Η Αγέλαστος Πέτρα (2000) η θρυλική ταινία του Φίλιππου Κουτσαφτή με ελεύθερη είσοδο και συζήτηση στη Λέσχη «Δρόμοι Φιλίας και Πολιτισμού» (Φερών 3, Πλατεία Βικτωρίας) το Σάββατο 4.4.2015 στις 20.00. Θα προηγηθεί σύντομη εισήγηση για την ταινία του Γιάννη Καραμπίτσου (σκηνοθέτη, κριτικού κινηματογράφου και μοντέρ), που θα συντονίσει και την συζήτηση μετά το τέλος της προβολής. Η εκδήλωση θα λαμπρυνθεί με την παρουσία του Φίλιππου Κουτσαφτή, που θα συνομιλήσει μετά το τέλος της ταινίας με τους παρευρισκομένους για την Αγέλαστο Πέτρα, αλλά με την ευκαιρία θα κομίσει ενημέρωση για την νέα του ταινία «Αρκαδία, Χαίρε» που έκανε πρόσφατα πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης [κέρδισε το ελληνικό βραβείο της FIPRESCI (Διεθνής Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου)].
Την Ανοιχτή Ομάδα Συντονισμού της Κινηματογραφικής Λέσχης αποτελούν (έως τώρα) οι Γιάννης Ζήβας, Δημήτρης Ζεβόλης, Γιάννης Καραμπίτσος. Στόχος είναι να διευρύνεται συνεχώς με μέλη που αγαπούν τον κινηματογράφο, επιθυμούν την βαθύτερη προσέγγισή του και τίθενται στη διάθεση της συλλογικότητας για όλο και αποτελεσματικότερη οργάνωση και συντονισμό της κινηματογραφικής λέσχης .
Σεμινάριο Ιστορίας, Θεωρίας και Κριτικής Κινηματογράφου-Προβολή με ελεύθερη είσοδο , ανάλυση και συζήτηση της ταινίας με πρωταγωνιστή τον Χάρολντ Λόιντ, Safety Last (1923) στο Πολιτιστικό Κέντρο «Ο Καύκασος» το Σάββατο 3 2 2017
Η ΑΓΕΛΑΣΤΟΣ ΠΕΤΡΑ
«..Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της Γής
στου κόσμου το μπαλκόνι ποτέ μήν ξαναβγείς».
Η σημαντική αυτή ταινία του Φίλιππου Κουτσαφτή , αναδεικνύει τον αρχαιολογικό πλούτο της Ελευσίνας σε αντιπαραβολή με τον βιομηχανικό αρμαγεδώνα που επέπεσε σ’ αυτό το χώρο κατά τον 20ο αιώνα, μολύνοντας και βιάζοντας το κάλλος και την αρμονία του τοπίου.
Είναι ο τόπος που κάθησε η Θεά Δήμητρα για να κλάψει τον χαμό της θυγατέρας της Περσεφόνης. Είναι ο τόπος όπου για πρώτη φορά διαδόθηκε η καλλιέργεια των δημητριακών.
Είναι ο τόπος όπου ετελούντο τα Ελευσίνια Μυστήρια.
Είναι ο τόπος καταγωγής του μεγάλου μας τραγικού ποιητή Αισχύλου.
Με μεγάλη μαεστρία ο Φίλιππος Κουτσαφτής κεντρίζει τις ευαισθησίες μας απέναντι σ’ αυτόν τον αρχαιολογικό χώρο, που η άναρχη βιομηχανική επέκταση , ώς άλλος Πλούτωνας έθαψε για μιά ακόμη φορά στον μαύρο Άδη την Περσοφόνη στο πρόσωπο της αρχαίας πόλης.
Σαν πέπλο τυλίγει αυτήν την θαμμένη ομορφιά το ποίημα για την Ελευσίνα του Νίκου Γκάτσου που μελοποίησε αριστοτεχνικά ο νοσταλγικός Μάνος Χατζηδάκης.
Γιάννης Ζήβας
Σύνοψη της υπόθεσης:
Ντοκιμαντέρ για την Ελευσίνα. Το παρελθόν και το παρόν σε πλήρη αντίθεση, συνυπάρχουν σε έναν τόπο μολυσμένο από την σύγχρονη βιομηχανία και ο οποίος φιλοξενούσε τα Ελευσίνια Μυστήρια, τις τελετές που μυούσαν τους αρχαίους έλληνες στο θαύμα της ζωής και της εναλλαγής με τον θάνατο.
Στην αγέλαστο πέτρα κάθησε η θεά Δήμητρα όταν έψαχνε την Περσεφόνη. Στην Ελευσίνα, την πόλη των αρχαίων Μυστών. Μια ταινία χωρίς αγγεία, ανασκαφές, αρχαιολόγους, και βρώμικα επαρχιακά δρομάκια.
Πρωτότυπος Τίτλος:
ΑΓΕΛΑΣΤΟΣ ΠΕΤΡΑ
Τίτλοι με λατινικούς χαρακτήρες:
AGELASTOS PETRA
Ξένος τίτλος:
MOURNING ROCK
Χρονιά Παραγωγής:
2000
Σκηνοθέτης:
ΚΟΥΤΣΑΦΤΗΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ
Είδος:
ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
Σενάριο:
ΚΟΥΤΣΑΦΤΗΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ
Δ/ντής Φωτογραφίας:
ΚΟΥΤΣΑΦΤΗΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ
Μοντάζ:
ΘΕΟΧΑΡΗΣ ΧΡΟΝΗΣ
Ηχολήπτης:
ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
Μουσική Σύνθεση:
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΗΤΑ
Παραγωγή:
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ (ΝΕΤ), ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΙΝHΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ (ΕΚΚ)
Παραγωγός:
ΚΟΥΤΣΑΦΤΗΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ
Χρώμα:
ΕΓΧΡ.
Ήχος:
ΗΧΟΣ
Βραβεία-Διακρίσεις:
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΚΡΙΤΙΚΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ (ΠΕΚΚ)
ΕΛΛΑΔΑ 2000
ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ
ΚΡΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΠΠΟ – (ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ)
ΕΛΛΑΔΑ 2000
ΚΑΛΥΤΕΡΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
Αγέλαστος Πέτρα (Αθηνόραμα)
4 / 5
Ντοκιμαντέρ 2000 | Έγχρ. | Διάρκεια: 85′
Ελληνική ταινία, σκηνοθεσία Φίλιππος Κουτσαφτής με τους: Πόπη Παπαγγελή, Βασίλης Διοσκουρίδης
Ο φακός του Φίλιππου Κουτσαφτή κινηματογραφεί επί 10 ολόκληρα χρόνια την Ελευσίνα, καταγράφοντας τη ζωή κι ενίοτε το θάνατο των απλών κατοίκων της, αλλά και τις αλλαγές που συντελούνται σ’ ένα μυθικό τόπο (συνδεδεμένο με το μύθο της θεάς Δήμητρας και τα Ελευσίνια Μυστήρια), ο οποίος εκβιομηχανοποιήθηκε με καταστροφικές συνέπειες για την περιοχή και τους αρχαιολογικούς της χώρους. Το ωραιότερο ελληνικό ντοκιμαντέρ.
Συνοπτική κριτική (Αθηνόραμα)
Ο Φίλιππος Κουτσαφτής κινηματογράφησε πάνω από 10 χρόνια την Ελευσίνα, μπήκε στην ψυχή των απλών κατοίκων της, παρακολούθησε τα καθημερινά (με το φακό του όμως το ταπεινό γίνεται μεγαλειώδες, όπως σ’ εκείνο το συγκλονιστικό πλάνο όπου μια μαυροφορεμένη γιαγιά ανάβει το καντήλι με φόντο στο βάθος τη φλόγα των διυλιστηρίων), κατέγραψε τη διπλή απουσία της αρχαίας Ελευσίνας, αλλά και της Μικράς Ασίας (κοινός τόπος αναφοράς για τους περισσότερους κατοίκους, στην πλειοψηφία τους Μικρασιάτες), ανακάλυψε κτερίσματα από το αρχαίο πρόσωπο ενσωματωμένα στη σύγχρονη ζωή. Επί μια δεκαετία αποθησαύριζε σκόρπια πλάνα, αφηγήσεις, εικόνες, σκέψεις κι ύστερα άρχισε να τις οργανώνει ως μια ελεγεία πάνω στο θάνατο. Υποδειγματικό ντοκιμαντέρ, αλλά και ένα μάθημα καλλιτεχνικού ήθους που ανάγεται τελικά σε αισθητικό αξίωμα.
Κριτική Γιάννη Καραμπίτσου
Η Αγέλαστος Πέτρα μιλάει για την μόνη πραγματική περιουσία που έχουμε και που είναι η μνήμη. Αυτή λοιπόν τη μνήμη κινδυνεύουμε να απολέσουμε, φροντίζοντας επιμελώς γι αυτό. Η ταινία είναι ένα χρονικό μιας μεταμόρφωσης ενός τόπου σε μη-τόπο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η Ελευσίνα, αλλά θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε πόλη, αφού η Ελλάδα και το χώμα που πατούμε είναι γεμάτο από θαμμένες μνήμες και από σώματα μιας μεγάλης κατηγορίας ανθρώπων, της μεγαλύτερης, που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε νεκρούς. Οδηγοί σ’ αυτό το ταξίδι απλοί άνθρωποι που, παρόλο που τα ονόματα τους δεν θα γράψει η ιστορία, γράφουν ιστορία. Πολλές φορές ο σκηνοθέτης, όταν έχει συντελεστεί ο φυσικός τους θάνατος, μας ζωντανεύει τη μνήμη τους γυρίζοντας το χρόνο λίγο πίσω, χάρη στην ευκολία που του παρέχει η οριστική (;) αποτύπωση της ύπαρξης τους σε φιλμ.
Έτσι με αυτό το τρυκ, ακόμα και στη διάρκεια μόνο μιας ταινίας, επαναφέρει το αίτημα της μνήμης, κόντρα στις επιδιώξεις του νεοέλληνα, που λες και πασχίζει να σβήσει με κάθε τρόπο τα χνάρια της απ’ όπου αυτά συνεχίζουν να κάνουν αισθητή την παρουσία της. Μόνο ο πλάνητας Παναγιώτης Φαρμάκης (το κομπιούτερ υπογραμμίζοντας τη λέξη δηλώνει ότι δεν την γνωρίζει. Πως άλλωστε να την γνωρίζει αφού τα κομπιούτερ έχουν «μνήμες» αλλά δεν διαθέτουν μνήμη) που είχε μόνιμα σκεπασμένο το κεφάλι για να κρύβει το φωτοστέφανο της αγιότητας του, όπως εύστοχα υπογραμμίζει η γλυκιά φωνή του Φίλιππα Κουτσαφτή – που εκφέρει, ως αφηγητής, ένα σκόπιμα πληθωρικό off λόγο, που δεν υποκαθιστά σε καμία περίπτωση όμως την εικόνα -φαίνεται να εκτιμά την αξία αυτής της μόνης περιουσίας μας. Ο Παναγιώτης Φαρμάκης, πάντως, δίνει τον ορισμό της λέξης όταν ο αφηγητής τον ρωτάει που μένει: «Επάνω στη γη και κάτω από τα σύννεφα».
Τον Παναγιώτη Φαρμάκη τον πάτησε αυτοκίνητο ενώ επιδιδόταν στην αγαπημένη του ασχολία, να ψάχνει και να ξεθάβει τα αρχαία. Και οι πρώτοι που ειδοποιήθηκαν, όπως ήταν φυσικό, ήταν οι πιο στενοί συγγενείς του, δηλ. οι άνθρωποι της αρχαιολογικής υπηρεσίας και ο σκηνοθέτης της ταινίας, που η ευτυχής συγκυρία τον έφερε στον δρόμο του, γιατί θα πρέπει να ομολογήσουμε, ότι χωρίς τον Παναγιώτη Φαρμάκη η ταινία θα ήταν πολύ φτωχότερη. Δεν τον γέννησε η τύχη όμως τον Παναγιώτη Φαρμάκη. Η μεγάλη επιθυμία του δημιουργού Φίλιππα Κουτσαφτή φαίνεται να του έδωσε σάρκα και οστά. Ο Παναγιώτης Φαρμάκης μετεφέρθη από την εποχή των Ελευσίνιων μυστηρίων για να παίξει το ρόλο ενός σύγχρονου Ιεροφάντη κρατώντας ζωντανή τη μνήμη του παρελθόντος μας – ή μήπως και του παρόντος μας; Αλλά ίσως και του μέλλοντος, γιατί το παρόν, πριν καλά-καλά το καταλάβουμε, είναι ήδη παρελθόν. Ο Παναγιώτης Φαρμάκης έζησε, και θα ζει ανάμεσα μας (φρόντισε γι’ αυτό ο φακός του, για πολλά χρόνια, διευθυντή φωτογραφίας Φίλιππου Κουτσαφτή) και έτσι μπορούμε να χαμογελάμε, μπορούμε να ελπίζουμε ότι με το χάραμα της καινούργιας μέρας θα έχει νόημα η ζωή μας. Τέλος πάντων, σε ευχαριστούμε πολύ Φίλιππε Κουτσαφτή, που για άλλη μια φορά πίσω από την κάμερα, αυτή τη φορά και στο ρόλο του σκηνοθέτη εκτός από αυτόν του διευθυντή φωτογραφίας, κατάφερες να μας προσφέρεις (δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η τέχνη είναι προσφορά) κάτι παραπάνω από μια απλά καλή ταινία. Κάτι πιο πολύτιμο που όλοι μας έχουμε ανάγκη. Ελπίζω η ταινία να βρει τους θεατές της στο πέρασμα του χρόνου και να το ανακαλύψουν και αυτοί.
Γιάννης Καραμπίτσος (Δημοσιεύτηκε στο 1ο Τεύχος του έντυπου Camera Stylo Απρίλιος-Μάιος 2001)
CAMERA STYLO ONLINE 