Winchester ’73 (Η Καραμπίνα Φάντασμα)
Σκηνοθέτης: Anthony Mann
Σενάριο: Borden Chase, Robert L. Richards
Φωτογραφία: William Daniels
Ηθοποιοί: James Stewart, Shelley Winters, Stephen McNally, Rock Hudson, Tony Curtis, James Best, Dan Duryea, Will Geer, Millard Mitchell, Charles Drake
Διάρκεια: 92’
Ο Αντονι Μαν σκηνοθετεί την ταινία γουέστερν «Η καραμπίνα φάντασμα». Στις 4 Ιουλίου 1873, ο Λιν Μακ Ανταμ και ο Χάι Σπέιντ φτάνουν έφιπποι στην Ντιντλ Σίτι, όπου ο Λιν ελπίζει να βρει τον Ντατς Χένρι, για να ξεκαθαρίσει έναν παλιό λογαριασμό, το φόνο του θετού τους πατέρα. Ο Ντατς κατορθώνει να ξεφύγει από τον Λιν και χάνεται μέσα στην έρημο, παίρνοντας μαζί του έναν καινούριο, εξαιρετικό τύπο καραμπίνας Γουίντσεστερ, που ο Λιν είχε κερδίσει σ’ ένα διαγωνισμό σκοποβολής. Ο Λιν και ο Χάι Σπέιντ τον κυνηγούν. Ο Ντατς Χένρι χάνει το τουφέκι σ’ ένα παιχνίδι πόκερ… «Η Καραμπίνα Φάντασμα» είναι στην αρχή του κύκλου του Μαν, δηλαδή πιο κοντά στην κλασική γραμμή. Το φιλμ στηρίζεται στην ακατάπαυστη δράση, εναλλαγή και ανατροπή, μέσα στα πλαίσια της καταδίωξης. Παίζουν: Τζέιμς Στιούαρτ, Σέλεϊ Γουίντερς, Νταν Ντούρια, Στέφεν Μακ Νάλι, Μίλαρντ Μίστελ, Ροκ Χάτσον, Τζέι Φιλίπεν
Συνοπτική κριτική [Αθηνόραμα]
Κεντρικό θέμα παραμένει πάντα αυτό της εκδίκησης, που χαρακτηρίζει πολλές ταινίες του Άντονι Μαν, ενώ η τελική σκηνή της μονομαχίας στα βράχια ανάμεσα στα δύο αδέρφια έχει μείνει κλασική. Αυτή ήταν η πρώτη συνεργασία του Μαν με τον Τζέιμς Στιούαρτ, η οποία αναζωογόνησε την καριέρα του δεύτερου, και το πρώτο γουέστερν που εισήγαγε τον ψυχολογικό παράγοντα στο είδος.
Ο Lin McAdam (James Stewart) και ο High Spade Wilson (Millard Mitchell) κυνηγούν τον Dutch Henry Brown (Stephen McNally), ο οποίος είχε σκοτώσει τον άνθρωπο που τους έμαθε σκοποβολή, και θέλουν να τον φέρουν ενώπιων της δικαιοσύνης. Παράλληλα, ένας διαγωνισμός διεξάγεται στην πόλη Dodge, για να εξετάσει την σκοπευτική ικανότητα, με βραβείο ένα πολύ σπάνιο -ένα στα χίλια- Winchester τουφέκι. Απογυμνωμένοι από τα όπλα τους από τον σερίφη Wyatt Earp (Will Geer), οι δύο συμμετέχοντες, McΑdam και Brown, δείχνουν μεγάλη εχθρότητα ο ένας απέναντι στον άλλον. Ένα κορίτσι στο σαλούν που ονομάζεται Lola (Shelley Winters) τοποθετείται σε ένα λεωφορείο για να φύγει από την πόλη κατά την διάρκεια των εορτασμών. Τελικά, ο McAdam νικάει τον διαγωνισμό και το όπλο, αλλά επιτίθεται και ληστεύεται από τον Brown και την συμμορία του. Μετά από μερικές ώρες, βρίσκουν τον Brown σε ένα σαλούν, όπου δίνει το τουφέκι σε έναν Ινδιάνο έμπορο, με αντάλλαγμα όπλα, κάτι που είχαν αναγκαστεί να αφήσουν στην πόλη Dodge . Στην συνέχεια, ο Young Bull (Rock Hudson) σκοτώνει τον έμπορο, αφού πάρει ακούσια το τουφέκι και καθηλώνει ένα τμήμα του ιππικού σε μια κοιλάδα. Η Lola και ο φοβισμένος φίλος της Steve Miller (Charles Drake) περνούν μέσα από το στρατόπεδο όπου ο Bull και οι στρατιώτες του, τους καταδιώκουν. Το ίδιο συμβαίνει και με τους McAdam και Wilson, που έρχονται μετά από λίγη ώρα. O Bull σκοτώνεται και οι Ινδιάνοι-στρατιώτες του, τον εγκαταλείπουν. Ο McAdam και ο Wilson, πρώην αντάρτες-στρατιώτες του εμφυλίου πολέμου, συνεχίζουν την αναζήτηση του Brown, χωρίς να συνειδητοποιήσουν ότι το τουφέκι βρίσκεται στο έδαφος, εκεί που βρίσκεται το νεκρό σώμα του Young Bull. O Miller και η Lola παίρνουν το όπλο και πηγαίνουν στο σπίτι τους. Εκεί τους γίνεται επίθεση από τον εγκληματία Waco Johnny Dean (Dan Duryea) και ο Miller σκοτώνεται από τον Dean μετά από έναν ασήμαντο καβγά. Ο Dean παίρνει την Lola και το όπλο και πάνε στο κρησφύγετο του Brown και της συμμορίας του. Εκεί ετοιμάζουν μια μεγάλη ληστεία σε μια τράπεζα στην Tuscosa. O Brown εντοπίζει το τουφέκι και το ζητάει πίσω. O McAdam και ο Wilson συναντούν την Lola για τρίτη φορά, καθώς αυτή παίζει πιάνο σε ένα μπαρ στην πόλη. Εκεί ο McAdam βρίσκει τον Dean, και αφού τον εκβιάσει για τον Brown, τον σκοτώνει. Στην συνέχεια ο Brown πυροβολεί την Lola , πιστεύοντας ότι ο McAdam θα τρομάξει και θα σταματήσει να τον καταδιώκει. Ο Wilson λέει στην Lola ότι ο McAdam και ο Brown είναι αδέλφια, και ο τελευταίος είχε σκοτώσει τον πατέρα τους. Η ταινία τελειώνει με την τελική μοιραία αναμέτρηση των δύο αδελφών.
Σε όλη την διάρκεια της ταινίας, το τουφέκι μετατρέπεται σχεδόν σε έναν χαρακτήρα, αλλάζει χέρια μέχρι που καταλήγει ξανά στον McAdam . Όλοι οι άντρες ήρωες στην ταινία θέλουν το συγκεκριμένο όπλο στην κατοχή τους, που είναι ένα προφανές σύμβολο της αρρενωπότητας τους. Αυτοί που το έχουν, το επιδεικνύουν, και αυτοί που το θέλουν, είναι ζηλόφθονες.
Αν και η ιστορία δεν είναι αληθινή, ο αρχικός σεναριογράφος Robert L. Richards μαζί με τον Mann ζήτησαν από τον Borden Chase να περιβάλλει την ιστορία σε πραγματική δυτική μυθολογία: στην πόλη Dodge, ο ηλικιωμένος και σεβαστός Wyatt Earp δεν επιτρέπει κανέναν να οπλοφόρει μέσα στην πόλη, o εμφύλιος πόλεμος είχε τελειώσει και ο Στρατηγός George Armstrong Custer έκανε υπέρβαση στο Little Big Horn, όλα αυτά επικαλούμενος μια ισχυρή αίσθηση του χρόνου και του τόπου στην ιστορία.
Το Winchester ’73 είναι η μόνη Western ταινία-συνεργασία του Mann με τον Stewart όπου έχει ασπρόμαυρη εικόνα, το οποίο μπορεί να ευθύνεται στον noir φωτισμό κάποιων σκηνών. Χαρακτηριστική είναι η σκηνή, όπου ο Brown με την συμμορία του κλέβει το Winchester όπλο από τον McAdam .
Τζέιμς Στιούαρτ
Ο Τζέιμς Στιούαρτ (αγγλ. James Stewart), (20 Μαΐου 1908 – 2 Ιουλίου 1997), ήταν Αμερικανός ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου, βραβευμένος με Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου το 1940 για την ταινία Κοινωνικά σκάνδαλα (The Philadelphia Story). Κατά τη διάρκεια της πολυετούς του καριέρας συνεργάστηκε με μεγάλους σκηνοθέτες όπως τον Φρανκ Κάπρα, τον Τζον Φορντ και τον Άλφρεντ Χίτσκοκ και πρωταγωνίστησε σε μερικές από τις σημαντικότερες ταινίες του 20ού αιώνα. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου τον έχει κατατάξει τρίτο στη λίστα με τους 25 μεγαλύτερους σταρ όλων των εποχών.
Ο Τζέιμς Μέιτλαντ Στιούαρτ γεννήθηκε στην Ιντιάνα της Πενσιλβάνια από τους Ελίζαμπεθ Ρουθ και Αλεξάντερ Μέιτλαντ Στιούαρτ κι ήταν το μεγαλύτερο από τα τρία παιδιά της οικογένειας. Από μικρός εξέφρασε καλλιτεχνικές ανησυχίες κι έμαθε να παίζει ακορντεόν. Αφότου τελείωσε το σχολείο το 1928 ο Στιούαρτ καταπιάστηκε με ποικίλες ενασχολήσεις μια εκ των οποίων ήταν κι η εμφάνισή του στο θεατρικό The Wolves. Το όνειρό του ήταν να γίνει πιλότος αλλά ο πατέρας του τον ανάγκασε να γραφτεί στο πανεπιστήμιο του Πρίστον, όπου και σπούδασε αρχιτεκτονική. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του άρχισε να ενδιαφέρεται για την υποκριτική. Το ταλέντο του στο ακορντεόν ενθουσίασε τα μέλη της θεατρικής ομάδας του πανεπιστημίου, τα οποία τον παρακίνησαν να συμμετάσχει στις θεατρικές τους παραστάσεις. Ενώ του είχε δοθεί υποτροφία για να τελειοποιήσει τις σπουδές του, το καλοκαίρι της αποφοίτησής του ο Στιούαρτ αποφάσισε να συμμετάσχει σε παραστάσεις της θεατρικής ομάδας. Εκείνο το καλοκαίρι γνωρίστηκε με τον Χένρι Φόντα, που ήταν μέλος της θεατρικής ομάδας κι είχε χωρίσει προσφάτως από τη Μάργκαρετ Σάλιβαν. Ο Στιούαρτ κι ο Φόντα έγιναν φίλοι και συγκατοίκησαν κι η φιλία τους διήρκεσε μέχρι και το θάνατο του Φόντα το 1982. Ο Στιούαρτ βρέθηκε λοιπόν στη Νέα Υόρκη να συγκατοικεί με τον Χένρι Φόντα, με τον ηθοποιό Μάιρον Μακ Κόρμικ και με το σκηνοθέτη Τζόσουα Λόγκαν και να εμφανίζεται στην παράσταση Goodbye Again στο Μπροντγουέι. Στην παράσταση εκείνη ο Στιούαρτ είχε ένα μικρό ρόλο που περιοριζόταν σε δυο ατάκες, παρόλα αυτά αποσπούσε το χειροκρότημα του κοινού. Μετά το τέλος των παραστάσεων του Goodbye Again στο Μπρόντγουεϊ ο Στιούαρτ βρέθηκε να είναι άνεργος. Η κρίση της περιόδου καθιστούσε δύσκολη την ανεύρεση εργασίας. Έτσι μέχρι και το 1934 ο Στιούαρτ, που συγκατοικούσε ακόμα με τον Φόντα, προσπαθούσε να τα βγάλει πέρα. Την ίδια χρονιά συμμετείχε στην παράσταση Page Miss Glory, που είχε σχετική επιτυχία και στο Yellow Jack, που αποτέλεσε το πρώτο του θεατρικό δράμα. Στο μεταξύ ο Φόντα μετά την επιτυχία του The Farmer Takes A Wife, αναχώρησε για το Χόλιγουντ, όπου υπέγραψε συμβόλαιο με την Fox. Παράλληλα ο Στιούαρτ που εκείνη την περίοδο εμφανιζόταν στο Divided by Three κέρδισε τις εντυπώσεις ενός ανιχνευτή ταλέντων της εταιρίας παραγωγής Metro. Πέρασε από οντισιόν με επιτυχία και υπέγραψε επταετές συμβόλαιο με τη Metro. Τα πρώτα χρόνια της θητείας του στην MGM, ήταν δύσκολο να βρεθεί το κατάλληλο υλικό για εκείνον, η σεμνή του εμφάνιση αποτελούσε εμπόδιο. Η επιτυχία έφτασε όμως το 1936, μετά από μια σειρά αποτυχημένων ταινιών, όταν η Μάργκαρετ Σάλιβαν τον ζήτησε για συμπρωταγωνιστή της στην ταινία Next time we love. Η Σάλιβαν ασχολήθηκε εντατικά με την προετοιμασία του Στιούαρτ, ο οποίος με τη βοήθεια της απέκτησε αυτοπεποίθηση και κατάφερε να αντεπεξέλθει με επιτυχία στις απαιτήσεις του ρόλου. Μετά την επιτυχία ακολούθησαν δεύτεροι ρόλοι στις ταινίες Σύζυγος εναντίον δακτυλογράφου (Wife vs. secretary, 1936), Χαμένο όνειρο (The Gorgeous Hussy, 1936), Ο χορός είναι η ζωή μου (Born To Dance, 1936) και Η εκδίκηση του γκάνγκστερ (The last gangster, 1937), ενώ η γνωριμία του με τον ατζέντη Λίλαντ Χέιγουορντ, του άλλαξε τη ζωή. Ο Χέιγουορντ κατάλαβε ότι για να γίνει ο Στιούαρτ πρώτο όνομα, θα έπρεπε να κάνει επιτυχία σε ταινία παραγωγής άλλης εταιρίας. Έτσι το 1938 τον δάνεισαν στην Columbia όπου συμμετείχε στην ταινία του Φρανκ Κάπρα Δε θα τα πάρεις μαζί σου (You Can’t Take It With You).
Ο Φρανκ Κάπρα είχε ενθουσιαστεί από την ερμηνεία του Στιούαρτ στο μιούζικαλ του 1937 Οι τρεις δόκιμοι Navy Blue & Gold κι αποφάσισε να του αναθέσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία Δε θα τα πάρεις μαζί σου (You Can’t Take It With You) με συμπρωταγωνιστές την Τζιν Άρθουρ κι τον Λάιονελ Μπάριμορ. Το Δε θα τα πάρεις μαζί σου έμελλε να γίνει η μεγαλύτερη επιτυχία του 1938 κατακτώντας εκτός των άλλων και το όσκαρ καλύτερης ταινίας την ίδια χρονιά. Ο Στιούαρτ είχε πλέον εδραιώσει τη θέση του ανάμεσα στους πρωταγωνιστές του Χόλιγουντ. Παράλληλα με την επιτυχία στον επαγγελματικό τομέα απέκτησε και επιτυχία στον ερωτικό τομέα εφόσον σύναψε σύντομες σχέσεις με την Τζίντζερ Ρότζερς και τη Νόρμα Σίρερ. Η επιτυχία συνεχίστηκε και το 1939, καθώς ανέλαβε να αντικαταστήσει τον Γκάρι Κούπερ σε μια από τις γνωστότερες πλέον ταινίες του Φρανκ Κάπρα, στο Ο κύριος Σμιθ πηγαίνει στην Ουάσινγκτον. Οι κριτικές ήταν διθυραμβικές και ο Στιούαρτ έλαβε την πρώτη του υποψηφιότητα για όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου, για το οποίο θεωρήθηκε φαβορί. Είχε να αντιμετωπίσει όμως άλλες θρυλικές ερμηνείες όπως εκείνη του Κλαρκ Γκέιμπλ για το Όσα παίρνει ο άνεμος (Gone With The Wind) κι εκείνη του Λόρενς Ολίβιε για το Ανεμοδαρμένα ύψη (Wuthering Heights). Νικητής παρόλα αυτά αναδείχτηκε ο Ρόμπερτ Ντόνατ για το Αντίο, Ωραία Νιάτα (Goodbye Mr. Chips). Ο Στιούαρτ έμελλε να συνεργαστεί ακόμη μια φορά με τον Κάπρα το 1946 για την ταινία Μια Υπέροχη Ζωή (It’s A Wonderful Life). Χρόνια αργότερα ο Κάπρα τον αποκάλεσε τον Καλύτερο ηθοποιό που εμφανίστηκε ποτέ στη μεγάλη οθόνη. Παρά την επιτυχία του οι θρησκόληπτοι γονείς του τον παρακαλούσαν να τα παρατήσει και να επιλέξει ένα άλλο είδος ζωής.
Ο Τζέιμς Στιούαρτ βραβεύεται με βραβείο όσκαρ για την ταινία Κοινωνικά σκάνδαλα
Όσκαρ και καταξίωση
Ο Στιούαρτ συνέχισε να γυρίζει τη μια ταινία μετά την άλλη και κατά τη διάρκεια του 1940. Εκείνη την χρονιά συνεργάστηκε με το σκηνοθέτη Τζορτζ Κιούκορ, την Κάθριν Χέπμπορν και τον Κάρι Γκραντ στην κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού Κοινωνικά σκάνδαλα (The Philadelphia Story). Η επιτυχία του φιλμ του απέφερε μια ακόμα υποψηφιότητα για όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου, παρά το γεγονός ότι ο Γκραντ ήταν ο πραγματικός πρωταγωνιστής της ταινίας. Ο ίδιος ο Στιούαρτ δεν πίστευε στη νίκη του και ψήφισε για τη νίκη του φίλου του Χένρι Φόντα, που ήταν υποψήφιος για την κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος του Τζον Στάινμπεκ Τα σταφύλια της οργής (The Grapes Of Wrath). Η έκπληξη ήταν μεγάλη για εκείνον όταν τελικά αναδείχτηκε νικητής τη βραδιά της απονομής. Λίγο καιρό μετά τη νίκη του στα Όσκαρ ο Στιούαρτ αναχώρησε εθελοντικά για το μέτωπο. O Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν πλέον γεγονός για την ανθρωπότητα.
B’ Παγκόσμιος Πόλεμος
Ο αξιωματικός Στιούαρτ βραβεύεται με το Σταυρό πολεμικής ανδραγαθίας
Το ενδιαφέρον του Στιούαρτ για τα αεροσκάφη τον είχε ωθήσει να βγάλει δίπλωμα πιλότου το 1935 κι όταν ξέσπασε ο πόλεμος στην Ευρώπη αποφάσισε να καταταχθεί στο σώμα της αεροπορίας, όπου κι ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του. Κατά τη διάρκεια του πολέμου έλαβε μέρος σε πολλές επιχειρήσεις και το 1944 τιμήθηκε με το Σταυρό πολεμικής ανδραγαθίας.
Μετά τον πόλεμο
Μετά τον πόλεμο ο Τζέιμς Στιούαρτ αποφάσισε να μην ανανεώσει το συμβόλαιό του με την MGM και να ξεκινήσει μια ανεξάρτητη καριέρα. Είχε επίσης σκεφτεί το ενδεχόμενο να στραφεί στην αεροπορία σε περίπτωση που η καριέρα του δεν αναγεννιόταν. Η πρώτη ταινία που γύρισε ήταν το κλασσική πλέον Μια Υπέροχη Ζωή του Κάπρα. Μια ανεξάρτητη παραγωγή της νεοϊδρυθείσας εταιρίας του Κάπρα Liberty Films, που δεν κατάφερε να προσελκύσει κόσμο στους κινηματογράφους και θεωρήθηκε αποτυχημένη. Παρόλα αυτά η ταινία προτάθηκε για πέντε όσκαρ με τον Στιούαρτ ξανά στη λίστα των υποψηφίων. Το Όσκαρ εκείνη τη χρονιά όμως πήγε στον Φρέντρικ Μαρτς για την ταινία Τα καλύτερα χρόνια της ζωής μας. Ο Κάπρα αναγκάστηκε να κλείσει την εταιρία του κι ο Στιούαρτ άρχισε να αμφισβητεί τις υποκριτικές του δυνατότητες. Μετά από ένα σύντομο διάλειμμα επέστρεψε το 1947 με την ταινία Πόλις δίχως προσωπείον (Magic town) που δεν έλαβε καλές κριτικές. Το 1948 τον βρήκε να συνεργάζεται για πρώτη φορά με τον Άλφρεντ Χίτσκοκ για την ταινία Ο Βρόχος (Rope), αλλά ούτε αυτή η ταινία έλαβε θετική υποδοχή και μετά από μια σειρά αποτυχημένων προσπαθειών ο Στιούαρτ αποφάσισε να επιστρέψει στο θέατρο, όπου ανέλαβε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην κωμωδία της Μαίρη Τσέις Χάρβεϊ . O Χάρβεϊ μεταφέρθηκε στην μεγάλη οθόνη το 1950, από τη Universal. Η πρώτη επιλογή για το ρόλο του Έλγουντ Π. Ντοντ ήταν ο Μπινγκ Κρόσμπι, ο οποίος τον απέρριψε αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο για τον Στιούαρτ που πήρε τη θέση του αναγεννώντας έτσι την καριέρα του. Η ταινία ήταν μεγάλη επιτυχία και ξανάφερε τον ηθοποιό στο προσκήνιο και στις υποψηφιότητες για όσκαρ, το οποίο έχασε από τον Χοσέ Φερέρ. Την ίδια χρονιά εμφανίστηκε και στην ταινία Η καραμπίνα φάντασμα (Winchester ’73) του Άντονι Μαν με τον οποίο ξεκίνησε μια μακρά περίοδο συνεργασίας. Η συμμετοχή του στην ταινία αυτή της Universal χαρακτηρίστηκε από το γεγονός ότι η αμοιβή του του δόθηκε με ποσοστά από τις εισπράξεις. Η επιτυχία είχε επιστρέψει για τον Στιούαρτ.
Την περίοδο της θητείας του στο Μπρόντγουεϊ με την παράσταση Χάρβεϊ, ο Στιούαρτ παντρεύτηκε τη Γκλόρια Χέιτρικ Μακ Λιν με την οποία απέκτησε δυο δίδυμες κόρες το 1951 και υιοθέτησε δύο αγόρια. Οι δυο τους έμειναν παντρεμένοι μέχρι και το θάνατο της συζύγου το 1994.
Συνεργασία με τον Άλφρεντ Χίτσκοκ
Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ κι ο Τζέιμς Στιούαρτ συνεργάστηκαν τέσσερις φορές. Η πρώτη τους συνεργασία για την ταινία Ο Βρόχος δεν είχε θεωρηθεί επιτυχημένη. Η υπόθεση της ταινίας ήταν πολύ προοδευτική για το κοινό του 1948 και ο εμφανής πειραματισμός του Χίτσκοκ (που προσπάθησε να δοκιμάσει να τη γυρίσει αποσπώντας μακρές λήψεις) δεν έλαβε ανταπόκριση. Η δεύτερή τους συνεργασία το 1954 όμως ήταν θριαμβευτική. Η ταινία Σιωπηλός Μάρτυς (Rear Window) όπου ο ηθοποιός συμπρωταγωνιστούσε με τη Γκρέις Κέλι θεωρήθηκε αριστούργημα και προτάθηκε για όσκαρ καλύτερης ταινίας, ενώ ο Στιούαρτ θεωρήθηκε ο πιο εμπορικός σταρ της χρονιάς. Το 1956 συνεργάστηκαν πάλι για το ριμέικ μιας παλιότερης ταινίας του ίδιου του Χίτσκοκ Ο Άνθρωπος που Γνώριζε Πολλά (The man who knew too much) και το 1958 έλαβε χώρα η τέταρτη και τελευταία τους συνεργασία για την ταινία Δεσμώτης του Ιλίγγου (Vertigo). Το Δεσμώτης του Ιλίγγου με συμπρωταγωνίστρια την Κιμ Νόβακ θεωρήθηκε αποτυχία κι ο Χίτσκοκ απέδωσε την ευθύνη στην ηλικία του Στιούαρτ. Στις μέρες μας ο Δεσμώτης του Ιλίγγου θεωρείται από πολλούς η καλύτερη ταινία του μετρ του σασπένς.
Χρόνια ακμής (Δεκαετίες ’50 και ’60)
Πέρα από τη συνεργασία του με τον Χίτσκοκ, ο Στιούαρτ τη δεκαετία του 50 συνεργάστηκε ως επί το πλείστον με το σκηνοθέτη Άντονι Μαν. Η συνεργασία τους σε μια σειρά από θρυλικά γουέστερν με αφετηρία το Η καραμπίνα φάντασμα του 1950, ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένη. Ειδική μνεία πρέπει να γίνει στις ταινίες Το ατελείωτο ρομάντζο (The Glenn Miller Story, 1953) και Η καταραμένη κοιλάδα (The Man From Laramee, 1955) που είναι ίσως οι καλύτερες της συνεργασίας μεταξύ Μαν και Στιούαρτ.
Το 1959 ο Τζέιμς Στιούαρτ συνεργάστηκε με τον Ότο Πρέμιγκερ για την ταινία Ανατομία ενός εγκλήματος (Anatomy Of A Murder) που του απέφερε την πέμπτη και τελευταία υποψηφιότητα για όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου, το οποίο έχασε από τον Τσάρλτον Ίστον για το Μπεν Χουρ. Ενώ την επόμενη χρονιά ξεκίνησε τη συνεργασία του με το θρυλικό σκηνοθέτη και μετρ του γουέστερν Τζον Φορντ. Ταινίες όπως οι: Δυο ιππότες της κολάσεως (Two Rode Together, 1960), Ο άνθρωπος που σκότωσε τον Λίμπερτι Βάλανς (The Man Who Shot Liberty Valance, 1962), Η κατάκτηση της δύσης (How The West Was Won, 1962) και Το δειλινό της μεγάλης σφαγής (Cheyenne Autumn, 1964) θεωρούνται κλασσικά αριστουργήματα. Το 1961 ο Τζέιμς Στιούαρτ ερχόμενος από τη Ρώμη και κατευθυνόμενος στο Ναϊρόμπι πέρασε από την Αθήνα όπου παρέμεινε για μία ώρα[2]. Το 1965 συμμετείχε στην ταινία Το πέταγμα του φοίνικα (The Flight Of The Phoenix) του Ρόμπερτ Όλντριτς, ενώ προς τα τέλη της δεκαετίας του 60, με την αλλαγή των κινηματογραφικών δεδομένων έκανε πέρασμα από την τηλεόραση.
Τα τελευταία χρόνια της καριέρας του
Μετά την αποτυχία της ταινίας The Magic Of Lassie αποσύρθηκε από τον κόσμο της έβδομης τέχνης. Η απόσυρσή του βέβαια δεν ήταν ολοκληρωτική, καθώς επέστρεφε για ειδικές περιπτώσεις όπως εκείνης του 1983 που συνεργάστηκε με τη Μπέτι Ντέιβις στην τηλεταινία Right Of Way. Οι επενδύσεις που είχε κάνει κατά τη διάρκεια της πολύχρονης καριέρας του, του είχαν αποφέρει πολλά κέρδη κι ήταν πλέον εκατομμυριούχος. Το 1982 απεβίωσαν οι φίλοι του Χένρι Φόντα και Γκρέις Κέλι. Το 1980 το ινστιτούτο του αμερικανικού κινηματογράφου του απένειμε τιμητικό βραβείο καριέρας και το 1985 του απένειμαν τιμητικό βραβείο Όσκαρ. Τρία χρόνια αργότερα το 1988 χρειάστηκε να σταθεί μπροστά σε μέλη του Κογκρέσου, μαζί με άλλους συναδέλφους του όπως η Κάθριν Χέπμπορν και ο Μπαρτ Λάνκαστερ για να ζητήσει να απαγορευτεί ο χρωματισμός παλιών ασπρόμαυρων ταινιών από την εταιρία του Τεντ Τέρνερ. Το 1994 απεβίωσε η σύζυγός του από καρκίνο και το 1997 έφυγε και ο ίδιος από πνευμονική εμβολή.
| Έτος | Ταινία | Ελληνικός τίτλος | Σκηνοθέτης | Σημειώσεις |
|---|---|---|---|---|
| 1935 | The Murder Man | Τιμ Γουέλαν | — | |
| 1936 | Rose Marie | Ρόουζμαρι | Β. Σ. Βαν Ντάικ | — |
| Next Time We Love | Έντουαρντ Χ. Γκρίφιθ | — | ||
| Wife vs. Secretary | Σύζυγος εναντίον δακτυλογράφου | Κλάρενς Μπράουν | — | |
| Small Town Girl | Το ξύπνημα | Ουίλιαμ Α. Ουέλμαν | — | |
| Speed | Έντγουϊν Λ. Μάριν | — | ||
| The Gorgeous Hussy | Χαμένο όνειρο | Κλάρενς Μπράουν | — | |
| Born to Dance | Ο χορός είναι η ζωή μου | Ρόι Ντελ Ρουθ | — | |
| After the Thin Man | Η ασύλληπτη σκιά | Β. Σ. Βαν Ντάικ | — | |
| 1937 | Seventh Heaven | Χένρι Κινγκ | — | |
| The Last Gangster | Η εκδίκηση του γκάνγκστερ | Έντουαρντ Λούντβιχ | — | |
| Navy Blue and Gold | Οι τρεις δόκιμοι | Σαμ Γουντ | — | |
| 1938 | Of Human Hearts | Κλάρενς Μπράουν | — | |
| Vivacious Lady | Ο κρυφός γάμος | Τζορτζ Στίβενς | — | |
| The Shopworn Angel | Κολασμένη αγάπη / Η τιμή της ατιμασμένης | Χ. Σ. Πότερ | — | |
| You Can’t Take It With You | Δε θα τα πάρεις μαζί σου | Φρανκ Κάπρα | — | |
| 1939 | Made for Each Other | Ο ένας για τον άλλον | Τζον Κρόμγουελ | — |
| The Ice Follies of 1939 | Απαγορευμένος παράδεισος | Ράινχολντ Σούντσελ | — | |
| It’s a Wonderful World | Στα ίχνη του αγνώστου | Β. Σ. Βαν Ντάικ | — | |
| Mr. Smith Goes to Washington | Ο κύριος Σμιθ πηγαίνει στην Ουάσινγκτον | Φρανκ Κάπρα | Υποψηφιότητα: Όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου | |
| Destry Rides Again | Σαρξ και διάβολος | Τζορτζ Μάρσαλ | — | |
| 1940 | The Shop Around the Corner | Ερωτική φωλιά | Ερνστ Λιούμπιτς | — |
| The Mortal Storm | Φρανκ Μπορζάιγκ | — | ||
| No Time for Comedy | Δεν είναι καιρός για κωμωδία | Ουίλιαμ Κίλι | — | |
| The Philadelphia Story | Κοινωνικά σκάνδαλα | Τζορτζ Κιουκόρ | Νικητής: Όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου | |
| 1941 | Come Live with Me | Έλα να ζήσουμε μαζί | Κλάρενς Μπράουν | — |
| Pot o’ Gold | Δουλειές της εποχής / Η ώρα της ευτυχίας | Τζορτζ Μάρσαλ | — | |
| Ziegfeld Girl | Ρόμπερτ Ζ. Λέοναρντ | — | ||
| 1946 | It’s a Wonderful Life | Μια Υπέροχη Ζωή | Φρανκ Κάπρα | Υποψηφιότητα: Όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου |
| 1947 | Magic Town | Πόλις δίχως προσωπείον | Ουίλιαμ Α. Ουέλμαν | — |
| 1948 | Call Northside 777 | Οι σταυροφόροι της δικαιοσύνης | Χένρι Χάθαγουεϊ | — |
| On Our Merry Way | Στο χαρούμενο δρόμο μας | Κινγκ Βίντορ Λέσλι Φέλτον Τζον Χιούστον Τζορτζ Στίβενς |
— | |
| Rope | Ο Βρόχος / Η Θηλιά | Άλφρεντ Χίτσκοκ | — | |
| You Gotta Stay Happy | Χ. Σ. Πότερ | — | ||
| 1949 | The Stratton Story | Πληγωμένος αετός | Σαμ Γουντ | — |
| Malaya | Μαλαισία | Ρίτσαρντ Θορπ | — | |
| 1950 | Winchester ’73 | Η καραμπίνα φάντασμα | Άντονι Μαν | — |
| Broken Arrow | Σπασμένο βέλος | Ντέλμερ Ντέιβς | — | |
| Harvey | Χάρβεϊ | Χένρι Κόστερ | Υποψηφιότητα: Όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου | |
| The Jackpot | Προσοχή, η εφορία | Ουόλτερ Λανγκ | — | |
| 1951 | No Highway in the Sky | Από τα μεσάνυχτα εως την αυγή | Χενρι Κόστερ | — |
| 1952 | The Greatest Show on Earth | Το Όγδοο Θαύμα | Σέσιλ Μπι Ντε Μιλ | — |
| Bend of the River | Χαμένο καραβάνι | Άντονι Μαν | — | |
| Carbine Williams | Πιο δυνατός κι από τις αλυσίδες | Ρίσαρντ Θορπ | — | |
| 1953 | The Naked Spur | Ο τελευταίος ζωντανός | Άντονι Μαν | — |
| Thunder Bay | Το λιμάνι των κεραυνών | Άντονι Μαν | — | |
| The Glenn Miller Story | Το ατελείωτο ρομάντζο / Γκλεν Μίλερ Στόρι | Άντονι Μαν | — | |
| 1954 | Rear Window | Σιωπηλός Μάρτυς | Άλφρεντ Χίτσκοκ | — |
| The Far Country | Η διάβασις του διαβόλου | Άντονι Μαν | — | |
| 1955 | Strategic Air Command | Η θύελλα πέρασε | Άντονι Μαν | — |
| The Man from Laramie | Η καταραμένη κοιλάδα | Άντονι Μαν | — | |
| Artists and Models | Φρανκ Τάσλιν | Σύντομο πέρασμα | ||
| 1956 | The Man Who Knew Too Much | Ο Άνθρωπος που Γνώριζε Πολλά | Άλφρεντ Χίτσκοκ | — |
| 1957 | The Spirit of St. Louis | Λίνμπεργκ, η οδύσσεια ενός γενναίου | Μπίλι Γουάλντερ | — |
| Night Passage | Νυχτερινή διάβασις | Τζέιμς Νέλσον | — | |
| 1958 | Vertigo | Δεσμώτης του Ιλίγγου | Άλφρεντ Χίτσκοκ | — |
| Bell, Book and Candle | Ήρθες αργά αγάπη μου | Ρίτσαρντ Κουίν | — | |
| 1959 | Anatomy of a Murder | Ανατομία ενός εγκλήματος | Ότο Πρέμινγκερ | Υποψηφιότητα: Όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου |
| The FBI Story | Είμαι πράκτωρ της F.B.I. | Μέρβιν Λιρόι | — | |
| 1960 | The Mountain Road | Στη λαίλαπα του πολέμου | Ντάνιελ Μαν | — |
| 1961 | Two Rode Together | Δυο ιππότες της κολάσεως | Τζον Φορντ | — |
| 1962 | The Man Who Shot Liberty Valance | Ο άνθρωπος που σκότωσε τον Λίμπερτι Βάλανς | Τζον Φορντ | — |
| Mr. Hobbs Takes a Vacation | Οι διακοπές ενός παντρεμένου | Χένρι Κόστερ | — | |
| How the West Was Won | Η κατάκτηση της δύσης | Τζον Φορτντ & Χένρι Χάθαγουεϊ | — | |
| 1963 | Take Her, She’s Mine | Ο μπαμπάς μου και η γλυκιά ζωή | Χένρι Κόστερ | — |
| 1964 | Cheyenne Autumn | Το δειλινό της μεγάλης σφαγής | Τζον Φορντ | — |
| 1965 | Dear Brigitte | Αγαπημένη μου Μπριζίτ | Χένρι Κόστερ | — |
| Shenandoah | Και οι 8 ήσαν ήρωες | Άντριου Μακ Λάγκλεν | — | |
| The Flight of the Phoenix | Η πτήση του φοίνικος | Ρόμπερτ Όλντριτς | — | |
| 1966 | The Rare Breed | Ράντσο Μπράβο | Άντριου Μακ Λάγκλεν | — |
| 1968 | Firecreek | Η ώρα της εκδικήσεως | Βίνσεντ Μακίβιτι | — |
| Bandolero! | Μπαντολέρο | Άντριου Μακ Λάγκλεν | — | |
| 1970 | The Cheyenne Social Club | Τζιν Κέλι | — | |
| 1971 | Fools’ Parade | Ο άνθρωπος δυναμίτης | Άντριου Μακ Λάγκλεν | — |
| 1976 | The Shootist | Με το χέρι στη σκανδάλη | Ντον Σίγκελ | — |
| 1977 | Airport ’77 | Τζάμπο Τζετ, στο τρίγωνο του διαβόλου | Τζέρι Τζέιμσον | — |
| 1978 | The Big Sleep | Ο επιθεωρητής Μάρλοου ξαναχτυπά | Μάικλ Γουίνερ | — |
| The Magic of Lassie | Don Chaffey | — | ||
| 1981 | Afurika Monogatari (A Tale of Africa, released in the U. S. as The Green Horizon) | Σουμού Χάνι | — | |
| 1991 | An American Tail: Fievel Goes West | Αμέρικαν Στόρι: Ο Φιβέλ στην Άγρια Δύση | Phil Nibbelink Simon Wells |
Μόνο φωνή |
CAMERA STYLO 