πλέκουν τον καμβά της μυθιστορηματικής αυτής προσωπικότητας. Μια περιπλάνηση στην Ξάνθη των πλούσιων καπνεμπόρων, των πομάκικων χωριών και των θρησκευτικών και κοινωνικών αντιθέσεων, στη Σαμοθράκη, στο Παρίσι και στο Βερολίνο, αλλά κυρίως στις εσωτερικές διαδρομές του Ανδρέα Παράσχου που διαμορφώνουν μια περιπετειώδη ζωή κι ένα σημαντικό συγγραφικό έργο. (Νοέμβριος)

Απεβίωσε ο Νίκος Α. Κοκάντζης, συγγραφέας της Τζιοκόντα

Απεβίωσε το Σάββατο 25 Ιουλίου στη Θεσσαλονίκη ο συγγραφέας της Τζιοκόντας Νίκος Α. Κοκάντζης. Ο Νίκος Α. Κοκάντζης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1927. Σπούδασε Ιατρική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και ειδικεύτηκε στην Ψυχιατρική στο Λονδίνο, όπου έζησε αρκετά χρόνια.

Το έργο του Νίκου Κοκάντζη Τζιοκόντα πρωτοεκδόθηκε το 1975 (Κέδρος, 1η έκδ. 1975, 2η 1976, 3η 1981, 4η 1986, 5η 1996, 6η 1998). Παρουσιάστηκε σε σειρά 13 επεισοδίων από το Α΄ Πρόγραμμα της ΕΡΑ με την Πέμυ Ζούνη και το Γιάννη Φέρτη.

Η Τζιοκόντα, η αληθινή ιστορία ενός πρώτου έρωτα δύο δεκαπεντάχρονων παιδιών στη Θεσσαλονίκη της Κατοχής, έχει ήδη μεταφραστεί στα γαλλικά, στα αγγλικά, στα ιταλικά, στα γερμανικά, στα καταλάνικα, στα εβραϊκά, στα ολλανδικά και στα τουρκικά (η έκδοση αναμένεται το φθινόπωρο). Τον Ιανουάριο του 2005 κυκλοφόρησε σε νέα έκδοση από τις Εκδόσεις Πατάκη, ταυτόχρονα με την έκδοση της συλλογής διηγημάτων με τίτλο Εννέα ιστορίες και ένα λιμπρέτο και της ποιητικής συλλογής Κουαρτέτο (Μάρτιος 2005).

Διηγήματα του Νίκου Κοκάντζη έχουν δημοσιευτεί στο Βήμα, στο Αντί και στην Παραφυάδα.