Νικολάι Κολιάντα: Ο Άμλετ του είναι σκύλος της Νίκης Ορφανού (εφ)

Στο θέατρο του, πριν από την παράσταση, σερβίρει μπορστ, τη γνωστή ρωσική σούπα, στους θεατές του. Αν μπορούσε, θα έκανε πληθωρικά θεάματα, κράμα θεάτρου και κινηματογραφικών υπερπαραγωγών. Λόγω έλλειψης μπάτζετ, τη φαντασμαγορία την εξασφαλίζει σε παλιατζίδικα αλλά ακόμα και σε κάδους σκουπιδιών. Ο κατά Κολιάντα Άμλετ γρυλίζει, γαυγίζει, δείχνει τα δόντια του… Τι φέρνει στο θέατρο ο Ρώσος σκηνοθέτης που τον κατατάσσουν στη νέα πρωτοπορία;

Από τη Νίκη Ορφανού

O Νικολάι Κολιάντα ήταν δεν ήταν δεκαπέντε χρονών όταν αποφάσισε να κάνει θέατρο. Σύντομα, ο νεαρός Ρώσος από το Καζακστάν απέδειξε ότι δεν αστειευόταν. Ξεκίνησε ως ηθοποιός και η γεύση του θεάτρου του άρεσε. Αλλά στα είκοσι τέσσερα του, και μετά από μια αξιόλογη πορεία, βρέθηκε ξαφνικά εκτός θιάσου: δεν μπορούσε ν’ αποχωριστεί το ποτό. Ο Κολιάντα δεν το έβαλε κάτω και επέστρεψε ακόμα πιο πεισματωμένος. Στα τριάντα του έγραψε το πρώτο του έργο και έκτοτε συνέχισε να γράφει ακατάπαυστα. Ήταν στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Οι ήρωες του, βουτηγμένοι στη μιζέρια, στα χρέη και συχνά και στο αλκοόλ, έφεραν ίχνη απ’ τη μεγάλη ρωσική παράδοση. Εκείνη την πρώιμη μετασοβιετική περίοδο, όταν το σύγχρονο ρωσικό θέατρο ήταν ακόμη σε εμβρυακό στάδιο, ο δρόμος για τον φιλόδοξο νέο, που σήμερα έχει στο ενερ­γητικό του πάνω από ενενήντα έργα και αρκετά βραβεία, και θεωρείται ένας εκ των «πατέρων» της ρωσικής πρωτοπορίας, φαινόταν ανοιχτός.

Πολύ νωρίς  βέβαια κατάλαβε ότι ούτε η συγγραφή του ήταν αρκετή. Ήθελε να κάνει αυτό που λέμε “ολικό θέατρο” –με άλλα λόγια, τα πάντα.

Το 2001 είχε βρει τον πρώτο του χώρο, είχε συγκροτήσει θίασο κι αγωνιζόταν να στήσει τις παρα­γωγές του. Η ρωσική μαφία όμως είχε άλλη άποψη, και δεν δίστασε να το ανα­τινάξει για να το μεταμορφώσει στη συ­νέχεια σε εστιατόριο. Έτσι, η περιπέτεια του πρώτου του θεάτρου, που βρισκόταν στο υπόγειο ενός πρώην γραφείου της ΚαΓκεΜπε, κατέληξε άδοξα. Αλλά αυτό δεν τον σταμάτησε. Το επόμενο θέατρο του, το θέατρο Κολιάντα, επέζησε των πρώτων κακουχιών και στεγάζει μέχρι σήμερα τον Κολιάντα και το θίασο του. Εί­ναι ένα μικροσκοπικό θέατρο 62 θέσεων στο κέντρο της πόλης Γιεκατερίνεν-μπουργκ. Ο Νικολάι Κολιάντα είναι σ’ αυτό απόλυτος άρχοντας: καλλιτεχνικός και οικονομικός διευθυντής, λογιστής, υπεύθυνος τύπου, σκηνογράφος, ενδυ­ματολόγος, φωτιστής και μερικές φορές και συνθέτης της μουσικής των παρα­στάσεων. Εκτός των άλλων, μαγειρεύει θαυμάσια και τη γνωστή ρωσική σούπα «μπορστ» για το κοινό του θεάτρου. «Φτιάχνω δυο κατσαρόλες μπορστ και τις σερβίρω στους θεατές πριν την πα­ράσταση», εξηγεί. «Η σούπα είναι δω­ρεάν. Μου αρέσει όταν ακούω κάποιους να λένε: Δεν είναι θαυμάσιο; Ο Νικολάι Κολιάντα με τάισε σούπα σήμερα!»

Η σκηνοθεσία ήταν αρχικά μέρος του πακέτου: ήθελε πολύ απλά να δει τα έργα του στη σκηνή και δεν υπήρχε άλλος να το κάνει. Αυτό στην πορεία άλλαξε, κα­θώς το μικρόβιο της σκηνοθεσίας μπήκε στο αίμα του και υπερίσχυσε. Ούτε καν τα 90 έργα του δεν ήταν αρκετά να τον χορ­τάσουν. Άρχισε ν’ ανεβάζει κλασικούς, σύγχρονους του Ρώσους συγγραφείς αλλά και ξένους, και οτιδήποτε τελικά έπεφτε στα χέρια του – και όλα τα μεταχειριζόταν με την ίδια ελευθερία με την οποία έκοβε κι έραβε τα δικά του. Γ έναν ιδανικό κόσμο, θα έκανε ένα μείγμα θεά­τρου και σινεμά. Πληθωρικά, δηλαδή, θε­άματα, πολυπληθή, γεμάτα εικόνες, βα­ριά σκηνικά και φανταχτερά κοστούμια. Κι όμως, τα περιορισμένα οικονομικά μέσα τελικά δεν τον εμπόδισαν. Βρήκε λύση στα παλιατζίδικα της πόλης, και δεν έλειψαν οι περιπτώσεις που ανακάλυψε υλικά ακόμα και στους κάδους απορριμ­μάτων της γειτονιάς του.

Η φήμη που σιγά σιγά απέκτησε στην Ευρώπη μέσα απ’ τη συμμετοχή του σε φεστιβάλ δεν άλλαξε τα γούστα του. Ο Άμλετ είναι ένα καλό παράδειγμα. Ο σαιξπηρικός ήρωας περιφέρεται αναζητώ­ντας τον δολοφόνο του πατέρα του σε μια σκηνή γεμάτη κινέζικα αντίγραφα της Τζοκόντας και λογής λογής καδραρισμένα πορτραίτα, αλλά και κονσέρβες με τροφή για γάτες, σκουπίδια, κουρέ­λια, μια μεγάλη μαύρη πλαστική μπα­νιέρα (που μπορεί να μετατραπεί σε τάφο, νυφικό κρεβάτι ή σκουπιδοτενεκέ), φελλούς, άδεια μπουκάλια, ασπρισμένα κόκαλα βοδιού που ο Άμλετ δένει σε σχήμα σταυρού, καθώς και αξεσουάρ από άλλες παραστάσεις, όπως το εντυπωσιακών διαστάσεων κουτάλι από τον Πέερ Γκυντ,  που ο Άμλετ χρησιμοποιεί ως κουπί όταν φεύγει με τη βάρκα για τον τόπο της εξορίας του.

Το βασίλειο της Δανιμαρκίας είναι σά­πιο και του φαίνεται. Ο ίδιος ο Άμλετ, όπως και οι υπόλοιποι ήρωες του έργου (ο Κολιάντα έχει κρατήσει για τον εαυτό του το ρόλο του πατέρα-φαντάσματος που εμφανίζεται με φτερά αγγέλου και μπλουζάκι με την εικόνα του Χριστού) θυμίζουν απελπισμένους άγριους με βαμμένα πρόσωπα στα χρώματα του πο­λέμου – ή, καλύτερα, μια αγέλη σκύλων. Γρυλίζουν, γαυγίζουν, επιδεικνύουν τα δόντια τους και τα περιλαίμιά τους, και με την πρώτη ευκαιρία είναι έτοιμοι να ορ­μήσουν και να ξεσχίσουν ο ένας τον άλ­λον. Αυτός είναι ο Άμλετ όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί. Τρελός; Χωρίς αμφιβο­λία. Κι έχει σίγουρα πλάκα. Θέατρο Κολιάντα – Νικολάι Κολιάντα

Άμλετ του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ

Ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτης, ο Νικολάι Κολιάντα είναι ο κορυφαίος της σύγχρονης ρωσικής θεατρικής σκηνής. Στην πρώτη του εμφάνιση στην Ελλάδα, παρουσιάζει τη δική του εκδοχή του Άμ­λετ, μια παράσταση που έχει ήδη απο­σπάσει διθυραμβικές κριτικές.

Πειραιώς 260, Κτίριο Η

7-9 Ιουλίου 2011, 21:00 Εισιτήρια: 25€, 20€, 15€