Η Άρπα της Βιρμανίας
Biruma no tategoto /The Burmese Harp
του Κον Ιτσικάουα
με τους Ρεντάρο Μικούνι, Σόι Γιασούι, Γιουν Χαμαμούρα, Τακετόσι Ναΐτο, Κο Νισιμούρα, Σούνζι Κασούγκα, Τόμιο Αόκι, Κουνιτάρο Σαβαμούρα, Τάνιε Κιτμπαμπαγιάσι, Τατσούγια Μιχάσι, Γιουνοσούκε Ίτο
Υπόθεση:
Η ταινία καταγράφει τις τελευταίες μέρες μιας στρατιωτικής μονάδας του ιαπωνικού στρατού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στα σύνορα Βιρμανίας και Ταϊλάνδης. Αυτή η μονάδα διαφέρει από τις άλλες στο ότι τραγουδάει συνέχεια για να διατηρεί το ηθικό ψηλά και έχει ένα στρατιώτη τον ταλαντούχο Μιζουσίμα, που παίζει άρπα που την χρησιμοποιεί άρπα αντί σινιάλου. Όταν φτάνουν σε ένα χωριό, αντιλαμβάνονται ότι τους παρακολουθούν οι Εγγλέζοι.
Οι Ιάπωνες θα χρησιμοποιήσουν το τραγούδι και τον χορό για να παραπλανήσουν τους αντιπάλους. Όμως οι Ινδοί του βρετανικού στρατού θα ανταποκριθούν με το ίδιο τραγούδι. Τότε θα μάθουν ότι η Ιαπωνία συνθηκολόγησε τρεις μέρες νωρίτερα. Ο ταγματάρχης θα βγάλει ένα λόγο που αντιπροσωπεύει τον πόλεμο από την πλευρά των ηττημένων. «Έχουμε παραδοθεί. Όχι μόνο εμείς, αλλά και η πατρίδα μας. Δεν ξέρουμε τι να κάνουμε με αυτό. Δεν ξέρουμε που θα μας πάνε, τι θα μας βάλουνε να κάνουμε ή αν θα μας επιτρέψουν να ζήσουμε. Όλη η Ιαπωνία έχει βομβαρδιστεί. Πολλοί είναι νεκροί. Πολλοί είναι άστεγοι και πεινάνε. Η χώρα μας βρίσκεται σε ερείπια, ενώ εμείς είμαστε φυλακισμένοι χιλιάδες μίλια μακριά. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να παρακολουθούμε και να περιμένουμε. Προτιμότερο να περιμένουμε αν άνδρες και να περιμένουμε για την στιγμή που θα αναγερθούμε σαν έθνος». Για να συνεχίσει με ένα ύμνο στην στρατιωτική συντροφικότητα.
Όμως μία ομάδα Ιαπώνων δεν έχει μάθει για την παράδοση και συνεχίζει τον πόλεμο. Πριν ισοπεδωθεί από την συντριπτική δύναμη των Εγγλέζων, ο ταγματάρχης ζητά από τον Βρετανό διοικητή να προσπαθήσει να μεταπείσει τους στρατιώτες γιατί δεν θέλει να χαθεί κανείς χωρίς λόγο. Στέλνει τον Μιζουσίμα, σε αποστολή όμως οι στρατιώτες αρνιούνται να υποταχθούν. Μετά την αποτυχία του και το μακελειό που ακολουθεί, ο Μιζουσίμα μεταμφιέζεται αρχικά σε βουδιστή μοναχό για να θάψει τους νεκρούς και στη συνέχεια αποφασίζει να ζήσει μία ζωή προσευχής. Οι συναγωνιστές θα τον ανακαλύψουν και θα προσπαθήσουν μάταια να τον πείσουν να γυρίσει μαζί τους στην Ιαπωνία…
Βραβευμένη στο Φεστιβάλ Βενετίας
και υποψήφια για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας
Ένα ελεγειακό, αντιπολεμικό αριστούργημα
Βρισκόμαστε στο 1956. Ο Ακίρα Κουροσάβα και ο Κένζι Μιζογκούτσι είχαν ήδη κάνει διάσημο το ιαπωνικό σινεμά με τους «Επτά σαμουράι» και το «Ουγκέτσι Μονογκατόρι» αντίστοιχα. Εκείνη την χρονιά ο Κεν Ιτσικάουα θα γύριζε την τρίτη ταινία της μεγάλης τριάδας του ιαπωνικού σινεμά: την «Άρπα της Βιρμανίας», βασισμένη σε μια παιδική νουβέλα του Μίτσιο Τακεγιάμα.
Χωρίς να αγνοεί τη σκληρή και απάνθρωπη πλευρά του πολέμου που αφήνει πίσω του μία εκατόμβη θυμάτων, ο Κον Ιτσικάουα αντιπαραθέτει την ανορθόδοξη πορεία του ήρωά του ως μία μυστικιστική διαδρομή -αντίδοτο στη φρίκη που τον περιτριγυρίζει. Από τις καλύτερες ταινίες του σπουδαίου Ιάπωνα δημιουργού, «Η Άρπα της Βιρμανίας» είναι ένα ελεγειακό, αντιπολεμικό αριστούργημα, όπου η ομορφιά συνυπάρχει με τον θάνατο.
Πρόκειται για μια «άλλη ματιά» στον πόλεμο, από τη σκοπιά της «ηττημένης» Ιαπωνίας. Χαρακτηριστικό το σχόλιο που γράφτηκε σε αμερικανικό έντυπο της εποχής:
«Η ταινία του Ιτσικάουα είναι μια συγκλονιστική ματιά στη φρικαλεότητα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, μια ματιά εντελώς διαφορετική από την παιδική και μυωπική του Χόλυγουντ»
Μια στοιχειωμένη, οδυνηρή και παράλληλα
γαλήνια εξέταση των συνεπειών του πολέμου
Το να πει κανείς ότι η «Άρπα της Βιρμανίας» αφήνει δυνατή εντύπωση είναι μια ευφημιστική και συγκρατημένη περιγραφή. Πράγματι, ο λυρισμός και η ευφυΐα του έργου είναι μια πραγματική πρόσκληση στην ανοχή και στην αισιοδοξία.
Μετά τη «Πυρκαγιά», ταινία αγνή και εστιασμένη κυρίως στη σκληρότητα του πολέμου, ο Κον Ιτσικάουα μας προσφέρει την άτυπη οπτική μίας άλλης αιματηρής σύγκρουσης. Στην περίπτωση αυτή, η ιστορία εκτυλίσσεται στο βιρμανικό έδαφος, κατά τη παράδοση της Ιαπωνίας, στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αλλά η αντίσταση στα βρετανικά στρατεύματα δεν είναι η κύρια υπόθεση του διηγήματος. Η καρδιά της ιστορίας χτίζεται σταδιακά μέσω φιδίσιων μονοπατιών, μεταφέροντας μας σε ορίζοντες πέρα από κάθε μας προσδοκία.
Εάν υπάρχουν ταινίες για τις οποίες μία λέξη είναι αρκετή για να καλυφθεί η σημασία της επιθυμητής προσέγγισης του σκηνοθέτη, τότε αυτή είναι αναμφίβολα η λέξη «ανθρωπισμός». Ποια λέξη θα μπορούσε να ορίσει καλύτερα αυτό το αριστούργημα; Αυτό το απλό γεγονός δημιουργεί τη σύνδεση με έναν άλλο γίγαντα του ιαπωνικού κινηματογράφου, τον Ακίρα Κουροσάβα. Όπως και στον συμπατριώτη του, η δεσπόζουσα αυτή νότα δεν είναι ποτέ υπερβολική, μα αντιθέτως, αποπνέει ειλικρίνεια. Μερικές φορές, σχεδόν αφελώς, συμβολίζει την ελπίδα και την επιθυμία να κοιτάζουμε προς το μέλλον, ακόμα και σε καιρό πολέμου. Να συνεχίσει να ζει κανείς παραμένοντας ο εαυτός του, ανεξάρτητα απ’ τη παρούσα κατάσταση, για να επιβιώσουν τα ιδανικά του και η θέληση να δει την αναγέννηση του κόσμου… Είναι η ιστορία του ατόμου που συντηρεί την ανθρωπότητα του και παλεύει την αποκτηνωτική φύση του πολέμου.
Το μήνυμα είναι σαφές: είναι αναγκαίο να παραμένουμε ενωμένοι και αλληλέγγυοι. Επίσης είναι σημαντικό να σκεφτόμαστε τους άλλους, να τους θυμόμαστε, είτε νεκροί είναι είτε ζωντανοί, κοντινοί η μακρινοί.
Εν κατακλείδι, πρόκειται για μια στοιχειωμένη, οδυνηρή και παράλληλα
γαλήνια εξέταση των συνεπειών του πολέμου…
Ένα επίσης σημαντικό χαρακτηριστικό χαρακτηριστικό της ταινίας είναι η εξέχουσα θέση που κατέχει η βουδιστική φιλοσοφία. Παρούσα κατά ολόκληρη την διάρκεια της ταινίας, οι χαρακτήρες επηρεάζονται από μία απέραντη αισιοδοξία και ειλικρίνεια, παράλληλα πάντα με τον πόνο του κόσμου που τους περιβάλλει, και τα ιδανικά της μεταδίδονται με σπάνια ευαισθησία.
Σημειωτέον επίσης ότι η «Άρπα της Βιρμανίας», έχει συμπεριληφθεί στην προτεινόμενη Κινηματογραφική Λίστα του Βατικανού, που κυκλοφόρησε το 1996 για τις αξίες που υποστηρίζει (η ελληνική Εκκλησία ακόμα, βέβαια, να κάνει κάτι ανάλογο). Παράλληλα είναι και αγαπημένη ταινία των παραδοσιακών χριστιανών κριτικών της Αμερικής.
Η ταινία απέσπασε το Βραβείο Σαν Τζόρτζιο στο Φεστιβάλ Βενετίας, ενώ ήταν υποψήφια για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, ενώ ο εκπληκτικός στο ρόλο του Μισοζίμου, Ρεντάρο Μικούνι, απέσπασε εγκωμιαστικότατα σχόλια για την ερμηνεία του, σε ένα ρόλο που τον σημάδεψε και ήταν αναμφισβήτητα ο καλύτερος της καριέρας του.
Ο ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ
Κον Ιτσικάουα
(1915-2008)
Ο Κον Ιτσικάουα γεννήθηκε το 1915 και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες της Ιαπωνίας. Επηρεασμένος βαθο’α από τον Γουόλτ Ντίσνειεκίνησε την κινηματογραφική του καριέρα ως καρτουνίστας (Η κόρη του ναού Ντόζο, 1945) κι αυτή η επιρροή είναι εμφανής στην επιδέξια χρήση του στην ευρεία οθόνη. Στη συνέχεια όμως ειδικεύθηκε στο μελόδραμα (365 νύχτες, 1948) και στη σατιρική κωμωδία που τον επέβαλαν ως ένα Γιαπωνέζο Φρανκ Κάπρα (Γαμήλιο εμβατήριο, Η μπλε επανάσταση).
Στα μέσα του ’50 στρέφεται στη μεταφορά γνωστών λογοτεχνικών έργων (Η Καρδιά, Φωτιές στις πεδιάδες, Κάγκι). Στη Δύση γίνεται γνωστός με την Άρπα της Βιρμανίας, την Εκδίκηση ενός Ηθοποιού (1963) και την Ολυμπιάδα του Τόκιο (1965). Σημειωτέον ότι μέχρι το 1965 στενός συνεργάτης του ήταν η σύζυγός του, σεναριογράφος Νάτιο Βάντα, με την οποία ο Ιτσικάουα τις καλύτερες ταινίες της καριέρας του.
Εν συνεχεία, ο Ιτσικάουα αρχίζει να γυρνά κυρίως εμπορικές ταινίας (Η Οικογένεια Ινουγκάμι) ενώ το 1985 γύρισε ένα ρημέικ της Άρπας της Βιρμανίας. Συνέχισε να σκηνοθετεί ως τα βαθιά του γεράματα, μέχρι και δύο χρόνια πριν από το θάνατό του.
Γενικά, στην πλούσια καριέρα του, ο Ιτσικάουα έδειξε ότι είναι σε θέση να προσφύγει σε ένα πλατύ, πολυσυλλεκτικό κοινό, χωρίς να διακυβεύεται η καλλιτεχνία του. Εξ ου και η μεγάλη του επιτυχία, τόσο εντός όσο και εκτός ιαπωνικών συνόρων.
ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ
Η κόρη του ναού Ντόζο, 1945
365 νύχτες, 1948
Γαμήλιο εμβατήριο, 1954
Η Άρπα της Βιρμανίας, 1956
Η μπλε επανάσταση, 1957
Φωτιές στις πεδιάδες, 1958
Κάγκι, 1959
Η Καρδιά, 1959
Εκδίκηση ενός Ηθοποιού, 1963
Ολυμπιάδα του Τόκιο, 1965
Η Οικογένεια Ινουγκάμι, 1976
Η Άρπα της Βιρμανίας (ριμέικ), 1985
Ο ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΗΣ
Ρεντάρο Μικούνι (19-23-2013)
Από τους πιο φημισμένους Ιάπωνες ηθοποιούς, έχοντας παίξει και πρωταγωνιστήσει σε πάνω από 150 ρόλους στην πολύχρονη καριέρα του. Μια καριέρα, μάλιστα, που ξεκίνησε από… σπόντα, αφού ο Μικούνι δεν ήθελε να γίνει ηθοποιός, παρά να ακολουθήσει το επάγγελμα του πατέρα του. Ο τελευταίος, ωστόσο, τον πίεζε να τελειώσει το γυμνάσιο, ώσπου ο Μικούνι εγκατέλειψε τελείως το σχολείο, το ’σκασε απ’ το σπίτι κι άρχισε ν’ ασχολείται με διάφορες δουλειές του ποδαριού για να βγάζει τα προς το ζην.
Κάποια στιγμή πέρασε από ένα κάστινγκ για την ταινία «Ζένμα» (του Κεϊσούκε Κινοσίτα) μόνο και μόνο επειδή οι παραγωγοί πρόσφεραν ένα… γεύμα στους συμμετέχοντες. Ο σκηνοθέτης, ωστόσο, τον επέλεξε για το ρόλο και από εκεί ξεκίνησε μια λαμπρή καριέρα στον κινηματογράφο, στη διάρκεια της οποία βραβεύτηκε τρεις φορές με το ιαπωνικό Όσκαρ καλύτερης ηθοποιίας (από τις επτά υποψηφιότητα που είχε), ενώ η σημαντικότερη διεθνής επιβράβευσή του ήταν το Βραβείο των Κριτικών που κέρδισε στο Φεστιβάλ των Καννών το 1987 για την ταινία Σίνραν, την οποία έγραψε και σκηνοθέτησε.
ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ
Zenma (1951)
A Hole of My Own Making (1955)lic
Η Άρπα της Βιρμανίας (1956)
Harakiri (1962)
Kwaidan (1965)
Coup d’Etat (1973)
Himiko (1974)
Never Give Up (1978)
Vengeance is Mine (1979)
A Promise (1986)
Shinran: Path to Purity (1987 – σκηνοθέτης)
A Taxing Woman 2 (1988)
Rikyu (1989)
Musuko (1991)
Luminous Moss (1992)
Daibyonin (1993)
Will to Live (1999)
Taiga no itteki (2001)
Που παίζεται
Αθήνα
» ΛΑΪΣ (Θερινό)
Ιερά Οδός 48 & Μεγάλου Αλεξάνδρου 134 – 136, Κεραμεικός, 210 – 3609695 .
21.00-23.00
CAMERA STYLO 