Γιατί κάνουμε κινηματογράφο; Και αφού κάνουμε κινηματογράφο, γιατί επιλέγουμε να κάνουμε ταινία γουέστερν ;
Πολύ μελάνι έχει χυθεί και πολλά περισσότερα έχουν ειπωθεί ως απάντηση στο πρώτο ερώτημα. Αν δεχτούμε, λοιπόν, ότι κάνουμε κινηματογράφο γιατί θέλουμε να επικοινωνήσουμε με το κοινό (ας μην εκληφθεί ότι είναι η μόνη απάντηση, αλλά για χάρη της κουβέντας, που πάμε να ανοίξουμε -τρόπος του λέγειν – τη δεχόμαστε), τότε καλούμαστε να απαντήσουμε και στο δεύτερο ερώτημα, γιατί επιλέγουμε να κάνουμε ταινία γουέστερν – ή όποιο άλλο είδος ταινίας – για να επικοινωνήσουμε με το κοινό;
Εν προκειμένω θα περιοριστούμε στις ταινίες γουέστερν, μια και αφορμή για το παρόν κείμενο αποτέλεσε η ταινία «Τσεκούρι από κόκκαλο», που παρακολουθήσαμε, γνωρίζοντας ότι πρόκειται για την πρώτη ταινία μεγάλου μήκους του αμερικανού σκηνοθέτη S. Graig Zahler, που σπούδασε κινηματογραφία στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, ενώ εκφράστηκε δημιουργικά σε πολλές πτυχές του καλλιτεχνικού φάσματος, ως στιχουργός και ντράμερ της μέταλ μπάντας Realmbuilder, ενώ ως συγγραφέας έχει γράψει πολλές γουέστερν-νουβέλες, με πρώτη του απόπειρα το Congregation of Jackals (2010).
Το βιογραφικό του σκηνοθέτη θα μπορούσε να μας βοηθήσει – και όχι μόνο – για να προσπαθήσουμε να βρούμε μια απάντηση στην παραπάνω ερώτηση. Επίσης θα μπορούσε να μας βοηθήσει και η ίδια η ταινία, ανεξάρτητα από τη γνώση μας για το βιογραφικό του σκηνοθέτη. Και μιλάμε για το σκηνοθέτη γιατί αυτός είναι ο δημιουργός, παρά το γεγονός ότι στη δημιουργία μιας ταινίας συμμετέχουν -και μάλιστα ενεργά- πολλοί (ο κινηματογράφος είναι συλλογική δουλειά, αλλά δημιουργός είναι μόνο ο σκηνοθέτης γιατί αυτός είναι που ξέρει ή οφείλει να ξέρει να χρησιμοποιεί όλα τα εκφραστικά μέσα του κινηματογράφου).
Εξ άλλου δεν μπορεί να είναι – και δεν είναι – τυχαίο ότι ταινίες γουέστερν (προσοχή όχι σπαγγέτι γουέστερν) έχουν γυρίσει κυρίως αμερικάνοι στην καταγωγή σκηνοθέτες, όπως είναι και ο σκηνοθέτης της ταινίας για την οποία μιλάμε.
Η κατάκτηση της Δύσης, όπως είναι γνωστή, η πορεία προς Δυσμάς των πρώτων εποίκων της χώρας, που ονομάστηκε Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, αποτελεί πρώτης τάξης υλικό για το αμερικάνικο κοινό, κατ αρχάς, αλλά και το όποιο άλλο, ανά τον πλανήτη, γιατί η περιπέτεια – για ταινίες περιπέτειας, με την τρέχουσα έννοια, άλλωστε πρόκειται, σε πρώτο επίπεδο – προσθέτει, αν δεν είναι ο μόνος λόγος, πολλούς λόγους για να «μιλήσει» στο κοινό ο σκηνοθέτης, στην προσπάθεια του να επικοινωνήσει μαζί του.
Και επειδή, ως είδος ταινιών, έχει όλα τα στοιχεία του έπους – πρόκειται δηλαδή για επικές ταινίες, όσον αφορά τη θεματική τους – οι θεατές είναι σε θέση να συντονιστούν με τον πομπό – σκηνοθέτη, όπου γης, αφού μέσω του έπους, ως έργο του γραπτού λόγου, συντηρήθηκαν οι μύθοι, που κρύβονται πίσω από κάθε έπος, σε όλους τους μέχρι σήμερα γνωστούς πολιτισμούς.
Το έπος, λοιπόν, της κατάκτησης της Δύσης, βρήκε στον κινηματογράφο, άλλο ένα τρόπο για να ειπωθεί, συντηρώντας όχι μόνο το μύθο που κρύβεται πίσω του αλλά για να φτιάξει μέσω του μύθου που κουβαλάει, άλλον ένα μύθο. Αυτόν των ταινιών γουέστερν. Σ αυτό έπαιξε μεγάλο ρόλο βέβαια και η μηχανή παραγωγής ονείρων του Χόλιγουντ.
Στην προκειμένη περίπτωση γίνεται φανερό από την πρώτη σκηνή (στη συνέχεια ακόμα πιο ξεκάθαρο) ότι πρόθεση του σκηνοθέτη είναι να συνταιριάσει τη θεματική γουέστερν με το ύφος των ταινιών θρίλερ (η κάμερα ακολουθεί κατά πόδας τους ηθοποιούς και σχεδόν δε μένει ποτέ σταθερή, ενώ συγχρόνως ο κίνδυνος αν και είναι συνεχώς παρών, μέχρι την κορύφωση της, μόνο στο τελευταίο μισάωρο της ταινίας αποκτά «σάρκα και οστά» για τους θεατές ).
Με αυτή την έννοια η ταινία πρωτοτυπεί. Με την έννοια όμως της άποψης του σκηνοθέτη αποτυγχάνει για το λόγο ότι, σε τελική ανάλυση, δεν είναι ούτε γουέστερν ούτε θρίλερ και εξ αυτού του λόγου το περιεχόμενο της (για το έπος που μιλήσαμε πιο πάνω) αδειάζει πριν καλά – καλά γεμίσει.
Κατά τη γνώμη μας οι κανίβαλοι, που έχουν απαγάγει την όμορφη Σαμάνθα, ως σεναριακό εύρημα είναι ενδιαφέρον και αν ο σκηνοθέτης, που είναι και ο σεναριογράφος της ταινίας, περιοριζόταν στη δημιουργία μιας ταινίας γουέστερν αφενός και αφετέρου αν μπορούσε να στοχαστεί, είχε την ευκαιρία να κάνει ένα σχόλιο της «Άγριας Δύσης», που παραμένει άγρια μέχρι σήμερα και κανιβαλίζει με ακόμα μεγαλύτερη αγριότητα.
Στα θετικά της ταινίας (που κέρδισε, ως θρίλερ, βραβεία σε δύο φεστιβάλ) οι ερμηνείες των ηθοποιών και το μακιγιάζ των «κανιβάλων».
Αθήνα 27/7/2016
Πολυχρόνης Γριβέας
CAMERA STYLO 