THE SOCIAL NETWORK, σε σκηνοθεσία Ντέηβιντ Φίντσερ από 27 Οκτωβρίου 2010 μέσω της Audio Visual στους κινηματογράφους FACEBOOK: ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΘΟΝΗ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΟΘΟΝΗ
Μια πολυαναμενόμενη για μας ταινία το The Social Network σε σκηνοθεσία Ντέηβιντ Φίντσερ δεν μας απογοήτευσε όπως περιμέναμε αλλά σε ένα μεγάλο βαθμό μας ικανοποίησε. Να πούμε από την αρχή ότι το κείμενο που ακολουθεί δεν αποτελεί μια τυπική κριτική ταινίας αλλά μια προσπάθεια προσέγγισης του φαινομένου με το οποίο καταπιάνεται η ταινία , με αφορμή την ταινία. Έτσι ενδεχόμενα να αδικήσουμε την ταινία που κατάφερε να κρατήσει το ενδιαφέρον μας ομολογουμένως αμείωτο από την αρχή έως το τέλος και να φωτίσει σε μικρό έστω βαθμό πολλά από τα ενδιαφέροντα σημεία της αρχής της πορείας του Ζούκεμπεργκ, ιδρυτή του Facabook προς τη δόξα και το χρήμα και στη συμμετοχή στην εγκαθίδρυση ενός νέου τύπου καπιταλισμού, όπου οι “πρωτοπόροι” του ίντερνετ θα παίζουν καθοριστικό και καταλυτικό ρόλο.
Ένα καινούριο αλλόκοτα ελκυστικό αμερικάνικο όνειρο γεννιέται και η δημιουργική και ευέλικτη χρήση του διαδικτύου θα κατασκευάσει νέου τύπου πανίσχυρους εξουσιαστές και θα αποδώσει τιμές και χρήματα σε ανθρώπους που η ταξική τους προέλευση ενδεχόμενα θα είναι πολύ “ταπεινή”, χρήματα και θέση στην κοινωνία που με άλλο τρόπο δεν θα μπορούσαν σε καμιά περίπτωση να αποκτήσουν.
Η έξυπνη και πονηρή χρήση του διαδικτύου δημιουργεί μια εξίσωση τάξης στους πρωτεργάτες της, για να μην πούμε ότι θα γεννήσει μια καινούρια τάξη ανθρώπων που οι εξουσίες τους θα είναι τέτοιες, που η ανθρωπότητα ποτέ δεν θα έχει γνωρίσει έως τώρα. Την ουσία αυτού του φαινομένου την έχει πιάσει ο Φίντσερ, για να μην πούμε ότι ο Φίντσερ επιλέχτηκε για να κοινωνήσει στους απλούς θνητούς τις νέες μεγάλες “αλήθειες” που φέρει μαζί της η “δημοκρατία” του ίντερνετ και ειδικά των social networks. Να προετοιμάσει τους νέους ιδιαίτερα απλούς θνητούς για το τι μέλλει γενέσθαι, να τους μυήσει στην ιδέα ότι ο δρόμος του Ζούκεμπεργκ είναι ένας δρόμος προς μίμηση, είναι ο δρόμος όλων μας, μπορεί να μας δώσει όλα όσα κέρδισε και εκείνος αρκεί να πιστέψουμε και να ασπαστούμε το “όραμα” της νέας και πιο δίκαιας “δημοκρατίας” που γεύτηκε ποτέ ο (καπιταλιστικός) κόσμος.
Έτσι λοιπόν η ταινία, που αν κρινόταν στο επίπεδο με το οποίο γίνονταν οι κριτικές μέχρι μέσα της δεκαετίας του ΄80 δεν θα είχε και πολλές δάφνες να δρέψει, σήμερα κρινόμενη ουσιαστικά ως φαινόμενο που έρχεται να μιλήσει για ένα άλλο νέο και συνταραχτικό όπως θα αποδειχτεί στο άμεσο μέλλον φαινόμενο του σύγχρονου κόσμου, μένει έξυπνα στην πρώτη περίοδο της πορείας του Ζούκεμπεργκ, μοιάζει μάλιστα “προοδευτική” γιατί τάχατες βγάζει στη φόρα τα ήδη βγαλμένα “άπλυτα” του Ζούκεμπεργκ, κάπου διαβάσαμε μάλιστα ότι δεν έπεσαν στην αντίληψη μας μηνύσεις (αναφέρει ο γράφων) έως τώρα για την όχι ικανοποιητική εικόνα του Ζ, που βγάζει προς τα έξω η ταινία του Φίντσερ, ας γελάσουμε και ας πούμε σήμερα απλά αυτό που μας επιτρέπεται να πούμε, κάνουμε την πρόβλεψη ότι η ταινία όχι μόνο έγινε με τη σύμφωνη γνώμη (ανοχή) του περί ου ο λόγος , αλλά σχεδόν ήταν παραγγελία όχι απαραίτητα του ίδιου αλλά του νέου κύκλου ιδιότυπων εξουσιαστών απασχολούμενων με το διαδίκτυο και των πατρώνων τους.
Ο ρόλος αυτής της νέας τάξης πραγμάτων και των στοιχείων που συμπαρασύρουν μαζί τους είναι τόσο εφιαλτικά δυνατός που η αποκάλυψη και ενός μικρού αριθμού μόνο των όσων συμβαίνουν και ισχύουν θα ήταν ικανή να πανικοβάλλει και τρέψει εις άτακτον φυγήν όλο τον κόσμο άψαχτο και “ψαγμένο”, πολιτικά ασυνειδητοποίητο ή συνειδητοποιμένο.
Μια νέα εποχή είναι ήδη εδώ και ο πανέξυπνος Φίντσερ μας δίνει μόνο την αρχή της, ενώ γνωρίζει ότι η ανησυχητική συνέχειά της μιας και τα γεγονότα στην διαδικτυακή “δημοκρατία” τρέχουν με ταχύτητες μεγαλύτερες από εκείνη του φωτός αναλογικά, είναι ήδη παρούσα και κυριαρχούσα. Είναι απορίας άξιον πως αυτή η νέου τύπου αυταρχική κυριάρχηση, η διασπορά ψεύτικων στοιχείων και δεδομένων στο ευρύτερο κοινωνικό επίπεδο, όπως αυτό των 500.000.000 χρηστών που αβασάνιστα αναπαράγουν οι κατά τα άλλα και σε πολλές περιπτώσεις αυστηροί κριτές , που ξεπερνά κατά πολύ αυτά που ο Όργουελ είχε φανταστεί, περνάει χωρίς αντίδραση και αντίσταση, αφού όλοι “κοιμούνται με τα τσαρούχια”, ώστε ο λάκκος να έχει ήδη σκαφτεί, να είμαστε μέσα και να έχει αρχίσει να μας καλύπτει το χώμα.
Δεν θα σας “ανοίξουμε τα μάτια” ενώ μπορούμε, κάποια στιγμή οφείλετε στον εαυτό σας να προσπαθήσετε να τα ανοίξετε μόνοι σας, γιατί και αυτό είναι στοιχείο της ανάτασής σας (αν και όταν υπάρξει) να καταλάβετε ότι δεν ζούμε στην ίδια εποχή όπως έστω πριν δέκα χρόνια.
Ναι δεν είναι εντελώς ψέματα για την γκόμενα του Ζούκεμπεργκ, ότι ήταν “αναρχικός” χάκερ και δεν έδινε τόση σημασία στα λεφτά. Ναι μπορεί σε ένα ψυχαναλυτικό επίπεδο στο βάθος ότι έκανε να το έκανε για τη γκόμενα και για να εκδικηθεί με τον τρόπο του το “σύστημα”, δημιουργώντας ένα νέο “σύστημα” μέσα και πέρα από το υπάρχον, αλλά αν νομίζετε ότι αυτή είναι η “αλήθεια” πίσω από την ωραία αλλά και με περισσή ηθελημένη αφέλεια διηγημένη ιστορία του Φίντσερ, τότε έχετε πολλά ακόμα να οσμιστείτε όσο το πέρασμα του χρόνου θα προσθέτει ραγδαία φτυαριές στους ήδη σκαμμένους λάκκους μας. Όσο πιο γρήγορη η αντίδρασή μας τόσο και πιο αποτελεσματική μπορεί να καταστεί τουλάχιστον για να γλυτώσουμε από το λάκκο. Και μετά ο δρόμος είναι πολύ μακρύς και αβάσταχτα δύσκολος. Ο αγώνας μεγάλος και ίσως μάταιος. Θα πρέπει όμως να πραγματοποιηθεί. Ακόμα και στις ταινίες υπάρχουν καλοί και κακοί, χωρίς καλούς δεν γίνεται και μπορεί να την σπάμε σε μερικούς, αλλά όπως λέει και η ταινία στο τέλος “κάνεις μεγάλη προσπάθεια για να γίνεις μαλάκας”, δεν ξέρουμε αν υπήρξε ποτέ καλός ο Ζ, αλλά σίγουρα σήμερα δεν είναι, και να ήθελε δεν θα μπορούσε και ο ίδιος όπως και ο Φίντσερ το γνωρίζουν πολύ καλά και για αυτό έφτιαξαν την ταινία και την πήγαν (ουσιαστικά) μόλις μέχρι το 2004-5.
Το μεγαλύτερο και δημοφιλέστερο social network δεν έχει καμιά σχέση σήμερα με εκείνο της εποχής της ίδρυσής του. Το ότι σήμερα χρειάζεται “υπηρεσία εσωτερικών υποθέσεων” διευθυνόμενη από πρώην αξιωματικό του FBI αποτελούμενη από πάνω από 100 υπαλλήλους για να ελέγχει όχι μόνο τους πραγματικούς ή εικονικούς χρήστες του και το ήθος τους αλλά και τους υπόλοιπους εκατοντάδες υπαλλήλους του και το ήθος τους λέει πολλά. Η ταινία μοιάζει να λέει πολλά, δε λέει όμως και δεν θα μπορούσε να πει ούτε να δείξει.
Εδώ ένα σωρό άνθρωποι (όχι και πάρα πολλοί όμως) μεταξύ των οποίων και ο γράφων προσπαθούν να βρουν εναγωνίως e-mail επικοινωνίας, επιβεβαιωμένο τηλέφωνο και διεύθυνση του the sosial network, αλλά ματαιοπονούν. Και κανείς δεν αναρωτιέται και δεν διαμαρτύρεται. Γιατί άραγε;
Επειδή ωριμάζοντας γινόμαστε και σοφότεροι και νεώτεροι όπως λέει ο Έρμαν Έσσε, εμείς έχουμε αρχίσει να καταλαβαίνουμε και είμαστε πολύ κοντά να βρούμε την απάντηση, αλλά δεν θα σας την πούμε.
Ίσως κάποτε στο απώτερο μέλλον αν και όταν τα πράγματα θα έχουν αλλάξει και οι περισσότεροι από εσάς θα έχουν ωριμάσει (το ευχόμαστε με όλη μας την καρδιά) και δεν το έχετε ανακαλύψει μόνοι σας (αυτό δεν είμαστε σίγουροι ότι πρέπει να σας το ευχηθούμε) και έχουμε καταφέρει να μείνουμε έξω από το λάκκο μας που με κόπο τιτάνιο και επαγρύπνηση συνεχή και συνεπή θέλουμε να πιστεύουμε ότι έχουμε αφήσει πίσω, προς το παρόν τουλάχιστον, να σας «σφυρίξουμε» κάποια πράγματα.
Μέχρι τότε όμως φοβόμαστε ότι έχετε αδήριτη ανάγκη και για διαφορετικούς λόγους ο καθένας, οι περισσότεροι από εσάς το the social network, ώστε να προβείτε στην κριτική τοποθέτηση απέναντί του και είστε έτοιμοι να κατασπαράξετε όποιον σας πει κακή κουβέντα, όπως συμβαίνει με τον αγγελιοφόρο κακών ειδήσεων ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ερωτική “προδοσία” ανδρός ή γυναικός αντίστοιχα.
Είδατε τι έκανε εξαιτίας μιας τέτοιας “προδοσίας” ο Ζ; το the social network.
Εσείς δεν ξέρουμε τι είστε ικανοί να κάνετε, ή μάλλον έχουμε αρχίσει να υποπτευόμαστε. Και εμείς το έχουμε ακόμα ανάγκη γιατί εξυπηρετεί σε ένα βαθμό τους “ύποπτους” και ανατρεπτικούς σκοπούς μας, αλλά όπως όλα όσα σχετίζονται με την καπιταλιστική τεχνολογία και το “δημοκρατικό” διαδίκτυο φροντίζουμε να τα πάμε και όχι να μας πάνε. Και επίσης δεν έχουμε 500.000.000 φίλους, ενώ οι εχθροί μας έχουν αρχίσει να αυξαίνονται επικίνδυνα και να γίνονται και επικίνδυνοι. “Φυλάμε τα ρούχα μας λοιπόν…..”. Η ταινία μας άρεσε (ως «μελέτη» της αρχής έστω ενός σημαντικού φαινομένου της νέας εποχής) και την συστήνουμε ανεπιφύλακτα.
CAMERA STYLO 