Αγέλαστος Πέτρα (2000) Του Φίλιππου Κουτσαφτή | Κριτική Γιάννη Καραμπίτσου | η ταινία που οφείλει να δει και να ξαναδεί κάθε Έλληνας

Η Αγέλαστος Πέτρα μιλάει για την μόνη πραγματική περιουσία που έχουμε και που είναι η μνήμη. Αυτή λοιπόν τη μνήμη κινδυνεύουμε να απολέσουμε, φροντίζοντας επιμελώς γι αυτό. Η ταινία είναι ένα χρονικό μιας μεταμόρφωσης ενός τόπου σε μη-τόπο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η Ελευσίνα, αλλά θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε πόλη, αφού η Ελλάδα και το χώμα που πατούμε είναι γεμάτο από θαμμένες μνήμες και από σώματα μιας μεγάλης κατηγορίας ανθρώπων, της μεγαλύτερης, που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε νεκρούς. Οδηγοί σ’ αυτό το ταξίδι απλοί άνθρωποι που, παρόλο που τα ονόματα τους δεν θα γράψει η ιστορία, γράφουν ιστορία.

Πολλές φορές ο σκηνοθέτης, όταν έχει συντελεστεί ο φυσικός τους θάνατος, μας ζωντανεύει τη μνήμη τους γυρίζοντας το χρόνο λίγο πίσω, χάρη στην ευκολία που του παρέχει η οριστική (;) αποτύπωση της ύπαρξης τους σε φιλμ.
Έτσι με αυτό το τρυκ, ακόμα και στη διάρκεια μόνο μιας ταινίας, επαναφέρει το αίτημα της μνήμης, κόντρα στις επιδιώξεις του νεοέλληνα, που λες και πασχίζει να σβήσει με κάθε τρόπο τα χνάρια της απ’ όπου αυτά συνεχίζουν να κάνουν αισθητή την παρουσία της. Μόνο ο πλάνητας Παναγιώτης Φαρμάκης (το κομπιούτερ υπογραμμίζοντας τη λέξη δηλώνει ότι δεν την γνωρίζει. Πως άλλωστε να την γνωρίζει αφού τα κομπιούτερ έχουν «μνήμες» αλλά δεν διαθέτουν μνήμη) που είχε μόνιμα σκεπασμένο το κεφάλι για να κρύβει το φωτοστέφανο της αγιότητας του, όπως εύστοχα υπογραμμίζει η γλυκιά φωνή του Φίλιππα Κουτσαφτή – που εκφέρει, ως αφηγητής, ένα σκόπιμα πληθωρικό off λόγο, που δεν υποκαθιστά σε καμία περίπτωση όμως την εικόνα -φαίνεται να εκτιμά την αξία αυτής της μόνης περιουσίας μας. Ο Παναγιώτης Φαρμάκης, πάντως, δίνει τον ορισμό της λέξης όταν ο αφηγητής τον ρωτάει που μένει: «Επάνω στη γη και κάτω από τα σύννεφα».

Τον Παναγιώτη Φαρμάκη τον πάτησε αυτοκίνητο ενώ επιδιδόταν στην αγαπημένη του ασχολία, να ψάχνει και να ξεθάβει τα αρχαία. Και οι πρώτοι που ειδοποιήθηκαν, όπως ήταν φυσικό, ήταν οι πιο στενοί συγγενείς του, δηλ. οι άνθρωποι της αρχαιολογικής υπηρεσίας και ο σκηνοθέτης της ταινίας, που η ευτυχής συγκυρία τον έφερε στον δρόμο του, γιατί θα πρέπει να ομολογήσουμε, ότι χωρίς τον Παναγιώτη Φαρμάκη η ταινία θα ήταν πολύ φτωχότερη. Δεν τον γέννησε η τύχη όμως τον Παναγιώτη Φαρμάκη. Η μεγάλη επιθυμία του δημιουργού Φίλιππα Κουτσαφτή φαίνεται να του έδωσε σάρκα και οστά. Ο Παναγιώτης Φαρμάκης μετεφέρθη από την εποχή των Ελευσίνιων μυστηρίων για να παίξει το ρόλο ενός σύγχρονου Ιεροφάντη κρατώντας ζωντανή τη μνήμη του παρελθόντος μας – ή μήπως και του παρόντος μας; Αλλά ίσως και του μέλλοντος, γιατί το παρόν, πριν καλά-καλά το καταλάβουμε, είναι ήδη παρελθόν. Ο Παναγιώτης Φαρμάκης έζησε, και θα ζει ανάμεσα μας (φρόντισε γι’ αυτό ο φακός του, για πολλά χρόνια, διευθυντή φωτογραφίας Φίλιππου Κουτσαφτή) και έτσι μπορούμε να χαμογελάμε, μπορούμε να ελπίζουμε ότι με το χάραμα της καινούργιας μέρας θα έχει νόημα η ζωή μας. Τέλος πάντων, σε ευχαριστούμε πολύ Φίλιππε Κουτσαφτή, που για άλλη μια φορά πίσω από την κάμερα, αυτή τη φορά και στο ρόλο του σκηνοθέτη εκτός από αυτόν του διευθυντή φωτογραφίας, κατάφερες να μας προσφέ­ρεις (δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η τέχνη είναι προσφορά) κάτι παραπάνω από μια απλά καλή ταινία. Κάτι πιο πολύτιμο που όλοι μας έχουμε ανάγκη. Ελπίζω η ταινία να βρει τους θεατές της στο πέρασμα του χρόνου και να το ανακαλύψουν και αυτοί.

Γιάννης   Καραμπίτσος  (Δημοσιεύτηκε στο 1ο Τεύχος του έντυπου Camera Stylo  Απρίλιος-Μάιος 2001)

 

Σεμινάριο Σκηνοθεσίας Κινηματογράφου-Δημιουργίας Ταινίας Μικρού Μήκους 2019-2020 (και με κινητό, tablet, mirrorless ή GOPRO  κάμερες)

Σεμινάριο Δημιουργίας Ντοκιμαντέρ 2019-2020 || Ξεκίνησαν οι εγγραφές

[έναρξη πολύ σύντομα της Λέσχης Ανάγνωσης Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι -Σεμινάρια Κινηματογράφου στο Σχολείο του Σινεμά από Σεπτέμβριο 2019 [1. Σκηνοθεσίας Κινηματογράφου (και για τάμπλετ & κινητά), 2. Δημιουργίας (& Ιστορίας) Ντοκιμαντέρ 3. Ιστορίας και Κριτικής Κινηματογράφου, 4 .Συγγραφής Σεναρίου, 5. Κινηματογραφικής Υποκριτικής «ΚΑΝΤΟ ΟΠΩΣ Ο ΜΠΕΡΓΚΜΑΝ» (& Σκηνοθεσίας), 6. Μοντάζ (adobe premiere και Avid)- Πληροφορίες στα τηλέφωνα 2130 159 816, 6944143564) και στο e-mail : schoolofcinemagr@gmail.com] .

Advertisement