Ο ΖΑΝ-ΛΥΚ ΓΚΟΝΤΑΡ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΡΕΛΟ ΠΙΕΡΡΟ

Cahiers: Ποιο είναι το υλικό με το οποίο ξεκινήσατε τον Τρελό Πιερρό;

Γκοντάρ: Ένα μυθιστόρημα στυλ Λολίτα, που αρχικά ήταν να γίνει με τη Συλβί Βαρτάν. Αρνήθηκε. Στη θέση του, έκανα την Ξεχωριστή Συμμορία. Στη συνέχεια προσπάθησα να κάνω την ταινία με την Άννα Καρίνα και τον Ρίτσαρντ Μπάρτον. Όμως ο Μπάρτον χολυγουντοποιήθηκε πολύ. Τελικά η παρουσία της Άννας και του Μπελμοντό άλλαξε τα πάντα. Σκέφτηκα το «Ζεις μόνο μια φορά» του Φριτς Λανγκ. Ήθελα αντί του ζευγαριού της Λολίτα ή της Σκύλας να γυρίσω την ιστορία του τελευταίου ρομαντικού ζευγαριού.

Cahiers: Βλέπουμε πολύ αίμα στον Τρελό Πιερρό.

Γκοντάρ: Δεν είναι αίμα, αλλά κόκκινη μπογιά. Εξάλλου, μου είναι δύσκολο να μιλήσω για την ταινία. Δεν μπορώ να πω ότι δεν το επεξεργάστηκα, αλλά δεν το προ-σκέφτηκα. Όλα ήλθαν μεμιάς: είναι μια ταινία όπου δεν υπάρχει σενάριο, μοντάζ, μιξάζ, όλα έγιναν σε μια μέρα! Από την πρώτη μου ταινία λέω: πρέπει να δουλέψω περισσότερο το σενάριο και κάθε φορά αντιλαμβάνομαι ότι έχω ακόμα μια πιθανότητα για κάποιους αυτοσχεδιασμούς, να δημιουργήσω τα πάντα στο γύρισμα, δηλαδή χωρίς να εφαρμόσω τον κινηματογράφο σε κάποιο πράγμα. Έχω την εντύπωση ότι ο Ντεμύ ή ο Μπρεσόν, όταν γυρνούν μια ταινία, έχουν μια συγκεκριμένη αντίληψη του κόσμου, την οποία κι επιχειρούν να εφαρμόσουν στον κινηματογράφο ή (πράγμα που είναι το ίδιο) μια αντίληψη του κινηματογράφου που εφαρμόζουν στον κόσμο. Ο κινηματογράφος και ο κόσμος γίνεται καλούπι για την ύλη, ενώ στον Τρελό Πιερρό δεν υπάρχουν ούτε καλούπια, ούτε ύλη.

Cahiers: Έχει κανείς την εντύπωση ότι ο Τρελός Πιερρό έγινε σε δυο χρόνους. Σε μια πρώτη φάση, η Καρίνα και ο Μπελμοντό κατέβηκαν στην Κυανή Ακτή, χωρίς τον κινηματογράφο, γιατί ήταν η ζωή τους και φθάνοντας εκεί συνάντησαν έναν σκηνοθέτη, στον οποίο διηγήθηκαν την ιστορία τους. Κι αυτός έκανε να ξαναρχίσουν όλα…

Γκοντάρ: Είναι αλήθεια μέσα σ’ ορισμένα πλαίσια, γιατί όλο το τέλος αυτοσχεδιάστηκε επί τόπου, αντίθετα με την αρχή που ήταν οργανωμένη. Είναι ένα είδος «χάπενιν», αλλά κυριαρχούμενου και κοντρολαρισμένου. Πρόκειται για μια ταινία, που έγινε ασυνείδητα. Δυο μέρες πριν αρχίσουμε ήμουν τελείως ανήσυχος. Δεν είχα τίποτα, απολύτως τίποτα. Μόνο το βιβλίο και ορισμένα ντεκόρ. Ήξερα ότι η δράση θα διεξαγόταν στην ακροθαλασσιά. Όλα γυρίστηκαν όπως στην εποχή του ΜακΣένετ.

Cahiers: Οι ήρωες σας αφήνονται να κατευθυνθούν από τα γεγονότα.

Γκοντάρ: Εγκαταλείπονται στον εαυτό τους, βρίσκονται στο εσωτερικό της περιπέτειας τους και του εαυτού τους. Ο Τρελός Πιερρό είναι περισσότερο μια ταινία πάνω στην περιπέτεια, παρά πάνω στους ανθρώπους της δράσης. Μια ταινία της τελευταίας αυτής κατηγορίας είναι το Far Country (ε.τ. Η διάβαση του διαβόλου) του ‘Αντονυ Μαν, όπου ο θεατής σκέφτεται αμέσως την περιπέτεια εφόσον πρόκειται για ήρωες τυχοδιώκτες· ενώ στον Τρελό Πιερρό σκέφτεται ότι πρόκειται για τυχοδιώκτες, εφόσον περιγράφω μια περιπέτεια. Είναι εξάλλου δύσκολο να ξεχωρίσουμε το ένα από το άλλο. Γνωρίζουμε από το Σαρτρ ότι η ελεύθερη εκλογή που κάνει το άτομο πάνω στον εαυτό του συγχέεται μ’ αυτό που συνήθως ονομάζουμε το πεπρωμένο του.

Cahiers: Πώς εξηγείτε ότι κινηματογραφείτε ορισμένες σκηνές και όχι κάποιες άλλες; Η εκλογή αυτή καθορίζει την ελευθερία που οδηγεί στη συμβατικότητα;

Γκοντάρ: Το πρόβλημα που πάντα μ’ απασχολούσε, αλλά που δε βάζω ποτέ την ώρα του γυρίσματος, είναι: «Γιατί να κάνω αυτό το πλάνο κι όχι ένα άλλο;» Ας πάρουμε μια ιστορία. Ένας ήρωας μπαίνει μέσα σε ένα δωμάτιο — ένα πλάνο. Κάθεται — ένα άλλο πλάνο. Ανάβει τσιγάρο, κλπ. Αν αντί να τον κινηματογραφήσουμε έτσι, κάναμε κάτι διαφορετικό, η ταινία θα ήταν καλύτερη ή όχι;

Τελικά, τι είναι αυτό που μας κάνει  να συνεχίζουμε ένα πλάνο ή να το αλλάζουμε;

Γκοντάρ: Ένας  σκηνοθέτης, ένας τύπος σαν τον  Ντέλμπερτ Μαν δε σκέφτεται βέβαια μ’ αυτόν τον τρόπο. Ακολουθεί  ένα σχήμα. Ο ήρωας μιλά — σαν. Του απαντούν — κοντρ-σαν. Ίσως γι’ αυτό Ο τρελός Πιερρό δεν είναι μια ταινία, αλλά περισσότερο μια σπουδή ταινίας.

Cahiers: Γιατί υπάρχει αυτό τ’ απόσπασμα για το Βελάσκεθ;

Γκοντάρ: Είναι το θέμα. Ο ορισμός της ταινίας. Ο Βελάσκεθ στο τέλος της ζωής του δε ζωγράφιζε πλέον συγκεκριμένα πράγματα, αλλά αυτό που υπήρχε ανάμεσα στα συγκεκριμένα πράγματα. Το ξαναλέει ο Μπελμοντό όταν μιμείται τον Σιμόν: δεν πρέπει να περιγράφουμε τους ανθρώπους, αλλά αυτό που υπάρχει ανάμεσα τους. Πριν 2-3 χρόνια είχα την εντύπωση ότι τα πάντα είχαν γίνει στον κινηματογράφο, ότι δεν έμενε τίποτα να κάνουμε. Γύρισαν το Ιβάν ο Τρομερός, Ο άρτος ημών ο επιούσιος. Μας έλεγαν να κάνουμε ταινίες πάνω στο πλήθος, αλλά το Πλήθος είχε γίνει, γιατί να το ξανακάνουμε; Με λίγα λόγια ήμουν απαισιόδοξος. Μετά τον Τρελό Πιερρό δεν έχω πια την ίδια εντύπωση των πάντων. Ναι. Πρέπει να κινηματογραφήσουμε, να μιλήσουμε για τα πάντα. Όλα μένουν να γίνουν.

Απόσπασμα από  μια συνέντευξη για τον Τρελό  Πιερρό στα Cahiers du Cinema, No 171, Οκτ. 1965. Μετάφραση: Μπάμπης Ακτσόγλου.