► Απολογισμός- Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης: Βαλκανικός κινηματογράφος: προοπτικές, συνεργασίες και συμπαραγωγές
Στο πνεύμα της ευρύτερης προσέγγισης των δύο αδελφών λαών και προτάσεων για κοινές δράσεις μεταξύ των δύο χωρών, ολοκληρώθηκε χθες Τρίτη 13 Μαρτίου η συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα Βαλκανικός κινηματογράφος: προοπτικές, συνεργασίες και συμπαραγωγές στο ξενοδοχείο Eridanus Luxury Art Hotel που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της 1ης Εβδομάδας Σύγχρονου Κινηματογράφου που συνεχίζεται στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος μέχρι και σήμερα Τετάρτη 14 Μαρτίου.
Την συζήτηση που παρακολούθησε ένα ευρύ κοινό μεταξύ των οποίων δημοσιογράφοι, έλληνες σκηνοθέτες και παραγωγοί, εκπρόσωποι πολιτιστικών φορέων αλλά και μέλη της σερβικής κοινότητας στην Αθήνα συντόνισε η λογοτέχνις-μεταφράστρια Γκάγκα Ρόσιτς, γνωστή για το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης για τη μετάφραση στα σερβικά των ποιημάτων της Κικής Δημουλά.
Η κα. Ρόσιτς άνοιξε τη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης παραθέτοντας το προσωπικό της βίωμα ως μεταφράστρια του θεατρικού έργου Ο Αγ. Γεώργιος σκότωσε τον δράκο του Ντούσαν Κοβάτσεβιτς που ανέβηκε σε σκηνοθεσία του Μπράνισλαβ Λέσιτς επί καλλιτεχνικής διεύθυνσης του αείμνηστου Νίκου Κούρκουλου το 1995 στο Εθνικό Θέατρο. Αυτή έμελλε να είναι και η παράσταση που θα άνοιγε το Φεστιβάλ Θεάτρου του Νόβισαντ, την βραδιά που βομβαρδίστηκε η Κράινα. Με αφορμή το συμβολισμό αυτό συμπλήρωσε πως μεταξύ των δύο χωρών υπάρχουν γέφυρες που καμιά έξυπνη βόμβα δεν θα καταστρέψει ποτέ.
Τον λόγο έδωσε πρώτα στον Πρόεδρο Δ.Σ. του ΕΚΚ κ. Γιώργο Παπαλιό, ο οποίος αναφέρθηκε στις σερβικές του ρίζες από την πλευρά της μητέρας του και τόνισε τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες που βιώνει επί του παρόντος το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου ως φορέας ενός Υπουργείου στο οποίο κατεξοχήν γίνονται περικοπές σε περίοδο κρίσης. Ωστόσο το ΕΚΚ έχει συντάξει ένα σχέδιο που ενισχύει την προσπάθεια των ελλήνων παραγωγών να αναζητήσουν και να εξασφαλίσουν συμπαραγωγές.
Ο κος Παπαλιός έδωσε τον λόγο στον κ. Γρηγόρη Καραντινάκη, Γενικό Διευθυντή του ΕΚΚ, ο οποίος τόνισε πως στην εποχή της κρίσης καλό θα ήταν να δώσουμε βάρος στη δυναμική ανάπτυξη των συνεργασιών, πόσο μάλλον που η Ελλάδα παραδοσιακά στρέφει το βλέμμα προς τα Βαλκάνια. Στην ανάπτυξη τέτοιων πρωτοβουλιών αποσκοπεί και το πρόγραμμα South Eastern Europe Cinema Network, γνωστό και ως See Cinema Network, στο οποίο συμμετέχουν 11 χώρες από την Νοτιοανατολική Ευρώπη, το οποίο έχει χρηματοδοτήσει μέχρι τώρα 46 μεγάλου μήκους ταινίες, ενώ πρόσφατα συμπεριέλαβε και την ταινία μικρού μήκους στη δομή του. Αναφέρθηκε επίσης σε συνάντηση που έγινε στο Βελιγράδι σχετικά με τη συμπαραγωγή ταινιών χαμηλού προϋπολογισμού.
Στο ίδιο πρόγραμμα αναφέρθηκε και ο Γενικός Διευθυντής του Κέντρου Κινηματογράφου της Σερβίας κος. Μίρολιουμπ Βούτσκοβιτς παίρνοντας το λόγο με τη σειρά του, επισημαίνοντας πως δυστυχώς στο πρόγραμμα αυτό δεν είναι τόσο δραστήριες όσο θα έπρεπε όλες οι χώρες μέλη. «Μαζί μας βρίσκεται στη στρογγυλή τράπεζα ένας παραγωγός που έχει λάβει χρηματοδότηση από το πρόγραμμα αυτό» είπε ο κος Βούτσκοβιτς υποδεικνύοντας τον κ. Μπράνισλαβ Γιέβιτς παραγωγό της ταινίας Το ξύρισμα, και παρών στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης, ο οποίος έλαβε 7.000 ευρώ από το εν λόγω πρόγραμμα.
Μετά από μια μικρή αναδρομή στις ελληνοσερβικές παραγωγές που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι τις μέρες μας τα Βαλκανικοί κανόνες (1996) του Ντάρκο Μπάιτς και Για δυο ρώγες σταφύλι (1955) του Μλαντομίρ Ντγιόρντγιεβιτς και αναφορά στα γυρίσματα που έκανε ο Θόδωρος Αγγελόπουλος για την ταινία του Το βλέμμα του Οδυσσέα στη Σερβία, παρουσίασε συνοπτικά τα στοιχεία της κινηματογραφικής κατάστασης στη χώρα του. Από τις 31 παραγωγές που πραγματοποιήθηκαν το 2010, οι 15 ήταν συμπαραγωγές. Η κρατική επιχορήγηση για τον κινηματογράφο ανήλθε περίπου στα 2.000.000 ευρώ, ενώ αναφέρθηκε και στην ύπαρξη άλλων χρηματοδοτών όπως η Πόλη του Βελιγραδίου, η Δημοκρατία της Βοϊβοδίνας αλλά και την ευχέρεια του ίδιου του Υπουργού Πολιτισμού να αποφασίζει χρηματοδοτήσεις.
Τέλος έκανε λόγο για την μεγάλη απήχηση που έχει στις μέρες μας ο κινηματογράφος στην Σερβία προσελκύοντας μεγάλο μέρος του πληθυσμού π.χ. το Μοντεβιδέο, γεύση ενός ονείρου που προβλήθηκε στο πλαίσιο του αφιερώματος έκοψε 550.000 εισιτήρια, ενώ η ταινία Παρέλαση (Parada) του Σερτζάν Ντραγκόγεβιτς που απέσπασε το βραβείο κοινού στο Πανόραμα της φετινής Μπερλινάλε, έκοψε 350.000 εισιτήρια στη Σερβία και 150.000 στην Κροατία επισημαίνοντας πως οι εγχώριες ταινίες συχνά μπορούν να κάνουν περισσότερα εισιτήρια από τις δυτικές. «Οι Σέρβοι βλέπουν κινηματογράφο αρκετά. Αυτές οι νέες ταινίες φέρνουν κάτι πολύ καινούργιο με το περιεχόμενό τους. Δεν ασχολούνται με τα λάθη που έγιναν κυρίως στον πόλεμο αλλά με την ομορφιά της ζωής». Έφερε σαν παράδειγμα την ταινία Clip της Maja Miloš που συναγωνίστηκε τον δικό μας Μπάμπη Μακρίδη στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ του Ρόττερνταμ.
Ο επόμενος ομιλητής κος. Ντάρκο Μπάιτς, Πρόεδρος του Κέντρου Κινηματογράφου της Σερβίας αναφέρθηκε στους πρόσφατους βομβαρδισμούς που διέλυσαν μια ισχυρή κινηματογραφία που γύριζε γύρω στις 20 ταινίες κάθε χρόνο σε αντίθεση με τις άλλες δημοκρατίες που γύριζαν γύρω στις 4, καθώς η τεχνική βάση, δηλαδή οι αίθουσες και τα εργαστήρια καταστράφηκαν ολοσχερώς.
Ο νέος νόμος για τον κινηματογράφο που ψηφίστηκε πέρσι στην Σερβία δίνει δύο έως τρεις φορές περισσότερα χρήματα στον παραγωγό εξασφαλίζοντας το δρόμο για συμπαραγωγές. Ο κος Μπάιτς συνόψισε την εισήγησή του σε 4 προτάσεις: την ίδρυση επιτροπής μεταξύ των δύο κέντρων κινηματογράφου που να εξετάζει προτάσεις από κοινού, τη δημιουργία του Balkan Cinema, ενός δικτύου κινηματογραφικών αιθουσών στα Βαλκάνια που να προβάλλουν σε σταθερή βάση και για όλη τη χρονιά βαλκανικές ταινίες σε απάντηση των multiplex, τη στενότερη συνεργασία των βαλκανικών σχολών κινηματογράφου και τέλος τη δημιουργία μιας βαλκανικής τηλεόρασης.
Στη συνέχεια τον λόγο έδωσε η κα. Ρόσιτς στις γυναίκες της στρογγυλής τράπεζας τις κα. Ελένη Ακτσίμπαση και κα. Ηλέκτρα Βενάκη. Η κα. Ακτσίμπαση παραγωγός από την εταιρεία phos αναφέρθηκε στη νέα ταινία της όποιας έχει αναλάβει την παραγωγή σε σκηνοθεσία Μαρίας Ντούζα, μια ελληνο-σερβική παραγωγή, όπου συμμετέχουν ηθοποιοί και από τις δύο χώρες και η οποία υλοποιείται επίσης με την υποστήριξη της NOVA, της ΕΡΤ, του ΕΚΚ, και της Intermedia Network στη Σερβία.
Η κα. Βενάκη παρουσίασε τον διαδικτυακό κόμβο για τον βαλκανικό κιν/φο http://www.altcine.com, ο οποίος ανέβηκε πριν από λίγο καιρό στο διαδίκτυο και καλείται να καλύψει το κενό τόσο των Ελλήνων όσο των Σέρβων και τον υπόλοιπων Βαλκανίων για τον κινηματογράφο των γειτονικών τους χωρών. Εστιάζει σε τέσσερις κυρίως άξονες: τη γνωριμία και τη συσπείρωση των επαγγελματιών του χώρου μέσα από την παρουσίαση ταινιών, φορέων, οργανισμών, τη συγκέντρωση θεωρητικών κειμένων για τον βαλκανικό κινηματογράφο που δεν είναι εύκολα προσβάσιμα κυρίως λόγω της πρωτότυπης γλώσσας στην οποία γράφηκαν, την προώθηση των νέων ταινιών με πλήρη παρουσίαση των συντελεστών και την ανάρτηση των λεγόμενων ημερολογίων παραγωγής (production diaries) που καλύπτουν την υλοποίηση μιας ταινίας από το στάδιο της συγγραφής του σεναρίου μέχρι και την ολοκλήρωσή της.
Ο καταξιωμένος Σέρβος ηθοποιός κος. Λαζάρ Ριστόφσκι μας συστήθηκε στη συνέχεια ως ηθοποιός σε περισσότερες από τέσσερις χιλιάδες ταινίες, παραγωγός σε δέκα και σκηνοθέτης σε δύο. Συσχετίζοντας την παρούσα οικονομική κρίση με την κατάσταση στη Σερβία τα τελευταία είκοσι χρόνια μίλησε για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισαν οι Σέρβοι την απόλυτη κατάρρευση των κινηματογραφικών επιχορηγήσεων και υποδομών μετά τον πόλεμο. Οι ηθοποιοί χρησιμοποίησαν τη δημοφιλία τους για να χτυπήσουν τις πόρτες πιθανών χρηματοδοτών αναλαμβάνοντας οι ίδιοι τις παραγωγές των ταινιών. Το μοντέλο του ηθοποιού-παραγωγού που έσωσε την εγχώρια κινηματογραφία στη Σερβία αποτέλεσε και την πρότασή του στους έλληνες συναδέλφους του.
Ο επίσης καταξιωμένος ηθοποιός κος. Μπράνισλαβ Λέσιτς προέταξε το θέμα της αυτό-οργάνωσης γνωρίζοντας πολύ καλά τα πράγματα από τη σκοπιά της πολιτικής, καθότι πρώην Υπουργός Πολιτισμού. «Οι πολιτικοί δεν θα βοηθήσουν αν δεν οργανωθούμε από μόνοι μας. Δεν βλέπουν σοβαρά τον πολιτισμό εκτός αν έχουν πολιτικό κέρδος. Πρέπει να είμαστε πιο ελεύθεροι, πιο απαιτητικοί, πιο θρασείς γιατί οι κρατικοί φορείς δεν αλλάζουν εύκολα».
Τέλος ο παραγωγός της ταινίας Το ξύρισμα κος. Μπράνισλαβ Γέβιτς που προβλήθηκε στο πλαίσιο του αφιερώματος αναφέρθηκε κι αυτός στο πρόγραμμα See Cinema Network, χαρακτηρίζοντας τη χρηματοδότηση αυτή για τη δεύτερη μόλις παραγωγή του ως μεγάλη ενθάρρυνση για να συνεχίσει.
Στο τέλος των εισηγήσεων, οι ερωτήσεις του κοινού και οι αποκρίσεις των συμμετεχόντων έθιξαν την πρόταση για την πιθανότητα δημιουργίας μιας υποομάδας για τα Βαλκάνια στο πλαίσιο του προγράμματος Eurimages προκειμένου να απλοποιηθούν οι διαδικασίες υποβολής, την χάραξη μιας κοινής στρατηγικής με προτεραιότητα την προώθηση, προβολή και διανομή των ταινιών που αποτελεί πια καθοριστικό παράγοντα για την επιτυχία τους.
Ο νέος κινηματογραφικός νόμος δίνει απόλυτη ανεξαρτησία στο Κέντρο Κινηματογράφου της Σερβίας όπου τηρούνται απόλυτα οι διαδικασίες διαφάνειας στην υποβολή των προτάσεων δήλωσε ο κος Βουτσκοβιτς, ενώ και ο κος Καραντινάκης συμπλήρωσε πως παρόλο που και στην Ελλάδα ψηφίστηκε μόλις τον Δεκέμβρη η υλοποίησή του δυστυχώς ξεκίνησε στο βάθος της ύφεσης και της κρίσης.
Με το νέο κινηματογραφικό νόμο να αποτελεί κοινή αφετηρία για τις δύο χώρες, ολοκληρώθηκε η συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με δεσμεύσεις για τη σύσφιξη των σχέσεων, συνέργειες και τη συστηματικότερη επικοινωνία μεταξύ των δύο χωρών και την ελπίδα να ξεπεραστεί ο αριθμός των τριών μόνο συμπαραγωγών έως τώρα. «Είμαι φίλος με τους Έλληνες από τα παιδικά μου χρόνια. Όλον αυτόν τον καιρό έχουν γίνει μόνο τρεις συμπαραγωγές» δήλωσε ο κος. Ντάρκο Μπάιτς.
CAMERA STYLO 