ΡΙΧΑΡΔΟΣ Γ, ΣΑΜ ΜΕΝΤΕΣ-ΚΕΒΙΝ ΣΠΕΪΣΙ: κριτικές βρετανικού τύπου-“πού βρί­σκεται η μοναδική, σκληρή τρέλα του Ριχάρδου μέσα σ’ αυτή την κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του Σπέισι υποκρι­τική μανιέρα;”

– Είναι αρκετά επικίνδυνος;

  -Νοιώθεις ποτέ, ότι ο Σπέισι αποκαλύπτει κάτι σκο­τεινό κι επικίνδυνο που έχει ανακαλύψει μέσα του;

– πού βρί­σκεται η μοναδική, σκληρή τρέλα του Ριχάρδου μέσα σ’ αυτή την κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του Σπέισι υποκρι­τική    μανιέρα;

κριτικοί: το ιερατείο των φαρμακόγλωσσων

Τι έγραψαν οι κριτικές του βρετανικού Τύπου για τον Ριχάρδο του Bridge Project και του Κέβιν Σπέισι; Στην πραγματικότητα, και παρά ορισμένες αντιρρήσεις ως προς την ανάγνωση, σχεδόν όλοι οι έγκυροι κριτικοί συμφωνούν: η ερμηνεία του καθηλώνει.

Επιμέλεια: Μαρία Σιδηροπούλου (εφ)

Charles Spencer «Λαμπρή επίδειξη»

The Telegraph

Ο Σπέισι μας παρουσιάζει μια εκδοχή του Ριχάρδου που συχνά ηλεκτρίζει το κοινό και που προσδιορίζει ευφυέστατα τις δύο δυνάμεις που ωθούν το «δηλη­τηριώδες, καμπούρικο βατράχι» – την άκαρδη φιλοδοξία και τη βαθιά απο­στροφή που νιώθει ο Ριχάρδος για τον εαυτό του. Ωστόσο, όσο κι αν σε καθη­λώνει, δεν νιώθεις ποτέ -όπως με άλ­λους, πραγματικά μεγάλους Ριχάρδους Γ’- ότι ο Σπέισι αποκαλύπτει κάτι σκο­τεινό κι επικίνδυνο που έχει ανακαλύψει μέσα του. Ερμηνεύει με μια λαμπρή επί­δειξη της υποκριτικής του τεχνικής, αλλά ποτέ δεν ξεχνάς ότι κάθε του κί­νηση είναι υπολογισμένη με πονηριά.

Αν και η παραγωγή του Μέντες με την αγγλοαμερικανική εταιρεία Bridge Project έχει ροή και σαφήνεια, δεν δια­θέτει την εντυπωσιακή εφευρετικό­τητα και τη γεμάτη ανησυχία ονειρική ατμόσφαιρα της παραγωγής του Έντουαρντ Χολ, που τώρα ανεβαίνει στο Hampstead.

Όπως και ο αρχιτεκτονικός σχεδια­σμός του Τομ Πάιπερ, με τους τοίχους και τις πόρτες που υποχωρούν, η προ­σέγγιση του Μέντες δείχνει κάπως επι­φανειακή και επιτηδευμένη, αφήνοντας ελάχιστα περιθώρια στο κοινό ν’ αξιο­ποιήσει τη φαντασία του. Το έργο των σχεδόν τρεισήμισι ωρών θα επωφελείτο σε μεγάλο βαθμό από την αφαίρεση σκηνών.

Michael Billington «Άγρια ενέργεια»

The Guardian

Ο Σπέισι δεν ανατρέπει ριζικά την εκ­δοχή του Ριχάρδου που λάνσαρε ο Ολίβιε, ως ενός σατανικού πλακατζή. Αυτό που μας προσφέρει είναι μια δική του λεπτή παραλλαγή του ρόλου: έναν Ρι­χάρδο, στον οποίο το ενστικτώδες κω­μικό μπρίο συνδυάζεται με τη λαγνεία για εξουσία, προερχόμενη από ένα άσβεστο μίσος για τον ίδιο του τον εαυτό. Η στιγμή που ξεχώρισα είναι αυτή της ενθρόνισης του Ριχάρδου κατά την έναρξη της δεύτερης πράξης. Η ματιά του Σπέισι αντανακλά τη στιγ­μιαία αγαλλίαση της απόλυτης εξουσίας, που την επόμενη στιγμή μετατρέπεται σε ανήσυχη ανασφάλεια.

Αυτό που είναι εντυπωσιακό στον Σπέισι είναι ότι ενσαρκώνει το ρόλο με κάθε ίνα της ύπαρξης του. Η φωνή του έχει αποκτήσει μια πιο τραχιά, πιο σκο­τεινή απόχρωση. Με το αριστερό του πόδι εγκλωβισμένο σε δαγκάνες νάρ­θηκα, σφύζει από άγρια ενέργεια πάνω στη σκηνή.

Paul Taylor «Χιουμοριστικές πινελιές»

The Independent

Έχουν υπάρξει πολύ πιο τρομακτικές και χαρισματικές απεικονίσεις του Ριχάρδου Γ’. Αλλά η ερμηνεία του Σπέισι συνδυά­ζει το ενστικτώδες, επιβλητικό κύρος με υπέροχες, χιουμοριστικές πινελιές… Υπάρχουν φορές που αυτός ο Ριχάρδος μοιάζει με σατανικό ξάδελφο του Βίνσεντ Πράις, με τα φρύδια του που ανα­σηκώνονται κωμικά, με τα περιφρονητικά τινάγματα των χεριών του και τις πανούργα ανατρεπτικές παύσεις του…

JamesWoodall

«Λίγη παρακμή ακόμα…»

The Art Desk

«Είναι αρκετά επικίνδυνος;» αναρωτιέται ο Γούντολ για τον Ριχάρδο του Σπέισι.

Σε μια αποκαλυπτική στιγμή μιας συ­νέντευξης τύπου, ο Σπέισι δήλωσε ότι «σταμάτησα να πίνω, να καπνίζω, έκοψα τα πάντα για να αφιερωθώ πλή­ρως σ’ αυτό το χαρακτήρα». Θα προτι­μούσα να μην τα είχε κάνει όλα αυτά. Εάν υπάρχει κάτι που λείπει απ’το παί­ξιμο του, είναι αυτή η παρακμή, ο ιδρώ­τας της διαφθοράς και της ηθικής απο­σύνθεσης. Από τη στιγμή που εκφωνεί την πρώτη του ομιλία, σε μια καρέκλα, μετά από μια γιορτή, μ’ ένα χάρτινο στέμμα στο κεφάλι, προσφέρει στο ρόλο σωματική και ψυχική πληρότητα, και μας κάνει να παρακολουθούμε και ν’ ακούμε γοητευμένοι – με τα περισσό­τερα ίχνη της αμερικανικής προφοράς του να έχουν χαθεί.

Το ότι ο Σπέισι απολαμβάνει το ρόλο του είναι προφανές, γεγονός που μας κερδίζει απ’ την αρχή, σε μια παραγωγή με κινηματογραφική ευρηματικότητα. Απλά να είστε προετοιμασμένοι για κά­ποιες αναπόφευκτες περιόδους ανίας, που δεν είναι ακριβώς λάθος του Μέ­ντες. Ο ίδιος βρήκε το Ριχάρδο του και πιθανότατα δεν θα τον αναζητήσει ξανά.

Quentin Letts «Όλα με ψυχραιμία»

Daily Mail

Με τον κ. Σπέισι στο ρόλο του Ριχάρδου Γ’, όλα γίνονται με ψυχραιμία. Ο ίδιος εί­ναι υπέροχος ερμηνευτής. Αλλά πού βρί­σκεται η μοναδική, σκληρή τρέλα του Ριχάρδου μέσα σ’ αυτή την κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του Σπέισι υποκρι­τική μανιέρα; Έπιασα τον εαυτό μου ν’ αναρωτιέται αν η αυτοεκτίμησή του ήταν εμπόδιο – μια επικάλυψη από σαρ­κασμό και επιδεικτικότητα.

Ο Μέντες επιδεινώνει το πρόβλημα ει­σάγοντας ένα τεράστιο κοντινό πλάνο του Σπέισι όταν ο Ριχάρδος έχει σχεδόν κατακτήσει το θρόνο. Ο ίδιος ο Ριχάρδος δεν είναι στη σκηνή εκείνη τη στιγμή. Υπάρχει μόνο μια μεγάλη οθόνη γεμάτη από Σπέισι. Είναι υπερβολικό. Οι γκριμά­τσες του προκαλούν πολύ γέλιο. Το κοινό χαχανίζει ακόμη κι όταν ο Ριχάρδος κα­ταδικάζει τους νέους άρχοντες σε θάνατο, στον Πύργο του Λονδίνου, λέγοντας, «Θέλω τα καθάρματα νεκρά». Η συγκε­κριμένη ατάκα θα ‘πρεπε να μας παγώσει το αίμα. Αντ’ αυτού, προκάλεσε γέλια!

ΚΑΙ ΜΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

[τα περισσότερα ζητήματα που αφορούν την παράσταση, μόνο ένα δεν μπορούσε να τεθεί-αν “έχανε” σε ανοιχτό χώρο ή όχι- τίθενται σε αυτά τα αποσπάσματα από τις κριτικές του βρετανικού τύπου. Συνήθως η πρώτη εντύπωση που μένει σε ένα θεατή που διαθέτει την βασική παιδεία για να παρακολουθήσει θέατρο, σε έναν ενεργό θεατή, άρα σε έναν κριτικό θεατή είναι και η σωστή αφού αποκαλύπτει ανεπηρέαστα, αλογόκριτα,  όλα τα ζητήματα και τους προβληματισμούς που θέτει μια παράσταση. Αυτή μας η πρώτη εντύπωση εντοπίζει τα παρακάτω σημεία, που ήδη έχουν τεθεί από τα γραφόμενα στις παραπάνω κριτικές. Ήταν μια παράσταση καλή, με μια ερμηνεία του Σπέισι εξαιρετική. Δεν μας ενόχλησε ιδιαίτερα το ότι η παράσταση παίχτηκε σε ανοιχτό χώρο (σε αυτό συνέτεινε αποφασιστικά η πολύ καλή θέση μπροστά και στο κέντρο πολύ κοντά στη σκηνή που μας εξασφάλισε το φεστιβάλ Αθηνών), αν και είμαστε σίγουροι ότι η καλύτερη  απόδοση της παράστασης αναφορικά με τον θεατή εξασφαλίζεται σε χώρους όπως η Πειραιώς.

“το καραγκιοζιλίκι είναι φιλοσοφία”

αμφιταλαντευτήκαμε συμβουλευόμενοι όπως πάντα πράττουμε, όταν έχουμε να κάνουμε με παραστάσεις βασισμένες σε σαιξπηρικά κείμενα  τις εύστοχες και βαθιές αναλύσεις του μεγάλου Γιαν Κοττ. Ακριβώς, το καραγκιοζιλίκι είναι φιλοσοφία, την οποία όμως οφείλεις κανείς  κατέχει. εδώ το ζήτημα αφορά περισσότερο τον Σαμ Μέντες και τη σκηνοθετική του γραμμή που δεν ήταν άλλη από το να τονίσει την δύναμη της υποκριτικής ερμηνείας του Κέβιν Σπέισι και να κάνει κατανοητό στο θεατή όπου γης το έργο και σε δεύτερο βαθμό τον Κέβιν Σπέισι ο οποίος δεν κατάφερε επειδή ουσιαστικά δεν θέλησε να δώσει μια ερμηνεία που να έρχεται σε σύγκρουση αληθινή με την ερμηνευτική μανιέρα του. Προσάρμοσε τον ρόλο και τον υπέταξε σε αυτή την “κινηματογραφική” ουσιαστικά μανιέρα του. Αυτό δεν σημαίνει όπως προαναφέραμε ότι δεν έκανε μια πολύ καλή ερμηνεία και ότι αυτή η ερμηνεία δεν υπηρετεί σε ένα μεγάλο βαθμό την ουσία του έργου και του ρόλου. Απλά “φρενάρισε” την δυνατότητα προσέγγισης της βαθύτερης ουσίας τους. Έτσι οι υπόλοιποι ρόλοι αποδόθηκαν τυπικά ικανοποιητικά, αλλά δεν τους δόθηκε η δυνατότητα (υποθέτοντας ότι είχαν την απαιτούμενη ικανότητα που κάποιοι εκ των ερμηνευτών αναμφισβήτητα είχαν) να εισχωρήσουν περισσότερο κάτω από την επιφάνεια και να αναδείξουν τη δύναμη του έργου στο βαθμό τουλάχιστον που αυτό μπορούσε να συμβεί. Δεν θα σταθούμε αναλυτικά σε ζητήματα που θέτουν οι βρετανοί συνάδελφοι όπως για την πρόκληση γέλιου εκεί που οι σκηνές θα έπρεπε να μας προκαλούν δέος. Θα επισημάνουμε πάνω σε αυτό την αντίθεσή μας στον σκηνοθετικό χειρισμό της “απόσυρσης” των συνεργατών, συγγενών κλπ του Ριχάρδου με το πέρασμα ενός χεριού πάνω από τα μάτια τους. Σε έντονη και οξύμωρη αντίθεση έρχονται αυτές οι σκηνές με τον αποτροπιασμό που γεννάει η σκηνή με το κεφάλι του αδερφού του Ριχάρδου και το “τσαλαβούτημά” του κυριολεκτικά στο αίμα. Ίσως έτσι ο Σαμ Μέντες ήθελε να προϊδεάσει τον θεατή για την φρικαλεότητα των επερχόμενων ή προηγηθεισών σκηνών. Όμως ιδιαίτερα στους βασιλιάδες του Σαίξπηρ και όχι μόνο, ο αποτροπιασμός και η φρικαλεότητα δείχνονται κατά την άποψη μας. Ίσως με ευρηματικούς τρόπους, εξπρεσιονιστικούς ή και σουρεαλιστικούς  που μεταξύ άλλων θα πρέπει να αποφύγουν τον κορεσμό από αυτή την επίδειξη συνεχόμενης βαναυσότητας. Δείχνονται όμως δεν υπονοούνται, ωραιοποιώντας ενδεχόμενα και το έργο και τον πρωταγωνιστικό ρόλο του. Το μίνιμαλ παραστάσεων, που αν δείχνονταν κινηματογραφικά ή σε παραστάσεις κλασικότερες και υπερπαραγωγές θα περιλάμβαναν πολλές θεαματικές και φονικές μάχες δημιουργώντας έναν απαιτούμενο ρεαλισμό των καταστάσεων και της σκηνικής απόδοσή τους, μετατρέπει πολλές φορές σε ακατανόητες, αδικαιολόγητες και γελοίες ακόμα κάποιες φορές φράσεις κεντρικές σε ένα έργο όπως το “βασίλειό μου για ένα άλογο”. Ποιο βασίλειο και ποιο άλογο; Ποιός ο καβαλάρης του αλόγου; Τίποτα από αυτά δεν βλέπουμε, όλα υπονοούνται και ξαφνικά έρχεται μια φράση που όλες οι εφημερίδες και τα blogs έχουν αναπαραγάγει τις προηγούμενες μέρες. Μοιάζει οικεία για αυτό. Τι εκφράζει όμως;  Και τέλος, χωρίς να θέλουμε να υποστηρίξουμε ότι σκιρτήματα πολιτικού λόγου αν και επιφανειακού και αναμενόμενου υπήρξαν στην παράσταση, αρκεί να αυτοορίσουμε στις συνεντεύξεις μας ένα έργο και την απόδοσή του σε πολιτικό και αυτό να συμβαίνει; Συμπερασματικά, μια τυπικά πολύ καλή παράσταση σαν αυτές που μπορεί να παράγει το Bridget Project, με ερμηνεία του Κέβιν Σπέισι που ξεχωρίζει άνετα στο πλαίσιο αυτό, χωρίς το άγχος επίτευξης κάτι βαθύτερου και πρωτοποριακότερου ]

Γιάννης Καραμπίτσος

• ΡΙΧΑΡΔΟΣ ΙΙΙ, Σαμ Μέντες-Κέβιν Σπείσι (προς λαίδη Άννα) “Εγώ δε νιώθω, ώστε δεν είμαι εγώ θηρίο”-[αμφιταλαντευόμενος για τον Κέβιν] (2), Σαίξπηρ ο Σύγχρονός μας (Γιαν Κοττ)-απόσπασμα 2
  

• ΡΙΧΑΡΔΟΣ ΙΙΙ, Σαμ Μέντες-Κέβιν Σπείσι: «το καραγκιοζιλίκι είναι φιλοσοφία» [αμφιταλαντευόμενος για τον Κέβιν] (1), Σαίξπηρ ο Σύγχρονός μας (Γιαν Κοττ)-απόσπασμα 1

• Σαμ Μέντες: Ο Θείος Σαμ, της Έλενας Χρηστοπούλου (εφ)

• Ο Ριχάρδος του Σαίξπηρ, της Έλιας Αποστολοπούλου (εφ)-Με ποια αφορμή γράφτηκε ο Ριχάρδος Γ και γιατί ο δύσμορφος ήρωας του είναι το απόλυτο θεατρικό φετίχ;

• RICHARD III (ΡΙΧΑΡΔΟΣ Γ΄) SAM MENDES- KEVIN SPACEY PHOTOSTORY- η παράσταση μέσα από φωτογραφίες

• Kevin Spacey: “το θέατρο χρειάζεται τη βοήθειά μου, όχι οι ταινίες”, της Έλενας Χρηστοπούλου (εφ)

• Συζήτηση με τον Σαμ Μέντες και τον Κέβιν Σπέισι για τον Ριχάρδο Γ΄: εξερευνώντας τη σκοτεινή πλευρά (εφ)

• William Shakespeare, Ριχάρδος ο Γ’, The Bridge Project σκην: Σαμ Μέντες, 29-30 Ιουλίου 2011, 21:00, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου