Η Διπλή Ζωή Της Βερόνικα
La Double Vie de Veronique 5 / 5
Σινεφίλ 1991 | Έγχρ. | Διάρκεια: 98′
Γαλλο-πολωνική ταινία, σκηνοθεσία Κριστόφ Κισλόφσκι με τους: Ιρέν Ζακόμπ, Φιλίπ Βολτέρ, Σαντρίν Ντιμάς
Δύο γυναίκες που έχουν το ίδιο πρόσωπο και μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά ζουν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά η μία από την άλλη. Η Βερόνικα μένει στην Κρακοβία και η Βερονίκ στο Κλερμόν Φεράν κι έχουν το ίδιο πάθος για τη μουσική, την ίδια μοναχική αύρα και το ίδιο σοβαρό πρόβλημα υγείας. Η μία διαισθάνεται την ύπαρξη της άλλης σε ένα μεταφυσικό επίπεδο, νιώθοντας ότι δεν είναι μόνη σε αυτόν τον κόσμο. Η κατάρρευση της Βερόνικα κατά τη διάρκεια ενός κονσέρτου όμως αλλάζει ριζικά τις ισορροπίες αυτής της αμφίδρομης σχέσης.
[η ιστορία κινηματογράφου συναρπαστική, συγκλονιστική όπως ποτέ δεν έχει διδαχτεί!!! ΣΤΑ ΥΠΕΡΜΑΘΗΜΑΤΑ-ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΤΟΥ ΣΙΝΕΜΑ ΟΛΟ ΤΟ ΜΙΟΥΖΙΚΑΛ (ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΚΩΜΩΔΙΕΣ- ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΜΕ ΑΞΟΝΑ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ) ΜΑΖΙ . Θέλετε να δείτε ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ-ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΜΙΟΥΖΙΚΑΛ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ προλογισμένες, με ανάλυση και συζήτηση;; ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟΥ ΣΙΝΕΜΑ ΑΠΟ ΜΕΣΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗ. έρχονται τα νέα σεμινάρια του Σχολείου του Σινεμά που θα αφήσουν εποχή!!! ΤΟ ΜΙΟΥΖΙΚΑΛ ΣΕ 4 ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Μείνετε συντονισμένοι!!!]
Λέσχη Ανάγνωσης «Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι» Συνάντηση Σάββατο 4 Μαρτίου 2017 στις 13.00 με θέμα: Τζόυς Κάρολ Όουτς Παράξενες Σχέσεις
Συνοπτική κριτική
Η ταινία ξεκινάει με μια εκπληκτική σε σύλληψη σεναριακή ιδέα: Το πνέυμα μιας γυναίκας είναι μοιρασμένο ανάμεσα σε δύο σώματα, που ανήκουν σε δύο κορίτσια ίδιας ηλικίας, χωρίς κανένα συγγενικό δεσμό, τα οποία μάλιστα είναι διαφορετικής εθνικότητας. Η Βερόνικα, που ζει στην Κρακοβία, και η Βερονίκ, που ζει στο Κλερμόν Φεράν, δεν έχουν συναντηθεί ποτέ κι όμως είναι όμοιες στο πρόσωπο και στο χαρακτήρα, μοιράζονται την ίδια κλίση για τη μουσική, είναι κατεξοχήν μοναχικές υπάρξεις και έχουν την ίδια καρδιακή πάθηση. Παρά τη μοναξιά τους, ωστόσο, δεν αισθάνονται μόνες, γιατί νιώθουν ότι η μια συντροφεύει την άλλη και της μεταβιβάζει τις εμπειρίες, τη φρόνηση, τα συναισθήματα.
The Double Life of Veronique (Η Διπλή Ζωή της Βερόνικα)
Σκηνοθέτης: Krzysztof Kieslowski
Σενάριο: Krzysztof Kieslowski
Φωτογραφία: Sławomir Idziak
Μουσική: Zbigniew Preisner
Ηθοποιοί: Irene Jacob, Aleksander Bardini, Wladyslaw Kowalski, Philippe Volter, Sandrine Dumas
Βραβεία: Βραβείο FIPRESCI, Καλύτερου Γυναικείου Ρόλου στο Φεστιβάλ Καννών
Τοποθεσία: Γαλλία, Πολωνία 1991
Διάρκεια: 98′
Στη Διπλή ζωή της Βερόνικα, ο Krzysztof Kieslowski ξεκινώντας από το αξίωμα της αθανασίας της ψυχής, κινηματογραφεί τη διαδρομή της ανάμεσα σε δύο γυναικείες υπάρξεις, διαφορετικές, αλλά και ταυτόσημες· ανάμεσα σε δύο τύπους της ύπαρξης, μεταξύ των οποίων ο πολωνός δημιουργός εγκαθιστά μια μυστική δίοδο μεταφυσικής επικοινωνίας. Ο Krzysztof Kieslowski ανάγει τη σχέση των δυο ηρωίδων του (ή αλλιώς της ηρωίδας με τον εαυτό της) στο πλατωνικό μοντέλο των ιδεών και της αντανάκλασης τους στον «πραγματικό» κόσμο. Η πολωνή ονομάζεται Βερόνικα (δηλαδή ,αληθινή εικόνα) και αναπαριστά το καθαρό πρότυπο της πνευματικής ζωής, ενώ η Γαλλίδα ονομάζεται Veronique.
Στο κομμάτι της Πολωνίας, τα επεισόδια του πρώτου μέρους δεν είναι ούτε γεγονότα ούτε εμπειρίες, αλλά συμβάντα ψυχής. Με το τραγούδι, η ψυχή της Βερόνικα, μέσω της φωνής (αμεσότητα των αισθήσεων) , στήνει αυτή τη μεταφυσική γέφυρα με το Άλλο και το Αλλού. Η άλλη ύπαρξη διαφαίνεται σαν κάτι που αιωρείται, που φανερώνεται όντας κρυμμένη, που αχνοφαίνεται στην μικρή κρυστάλλινη σφαίρα σαν μια δυνατότητα ύπαρξης. Η σκηνή-κλειδί του πρώτου μέρους –και μία από τις ωραιότερες της ταινίας- είναι η συνάντηση της ηρωίδας με τον άλλο της εαυτό (για άλλους ) ή με το αντανακλαστικό της είδωλο, στην πλατεία της Κρακοβίας. Η Βερόνικα βλέπει κατά πρόσωπο τον άλλον της εαυτό ή το είδωλό της . Η Veronique καδράρει τυχαία με την φωτογραφική της μηχανή την αρχέτυπη μορφή της. Σκηνή ουσιαστική, διφορούμενη και υπαινικτική, υπέροχα κινηματογραφημένη, που ανοίγεται στο προαιώνιο παιγνίδι ανάμεσα στον Όν και το Είναι, ανάμεσα στην πραγματική εικόνα και στην αντανάκλασή της. Υπάρχει μήπως ένας αόρατος καθρέφτης στην μέση της πλατείας, ή μήπως υπάρχουν δύο κόσμοι, ο ιδεατός και ο αισθητός, που τέμνονται στο γλυκό πρόσωπο της Irene Jacob; Ο Krzysztof Kieslowski είναι ο αδιαφιλονίκητος μαέστρος του διφορούμενου. Η Veronique θα νοιώσει την φευγαλέα πνοή του απόλυτου· η Βερόνικα θα αγγίξει το απόλυτο με την ύψιστη έκφραση του ανθρώπινου σώματος, το τραγούδι, και θα περάσει στην αθανασία με την ίδια της την φωνή. Η σκηνή (που διαρκεί κλάσματα δευτερολέπτου) του θανάτου της πάνω στην σκηνή, όπου η ψυχή της, με την μορφή του τραγουδιού, βγαίνει από το σώμα της και υπερίπταται στην αίθουσα, φτερουγίζοντας πάνω από τους ακροατές του μοναδικού κοντσέρτου της Βερόνικα, είναι στιγμή υπέρβασης του θανάτου μέσω της τέχνης. Το φτερούγισμα της ψυχής της Βερόνικα είναι ένα ποιοτικό τραγούδι που τρυπώνει στα όνειρα της Veronique.
Το κομμάτι της Γαλλίας είναι πολύσημο, γεμάτο εικασίες, ίχνη και αντανακλάσεις συμβάντων. Η μετακίνηση στο χώρο μετατρέπει τα συμβάντα ψυχή σε επεισόδια, σε κώδικες συμπεριφοράς που πρέπει να ανιχνευτούν, να αποκωδικοποιηθούν, να αποκαλύψουν την αλήθεια του αρχέτυπου μοντέλου. Η κρυστάλλινη σφαίρα, γεμάτη περιέργους οιωνούς και μυστηριώδη μηνύματα που υπαινίσσονται το Άλλο και του Άλλου, είναι θολή στα μάτια της Veronique. Η Veronique γίνεται ένα είδος υπαρξιακού ντετέκτιβ που ψάχνει στα εσώψυχα του εαυτού της την αποκρυπτογράφηση των σημάτων . Αναζητά ( η άλλη το κατέχει ) το μυστικό κανάλι επικοινωνίας ανάμεσα στο μεταφυσικό και το φυσικό, θέτει ερωτήσεις που σταματούν στα όρια του ανθρωπίνου και του ανέκφραστου, σκοντάφτοντας συνεχώς στο μυστήριο της βαθύτερης αληθείας της ύπαρξης της. Η Veronique διαισθάνεται απαρχής την έλλειψη του Άλλου, αντιστρέφοντας τα λόγια της Βερόνικα «Αισθάνομαι ότι δεν είμαι μονή στο κόσμο». Όσα αφορούν στη Βερόνικα, προσλαμβάνονται ως τυχαία, διφορούμενα και αταξινόμητα επεισόδια από τη Veronique, με μια περίεργη και γοητευτική συμμετρία- σήματα, που η διαύγειά τους χάνεται, και η σημασία τους αντιστρέφεται στην διάρκεια του ταξιδιού τους από την Πολωνία στην Γαλλία: ένα κορδόνι που κόβεται σε στιγμή μουσικής ανάτασης και φτάνει στα χέρια της Veronique απρόσωπα και ανεξήγητα με το ταχυδρομείο· ένα βλέμμα πάνω σε μια γηραιά κυρία που με κόπο κουβαλά την ύπαρξή της στον δρόμο· ένα κασκόλ που σέρνεται στον διάδρομο ενός νοσοκομείου· ένα δαχτυλίδι που χαϊδεύει τα ματόκλαδα· μια κρυστάλλινη σφαίρα (αναφορά στον Πολίτη Κέιν) που κρατά κρυμμένα τα μυστικά της από τη Veronique (ενώ η Βερόνικα σπάζοντάς την «λούζεται» στο χιόνι της)· μία καρδιοπάθεια που υποδηλώνει τον εύθραυστο και εφήμερο χαρακτήρα της ύπαρξης. Η Βερόνικα αντικρίζει με το ίδιο της το βλέμμα τη Veronique, ενώ η δεύτερη αποτυπώνει την αντανάκλαση της εικόνας της στο φωτογραφικό φίλμ.
Η βασική ιδέα του διπλού που κυριαρχεί στην ταινία, ξεφεύγει από το σχήμα του σωσία ή του alter ego όπως έχει χρησιμοποιηθεί από το ψυχολογικό θρίλερ και τον κινηματογράφο του φανταστικού. Γι’ αυτό και ο Krzysztof Kieslowski χρησιμοποιεί έντονα το διφορούμενο και τον υπαινιγμό: αφενός για να στηρίξει τον δισυπόστατο χαρακτήρα της ανθρώπινης ψυχής και αφετέρου, για να σχολιάσει τις άπειρες δυνατότητες της ύπαρξης. Όλες οι ταινίες του Krzysztof Kieslowski διατρέχονται από ηθικά διλλήματα που αναγκάζουν τους ήρωες τους να αγωνιούν για την ύπαρξή τους, να θέλουν να κατακτήσουν την εσωτερική αλήθεια για τον εαυτό τους, να επιδιώκουν να «γίνουν αυτό που είναι». Αν η ψυχή είναι αυτή η άπιαστη ουσία που αναμένει στο Καθαρτήριο, ο Krzysztof Kieslowski προσπαθεί να κινηματογραφήσει αυτό ακριβώς το πεδίο, βομβαρδίζοντας το με ηθικά διλήμματα, που υποχρεώνουν τους ήρωες να πάρουν αποφάσεις ηθικής τάξης και να σκεφτούν για και γύρω από τον εαυτό τους και την ζωή τους. Ο Krzysztof Kieslowski κινηματογραφεί ταυτόχρονα την άβυσσο της ύπαρξης και το αδύναμο φτερούγισμα της ψυχής μέσα σ΄ αυτήν. Εν κατακλείδι η εξήγηση του διπλού είναι πλούσια, αλλά και ατελής. Στο τέλος της ταινίας, ο θεατής δεν είναι βέβαιος αν η Veronique πραγματικά κατάλαβε όλα όσα η Βερόνικα έκανε γι΄ αυτήν. Ακριβώς αυτό, όμως, συνιστά και τη μεγάλη γοητεία της Διπλής ζωής της Βερόνικα: ο θεατής είναι ελεύθερος να καταλάβει όπως θέλει το θέμα του διπλού. Συμμετέχει στην ταινία και κάνει τη δική του αναζήτηση.
Υπόθεση: Η Βερόνικα και η Βερονίκ έχουν γεννηθεί την ίδια μέρα, μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό, ασχολούνται και οι δύο με το τραγούδι, αλλά δεν γνωρίζονται. Η Βερόνικα ζει στην Πολωνία και επιμένει να ακολουθήσει τραγουδιστική καριέρα αν και ξέρει ότι αυτό επιβαρύνει τη λειτουργία της καρδιάς της και θέτει σε κίνδυνο τη ζωή της. Η Βερονίκ ζει στη Γαλλία και, όταν ανακαλύπτει τους κινδύνους που κρύβει η ενασχόλησή της με το τραγούδι, προτιμάει να περιορίσει τις φιλοδοξίες της και να γίνει δασκάλα μουσικής. Μία μέρα θα ανακαλύψει τυχαία, σε κάποιες φωτογραφίες που είχε βγάλει σ’ ένα ταξίδι της στην Πολωνία, την ύπαρξη της «σωσία» της…
Λυρική, ποιητική, εικαστικά γοητευτική και πλημμυρισμένη από την υπέροχη μουσική του Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ, η «Διπλή ζωή της Βερόνικα» είναι μια ταινία ορόσημο στη φιλμογραφία του Κριστόφ Κισλόφσκι. Χωρίς καμία προσπάθεια εκλογίκευσης της παράξενης αυτής ιστορίας, αλλά εστιάζοντας στις καταστάσεις και στα συναισθήματα της «διπλής» ηρωίδας του, ο μεγάλος Πολωνός δημιουργός κατέκτησε μ’ αυτή την ταινία, όχι μόνο τη διεθνή κριτική, αλλά και το παγκόσμιο πλατύ κοινό και ανέδειξε το ταλέντο της Ιρέν Ζακόμπ, η οποία ερμηνεύει ιδανικά τον διπλό ρόλο της Βερόνικα-Βερονίκ. Διάρκεια: 98΄
Γυρισμένη αμέσως μετά τον θεολογικού προβληματισμού «Δεκάλογο», η «Διπλή ζωή της Βερόνικα» εμπνέεται επίσης από μεγάλα ερωτήματα, όπως περί ψυχής και αθανασίας, τυχαίου και αναγκαιότητας – και προαναγγέλλει κατά κάποιον τρόπο την Τριλογία («Μπλε», «Άσπρο», «Κόκκινο»), που θα ακολουθήσει αμέσως μετά.
Η ταινία ήταν υποψήφια για Χρυσή Σφαίρα, ενώ στο Φεστιβάλ των Κανών τιμήθηκε με το Βραβείο Ερμηνείας για την Ιρέν Ζακόμπ και με το Βραβείο της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών FIPRESCI.
Σκηνοθεσία: Κριστόφ Κισλόφσκι
Σενάριο: Κριστόφ Κισλόφσκι, Κριστόφ Πρέσιεβιτς
Φωτογραφία: Σλαβομίρ Ιντζιάκ
Μουσική: Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ
Παίζουν: Ιρέν Ζακόμπ, Βλαντισλάβ Κοβάλσκι, Αλεξάντερ Μπαρντίνι, Γκιγιόμ ντε Τονκεντέκ, Σαντρίν Ντιμάς, Κλοντ Ντινετόν, Λορέν Εβανόφ
Ο Κριστόφ Κισλόφσκι, μία από τις κυρίαρχες κινηματογραφικές μορφές στην ανατολική Ευρώπη, γεννήθηκε στη Βαρσοβία το 1941. Στα πρώτα του χρόνια αναγκάστηκε να μετακινηθεί σε αρκετές πόλεις, ενώ σε ηλικία 16 ετών γράφτηκε σε σχολή πυροσβεστών, την οποία παράτησε πολύ σύντομα. Για να αποφύγει τη στρατιωτική θητεία ξαναγύρισε στα θρανία, παρακολουθώντας μαθήματα για το επάγγελμα του τεχνικού θεάτρου. Το 1965, μετά από δύο προηγούμενες αποτυχημένες αιτήσεις, έγινε τελικά δεκτός στην περίφημη Κινηματογραφική Σχολή του Λοντζ και την επόμενη χρονιά γύρισε την πρώτη μικρού μήκους ταινία του «Tramwaj» (1966). Το 1969 αποφοίτησε από τη σχολή έχοντας γυρίσει τέσσερις ταινίες μικρού μήκους, και για τα επόμενα χρόνια σκηνοθέτησε αρκετά ντοκιμαντέρ. Η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας είναι το «Personel» (1975) το οποίο κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Μανχάιμ. Η συγκεκριμένη ταινία όπως και η επόμενή του («Το Σημάδι» – 1976) είναι έργα κοινωνικού ρεαλισμού με ένα εξαιρετικά μεγάλο επιτελείο ηθοποιών. Στο ίδιο μοτίβο κινείται και με τις ταινίες «Ερασιτέχνης Κινηματογραφιστής» (1979) – κέρδισε το Μέγα Βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας – και «Blind Chance» («Przypadek» – γυρίστηκε το 1981 αλλά εξαιτίας λογοκρισίας προβλήθηκε το 1987), μόνο που εδώ δίνει έμφαση περισσότερο στο άτομο παρά στο κοινωνικό σύνολο. Η ταινία «Δίχως Τέλος» (1984) είναι ίσως η πιο ξεκάθαρη, πολιτικά, ταινία του, ενώ ο περίφημος κύκλος ταινιών με γενικό τίτλο «Ο Δεκάλογος» αποτελείται από 10 ταινίες μικρού μήκους εμπνευσμένες από τις Δέκα Εντολές. Από αυτόν τον κύκλο ταινιών προέκυψαν και οι μεγαλύτερου μήκους αριστουργηματικές εκδοχές του πέμπτου και έκτου επεισοδίου με τον τίτλο «Μικρή Ιστορία για ένα Φόνο»(1988) και «Μικρή Ερωτική Ιστορία» (1988). Οι ταινίες που τον έκαναν γνωστό στο ευρύ κοινό και του χάρισαν τη διεθνή αναγνώριση είναι οι τέσσερις τελευταίες δημιουργίες της ζωής του: «Η Διπλή Ζωή της Βερόνικα» (1991) και ο κινηματογραφικός κύκλος «Τρία Χρώματα: Η Μπλε/Λευκή/Κόκκινη Ταινία» (1993-1994).
Γράφει ο
Μανώλης Κρανάκης
Η Διπλή Ζωή της Βερόνικα
La Double Vie de Veronique
Κριστόφ Κισλόφσκι
ΚΡΙΤΙΚΗ 31 JUL 2013
10 Στα 10
Στη μεγαλύτερη στιγμή της μεγαλειώδους φιλμογραφίας του, ο Κριστόφ Κισλόφσκι μεγενθύνει τις διαστάσεις της ανθρώπινης ζωής και του σινεμά για να χωρέσει μέσα τους ένα φιλμ που υπάρχει μόνο ένας τρόπος για να το δεις: βιώνοντάς το κάθε φορά ως μια σωτήρια μεταφυσική εμπειρία.
H Βερόνικα ζει στην Πολωνία. Η Βερονίκ ζει στο Παρίσι. Δεν γνωρίζονται. Η Βερόνικα κερδίζει μια θέση σε ένα μουσικό σχολείο, δουλεύει σκληρά αλλά πεθαίνει στην πρώτη της μεγάλη παράσταση ως σολίστρια. Την ίδια στιγμή, η ζωή της Βερονίκ βρίσκεται σε καμπή, καθώς αποφασίζει να μην ξανατραγουδήσει ποτέ…
Σπάνια στο σινεμά, συναντάς ταινίες που είναι ταυτόχρονα αφοπλιστικά απλές και τρομερά πολύπλοκες την ίδια ακριβώς στιγμή. Ταινίες ελλειπτικές, μυστηριώδεις που σε αναγκάζουν να αναρωτιέσαι αν αυτό που βλέπεις είναι περισσότερο από μια ταινία, ένα αίνιγμα που απαιτεί την πιο οξυδερκή σου παρατηρικότητα για να λυθεί. Και ταυτόχρονα, ταινίες που μέσα στην έντονα συμβολική τους υπόσταση, εξηγούν τα πάντα απλώς και μόνο επειδή βιώνονται με έναν τόσο σωματικό τρόπο και με όλες τις αισθήσεις.
Μια τέτοια ταινία είναι η «Διπλή Ζωή της Βερόνικα», η πρώτη ταινία που ο Κισλόφσκι γύρισε σε συμπαραγωγή με τη Γαλλία, μετά την πολωνική του περίοδο και πριν παραδώσει την τριλογία των χρωμάτων, αποχωρώντας από αυτόν τον κόσμο ως ένας από τους σπουδαιότερους ευρωπαίους δημιουργούς του 20ου αιώνα.
Σε μια άρτια από κάθε άποψη σύνθεση ενός οικοδομήματος που στα χέρια οποιουδήποτε άλλου σκηνοθέτη θα κατέρρεε κάτω από το βάρος της αφαιρετικότητας και της μεταφυσικής του αύρας, ο Κισλόφσκι κάνει εδώ σινεμά το τίποτα ή και τα πάντα, κινηματογραφώντας στην πραγματικότητα μια ολόκληρη ιστορία σαν να ήταν μια αίσθηση.
Σαν αυτή η χωρισμένη στη μέση ζωή δύο κοριτσιών που θα ενωθούν με τα δεσμά μιας ακατανόητης πνευματικότητας να κρύβει μέσα της όλα τα αναπάντητα ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, του έρωτα και του θανάτου, στην μορφή μιας κινηματογραφικής ταινίας που δεν φτιάχτηκε διόλου για να δώσει απαντήσεις, αλλά για να αποδείξει πως μερικές φορές χρειάζεται μόνο λίγη πίστη για να μην νιώθεις μόνος σου σε αυτόν τον αφιλόξενο κόσμο.
Ναι, η «Διπλή Ζωή της Βερόνικα» είναι μια ταινία για το πόσο μόνη νιώθει μια γυναίκα που θα αναζητά πάντα το alter ego της εκτός γνωστών γεωγραφικών συντεταγμένων, μια ταινία για τον έρωτα που μπορεί να σε αφήνει πιο μόνο απ’ όσο όταν είσαι με τον άλλο, μια ταινία για όλες εκείνες τις μικρές ανεπαίσθητες κινήσεις που κάνεις με τα χέρια σου, το στόμα σου και το σώμα σου όταν νιώθεις πως η ύπαρξή σου δεν είναι παρά μια συνέχεια σε μια ακατάπαυστη διαδοχή ζωών που εμφανίζονται και εξαφανίζονται ακριβώς τη στιγμή που πρέπει κάνοντας παρέα στην κοσμική μοναξιά.
Τίποτα, όμως, στην «Διπλή Ζωή της Βερόνικα» δεν είναι απλά και μόνο συμβολισμός.
Ακόμη και πίσω από τις διαθλάσεις του φωτός, την αποσύνθεση των εικόνων και τα σχήματα που επανέρχονται συχνά παίρνοντας τη μορφή του κινηματογραφικού φακού για να παραμορφώσουν την πραγματικότητα σε ένα απίστευτης ομορφιάς εικαστικό καμβά, ο Κισλόφσκι αφηγείται μια ιστορία.
Με λυρικό, ποιητικό και σε στιγμές επικό και οπερατικό τρόπο, αλλά ποτέ χωρίς τη συναίσθηση πως ό,τι απλώνεται πάνω στη μεγάλη οθόνη δεν είναι παρά στιγμές που όλοι έχουν νιώσει και που απλά κανείς δεν πίστευε πως κάποτε θα έβλεπε στο σινεμά.
Κινηματογραφώντας το ανέφικτο, ο Κισλόφσκι δεν κάνει τελικά τίποτα περισσότερο από το να μεγενθύνει τη ζωή και το σινεμά, προκειμένου μέσα τους να χωρέσει η αριστουργηματική φωτογραφία του Σλαβομίρ Ιντζιακ, η υποβλητική μουσική του Ζμπίγκνιου Πράισνερ, το απείρων δυνατοτήτων πρόσωπο της Ιρέν Ζακόμπ και ένα παιχνίδι με το χώρο, τον χρόνο, την έννοια του Θεού, τη διχοτομημένη (τότε και τώρα) Ευρώπη και όλα όσα ορίζουν τη μοίρα των ανθρώπων που σαν εύθραυστες πορσελάνινες μαριονέτες συνεχίζουν να πρωταγωνιστούν στην αυτοσχέδια παράσταση που ονομάζεται ζωή.
Η διπλή ζωή της Βερόνικα ****
Του Δημητρη Μπουρα
Σινεφίλ
Σκηνοθεσία: Κριστόφ Κισλόφσκι
Ερμηνεία: Ιρέν Ζακόμπ, Φιλίπ Βολτέρ, Κλοντ Ντινετόν.
«Η διπλή ζωή της Βερόνικα» στην πραγματικότητα είναι μια αυτοβιογραφική ταινία που αποτυπώνει τη νοσταλγία του Κριστόφ Κισλόφσκι και την αγωνία του να βρει ένα σταθερό σημείο αναφοράς σε μια κρίσιμη καμπή της ζωής του. Το 1991, χρονιά κατά την οποία γυρίστηκε, ο Πολωνός δημιουργός είχε εγκατασταθεί μόνιμα στη Γαλλία και είχε ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στην καριέρα του, που έμελλε να είναι και ο επίλογός της.
Η «Βερόνικα» είναι ένα γοητευτικό παιχνίδι ανάμεσα στο πραγματικό και το ιδεατό· Ξεκινάει από τα πρόσωπα και την αντανάκλασή τους στον καθρέφτη και κορυφώνεται, παίρνοντας τις διαστάσεις μιας εσωτερικής, υπαρξιακής, περιπέτειας γύρω από την αναζήτηση της ουσίας του ανθρώπου τη στιγμή που η ψυχή εγκαταλείπει το σώμα. Η «Βερόνικα» είναι ο ίδιος ο Κισλόφσκι διαιρεμένος στα δύο. Ο μισός στο παρελθόν, ο άλλος μισός στο παρόν.
Στο πρώτο μέρος της ταινίας, το πολωνικό που είναι πιο συμπαγές, η Βερόνικα, μια νεαρή τραγουδίστρια με εύθραυστη καρδιά, προσπαθεί να ανυψωθεί με κινητήριο δύναμη την τέχνη (η θεϊκή φωνή της είναι σαν την ψυχή που ζητάει να βγει από σώμα και ν’ αναληφθεί στους ουρανούς), όμως, το κορμί (που συν τοις άλλοις είναι και άρρωστο) υποτάσσεται στον νόμο της βαρύτητας. Στο δεύτερο μέρος, μια Γαλλίδα σωσίας της Βερόνικα, η Βερονίκ, που εγκατέλειψε το όνειρο να γίνει σολίστ και τώρα παραδίδει μαθήματα μουσικής σε ένα δημοτικό σχολείο, αρχίζει να συλλαμβάνει με τη διαίσθησή της μηνύματα από έναν «άλλο» κόσμο. Η γνωριμία της με έναν καλλιτέχνη του κουκλοθέατρου και ο έρωτάς της γι’ αυτόν θα επιταχύνει την κατάδυση στην ψυχή της. Μια φωτογραφία – ντοκουμέντο (τραβήχτηκε τυχαία από την Βερονίκ σε μια εκδρομή της στην Κρακοβία και απεικονίζει την Βερόνικα ανάμεσα στο πλήθος μιας διαδήλωσης) θα λειτουργήσει ως καταλύτης και θα τη φέρει στον δρόμο της επιστροφής προς το σπίτι του πατέρα της.
Η κινηματογραφική μηχανή, άλλοτε διαγράφει κυκλική τροχιά για να συμπέσουν οι εικόνες των δύο γυναικών (η Βερονίκ είναι το είδωλο της Βερόνικα στον καθρέφτη και τούμπαλιν) και άλλοτε δημιουργεί τέλεια συμμετρία ανάμεσα στα πρόσωπα της Βερόνικα και της Βερονίκ, τα οποία αντιπροσωπεύουν το παρελθόν και το παρόν του Κισλόφσκι. Σύμφωνα με τα λόγια του: «Η «Βερόνικα» είναι το χαρακτηριστικό παράδειγμα ταινίας για μια γυναίκα, επειδή οι γυναίκες αισθάνονται με μεγαλύτερη ένταση τα πράγματα, έχουν περισσότερα προαισθήματα, μεγαλύτερη ευαισθησία και διαίσθηση, και δίνουν περισσότερη σημασία σ’ όλα αυτά. «Η Βερόνικα» δεν θα μπορούσε να γυριστεί για έναν άντρα».
Η «Διπλή ζωή της Βερόνικα» έκανε γνωστό στο ευρύ κοινό τον Κισλόφσκι. αλλά και τον μόνιμο συνεργάτη του, τον συνθέτη Ζμπίγκινεφ Πράισνερ ο οποίος υπογράφει το εξαιρετικό σάουντρακ της ταινίας.
Η ΔΙΠΛΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΒΕΡΟΝΙΚΑ (La double vie de Véronique) του Κριστόφ Κισλόφσκι
Τετάρτη, 21 Οκτώβριος 2009
ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ: Κριστόφ Κισλόφσκι (Krzysztof Kieslowski)
ΜΟΥΣΙΚΗ: Zbigniew Preisner
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Slawomir Idziak
ΣΕΝΑΡΙΟ: Κριστόφ Κισλόφσκι, Krzysztof Piesiewicz
ΧΩΡΑ: Γαλλία, Πολωνία, Νορβηγία 1991 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 98΄
ΠΑΙΖΟΥΝ: Ιρέν Ζακόμπ (Irène Jacob), Αλίνα Γκριγκλασβέσκα (Halina Gryglaszewska), Καλίνα Ζεντρούσικ (Kalina Jedrusik), Βλάντισλαβ Κοβάλσκι (Wladyslaw Kowalski), Φιλίπ Βολτέρ (Philippe Volter), Σαντρίν Ντιμάς (Sandrine Dumas), Κλοντ Ντινετόν (Claude Duneton) , Αλεξάντερ Βαρντίνι (Aleksander Bardini), Jerzy Gudejko , Lorraine Evanoff, Louis Ducreux κ.α.
ΒΡΑΒΕΙΑ και ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ
–Βραβείο Οικουμενικής Επιτροπής Φεστιβάλ Καννών 1991
–Βραβείο FIPRESCI Φεστιβάλ Καννών 1991
–Βραβείο Α‘ Γυναικείας ερμηνείας (Ιρέν Ζακόμπ) Φεστιβάλ Καννών 1991
–Υποψήφια για Χρυσό Φοίνικα Φεστιβάλ Καννών 1991
–Υποψήφια για Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας
Η μουσική είναι η μέγιστη των τεχνών και η μόνη τέχνη που δεν έχει περιεχόμενο αλλά μόνο μορφή και μιλάμε για «καθαρή μουσική» χωρίς τη συνεπικουρία του λόγου. Το περιεχόμενο εδώ το βάζει ο ακροατής γι αυτό και δεν είναι ιδιαίτερα αρεστή ούτε εύκολα αντιληπτή αν δεν είσαι εξοικειωμένος με τις πολύπλοκες αρθρώσεις του σύνθετου μουσικού ήχου. Η ταινία «Η διπλή ζωή της Βερόνικας» ήταν ο καλλιτεχνικός αλλά και εμπορικός θρίαμβος του Κριστόφ Κισλόφσκι, ήταν η ταινία που τον έκανε γνωστό εκτός συνόρων, αυτόν και έναν άλλο σπουδαίο Πολωνό, το συνθέτη Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ.
Δύο γυναίκες, η μία Πολωνέζα, που ζει στην Κρακοβία και είναι ένα θείο, ουράνιο πλάσμα με αγγελική φωνή και σαν άγγελος που είναι, θα εγκαταλείψει το μάταιο τούτο κόσμο, πάνω σ’ ένα κρεσέντο του πρώτου της κονσέρτου αφού πάσχει, χωρίς να το γνωρίζει, από καρδιά. Την ίδια ώρα η Γαλλίδα Βερόνικα, η Βερονίκ, ένα ευαίσθητο, εύθραυστο αλλά γήινο πλάσμα, πενθεί χωρίς να ξέρει το γιατί. Αυτή είναι καθηγήτρια μουσικής. Να λοιπόν τι συνδέει τις δύο ηρωίδες μας, η μουσική και για να ακριβολογούμε, η υπέροχη μουσική του επίσης πολωνού Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ. Ο Πράισνερ εδώ καταθέτει μια από τις σημαντικότερες μουσικές στην ιστορία του κινηματογράφου. Μελοποιεί αποσπάσματα από το Δάντη δίνοντας το όνομα ενός φανταστικού συνθέτη, του Van den Budenmayer να υπογράφει το «concerto en mi mineur » και μάλιστα σε δύο βερσιόν, του 1798 και του 1802. Έγινε δε τόσο πιστευτό που πολλοί έψαχναν και άλλα έργα του ανύπαρκτου αυτού συνθέτη. Η άλλη μεγάλη συμβολή στην ταινία είναι ο διευθυντής φωτογραφίας Σλάβομιρ Ίντζιακ που δούλεψε με ειδικά χρωματισμένα φίλτρα και γωνίες που υπηρετούν άξια το καλλιτεχνικό όραμα του Κισλόφσκι για την ταινία. Όλο αυτά τα υπέροχα χρωματισμένα πορτοκαλί και πράσινα κάδρα είναι αποτέλεσμα αυτής της δουλειάς.
Όλα εδώ κινούνται με αντιθέσεις. Άρρωστη η μία Βερόνικά υγιείς η άλλη, ζει τον έρωτά της η μία φοβάται η άλλη, σπουδαία φωνή η μία, παραδίδει μαθήματα μουσικής η άλλη (είναι δηλαδή εν δυνάμει και όχι ολοκληρωμένη μουσικός), φοβάται η μία να ψάξει ψάχνει τον άνθρωπό της η άλλη. Με άλλα λόγια η Πολωνέζα Βερόνικά είναι η Καθαρή υψηλή τέχνη η προορισμένη να γίνει τέτοια (υψηλή) ακόμα και με κόστος τον θάνατο. Η Γαλλίδα Βερονίκ είναι γήινη, ψάχνει, ερευνά, λειτουργεί και με το σώμα, ζει μέσα από τα βιώματά της, δεν θα αγγίξει όμως ποτέ την υψηλή τέχνη αλλά θα περιφέρεται γύρω της, θα την αντιλαμβάνεται θα την κατανοεί, θα την διδάσκει, αλλά δεν θα κάνει η ίδια Τέχνη.
Δεν μπορεί κανείς με βεβαιότητα να αποκρυπτογραφήσει τούτη την υπέροχη ταινία, να δει με σαφήνεια μέσα από τα πλάνα και να διατυπώσει με σιγουριά το παραπέρα του κινηματογραφικού λόγου τούτου του μεγάλου δημιουργού. Το φιλμ δεν έχει γραφή με μια λογική αλληλουχία γεγονότων αλλά είναι θα λέγαμε μια αλληγορία για ένα άλλο μας μισό που υπάρχει κάπου και που δεν το γνωρίζουμε. Μια αλληγορία για την ψυχή και την φυλακή της, το σώμα, όπως το χαρακτήριζε ο Πλωτίνος. Ίσως είναι εκείνο το άλλο μισό της ψυχής που κόπηκε και γυρνάει αέναα στο σύμπαν αναζητώντας το ταίρι του, όπως αναφέρει και ο Πλάτωνας, δια στόματος Αριστοφάνη στο Συμπόσιο. Οι δύο ηρωίδες του Κισλόφσκι που στην ουσία είναι μία και αν πάμε παραμέσα θα δούμε ότι είναι ο ίδιος ο Κισλόφσκι, ο βαθύτατα θρησκευόμενος Κισλόφσκι, που δεν χάνει ευκαιρία να μας το υπενθυμίσει με τούτη τη λειτουργία. Οι ηρωίδες μας λοιπόν ζουν τις παράλληλες ζωές τους και θα διασταυρωθούν μία και μοναδική φορά χωρίς να το γνωρίζουν, για να το διαπιστώσει η Γαλλίδα Βερονίκ στο τέλος της ταινίας. Μια ποιητική ταινία και η ποίηση της έγκειται στο γεγονός ότι ο Κισλόφσκι μας λέει, πως, υπάρχουν πράγματα που πρέπει να τα προσεγγίζουμε με τη συναίσθηση, γιατί μόνο η καρδιά είναι ικανή να αγγίξει αυτά που το μυαλό αδυνατεί.
Παναγιώτης Καρώνης, Σεπτέμβριος 2006
Η διπλή ζωή της Βερόνικα, εξερχόμενη για δεύτερη φορά, σε φρέσκια κόπια, αρυτίδωτη, ασυναγώνιστη και μαγική, είναι ό,τι ακριβώς “λέει” και ο τίτλος της. Βέρα Icon Αυθεντική, αληθινή, γνήσια εικόνα. Από τις ελάχιστες διαδρομές της 7ης Τέχνης, όπου η εικόνα είναι ταυτισμένη με το περιεχόμενο και όπου το περιεχόμενο (σενάριο) προκύπτει από την εικόνα. Από τις ελάχιστες φορές όπου η εικόνα αποδεσμεύεται πλήρως από τα δεκανίκια μιας αφηγηματικής ιστορίας και όπου το νόημα πηγάζει και συγκροτείται από εικόνες. Ο Κισλόφσκι (όπως ο Αντονιόνι, ο Ταρκόφσκι και μερικοί άλλοι μάγοι) απελευθερώνει το σινεμά από την ομηρία του μυθιστορήματος και από την αιχμαλωσία των διαλόγων (λόγος). Και το καλύτερο, όχι μόνο απελευθερώνει αλλά και καταφέρνει με το οπτικό υλικό του, σαν τους μάγους, να επικοινωνήσει με τον οποιοδήποτε θεατή, πράγμα που δεν κατάφερε ο Ζαν Λικ Γκοντάρ με τους πειραματισμούς του. Με απλά λόγια, η Βερόνικα του Κισλόφσκι είναι πρωτοπορία λαϊκή!
Το αποτέλεσμα ενός τέτοιου εγχειρήματος δεν μπορεί παρά να είναι ανοιχτό σε κάθε ευαισθησία και σε πολλές ερμηνείες. Ο ιμάντας που μεταφέρει τα νοήματα και τις ανησυχίες του Κισλόφσκι προς όλες τις κατευθύνσεις – ακόμα και στον πιο “αναλφάβητο” θεατή – είναι η υπέρτατη, καταιγιστική, σαρωτική ευαισθησία του. Με απλά υλικά, δηλαδή με σκιές, φως, σκοτάδι και με λοξές πλαγιοσκοπήσεις του φακού στα “υποκείμενα” που κινηματογραφεί, καταφέρνει να καθηλώσει το βλέμμα του θεατή. Χωρίς αμφιβολία η Βερόνικα είναι από τα πιο συναρπαστικά παιχνίδια μεταμορφώσεων στην ιστορία του σινεμά. Παίζοντας με τις φωτοσκιάσεις, μετατρέπει το καθημερινό σε διαχρονικό, το γήινο σε επουράνιο, το ασήμαντο σε σημαντικό και το ρεαλιστικό σε μαγικό. Όπως ακριβώς συμβαίνει με τον κεραυνοβόλο έρωτα. Δηλαδή, πρώτα απολαμβάνω ύστερα σκέφτομαι. Πρώτα η ηδονή ύστερα ο διάλογος. Όπως ακριβώς μια ερωτική σχέση. Πρώτα η ερωτική, σεξουαλική χημεία, κατόπιν η ανθρώπινη, λογική διαδικασία.
Η ερωτική χημεία του Κισλόφσκι καταλήγει σε προσωπολατρία. Ένα αγγελικό πρόσωπο (η Ιρέν Ζακόμπ, μια ασήμαντη ελβετίδα ηθοποιός που έλαμψε μόνο από τα χέρια του μάγου Κισλόφσκι), δυο κορίτσια με το ίδιο όνομα, δυο χώρες, μια ιστορία σε δυο ταμπλό. Το ένα γίνεται δύο, τα δύο ένα. Διαρκώς. Απίστευτα πράγματα. Τα ανώτερα μαθηματικά του Αϊνστάιν στην υπηρεσία της ποίησης. Το ένα δύο, τα δύο ένα η Πολωνία Γαλλία, η Γαλλία Πολωνία, το κουκλοθέατρο ταινία, η ταινία κουκλοθέατρο, η φωνή μουσική, η μουσική ταινία, η ταινία μουσική. Το “εγώ” να μετασχηματίζεται σε “άλλος” και ο “άλλος” σε “εγώ”. Πως; Μα το ξεχάσατε;
Η πρώτη Βερόνικα από την Πολωνία. Ταραγμένη, ανήσυχη, αεικίνητη, ερωτευμένη, εύθραυστη. Η Βερόνικα διαθέτει ένα σπάνιο χάρισμα. Την αγγελική φωνή της. Δηλαδή εκ γενετής καλλιτέχνης. Δηλαδή καθαρή Τέχνη. Δηλαδή πομπός φωτός. Όμως αυτή η πρώτη Βερόνικα δίνει (λούζει με τις μελωδίες της), αλλά δεν “παίρνει”. Αδειάζει αλλά δεν γεμίζει. Μετέωρη και σκιά. Απόδειξη; Το επουράνιο μουσικό έργο του Πράισνερ δεν ολοκληρώνεται στη συναυλία. Απόδειξη; Η Βερόνικα δεν διασταυρώνεται ερωτικά. Απόδειξη; Το ανθρώπινο τοπίο, “εκείνης” της Πολωνίας του 1990 μελαγχολικό, γερασμένο και θλιβερό. Απόδειξη; Η Βερόνικα πάσχει από καρδία. Τα νοήματα επαγωγικά. Από το ένα πρόσωπο, τη Βερόνικα, μέχρι μια ολόκληρη χώρα (Πολωνία). Και από την Βερόνικα μέχρι την αυτοβιογραφία του Κισλόφσκι. Ευαίσθητη, δημιουργική, ανήσυχη η χώρα. Βαθιά όμως, ίσως εκ γενετής, χαρακωμένη. Ευαίσθητος, δημιουργικός, ανήσυχος ο Κισλόφσκι. Εκ γενετής όμως χαρακωμένος από αθεράπευτο, καρδιακό, νόσημα. Με τον τρόπο που πέθανε η πρώτη Βερόνικα, πέθανε και ο ίδιος ύστερα από πέντε χρόνια και αφού προηγούμενος έχει υπογράψει την τριλογία των χρωμάτων (“Μπλε”, “Άσπρο” και “Κόκκινο”). Επομένως ο Κισλόφσκι είναι η Βερόνικα και η Βερόνικα είναι η δημιουργική, καλλιτεχνική Πολώνία. Περίπου σα να λέμε “πεθαίνοντας σα χώρα”. Με μια διαφορά. Κάπου αλλού υπάρχει μια δεύτερη Βερόνικα. Κάπου αλλού υπάρχει μια δεύτερη ευκαιρία.
Η δεύτερη Βερόνικα από τη Γαλλία. Το ίδιο ανήσυχη, ταραγμένη, αεικίνητη, ευαίσθητη, εύθραυστη. Η ψυχή της πρώτης Βερόνικας μετακομίζει στη δεύτερη. Πρόκειται για μετενσάρκωση; Για μεταφυσική; Για να δούμε. Η δεύτερη Βερόνικα είναι ερωτευμένη με έναν καλλιτέχνη που φτιάχνει και παίζει κούκλες. Μ’ έναν παραμυθά. Η δεύτερη Βερόνικα, αντίθετα με την πρώτη, διεκδικεί τον έρωτά της. Η δεύτερη αναζητεί τον άνθρωπό της. Η δεύτερη, αντίθετα με την πρώτη, λαμβάνει μήνυμα αναγνώρισης από τον μελλοντικό εραστή της. Η δεύτερη, αντίθετα με την πρώτη, ολοκληρώνει τη σχέση της. Η δεύτερη, αντίθετα με την πρώτη, όχι μόνο δίνει, αλλά και παίρνει. Και το πιο χαρακτηριστικό, η δεύτερη συμπληρώνει την ίδια μελωδία του Πράισνερ, με το πρωτογενές του κινηματογράφου, υλικό. Η μελωδία επενδύεται στο κουκλοθέατρο. Δηλαδή το πρώτο σχεδίασμα (Πολωνία) ολοκληρώνεται σε ταινία (Γαλλία). Η ιστορία της Βερόνικα σάρκα (εικόνα) και οστά (μουσική). Ο μύθος που συλλαμβάνει και μιμείται ο εραστής της δεύτερης Βερόνικα, είναι η αφήγηση της αρχέγονης ερωτικής ιστορίας. Με απλά λόγια ό,τι δεν μπόρεσε η Πολωνέζα το κατάφερε η Γαλλίδα.
Όσο υπάρχει πολιτισμός.
Κανείς – λέει ο Κισλόφσκι – δεν είναι μόνος του στον κόσμο αυτό. Ευαίσθητα, αγγελικά, πλάσματα και στην Πολωνία και στην Γαλλία και στην Ελλάδα και παντού. Και ό,τι δεν μπορεί ο ένας το καταφέρνει ο άλλος. Ό,τι δεν ολοκληρώνω εγώ, το ολοκληρώνει ο δεύτερος, ο τρίτος, ο τέταρτος “εαυτός” μου.
Δημήτρης Δανίκας, ΝΕΑ, 17 Ιουνίου 2006
Ο Πολωνός Κριστόφ Κισλόφσκι ξεπέρασε μα άνεση τα προβλήματα της πρώτης συμπαραγωγής με τη Δύση. Δεν έκανε ένα συμβιβασμό θεμάτων και αισθητικής, αλλά μια εσωτερική συνάντηση δύο τόπων, δυο ψυχισμών, δυο ανθρώπων, που αυθαίρετα, μυστικά, είναι “σωσίες”, όμοιοι. Δύο κορίτσια η Βερόνικα και η Βερονίκ, δύο σώματα, ένα πνεύμα και το διαυγές πεντακάθαρο πρόσωπο της Ιρέν Ζακόμπ (κέρδισε το βραβείο ερμηνείας στις Κάννες).
Ναι, τελικά, ο Κισλόφσκι περισσότερο από ψυχολογικός και ηθικός δημιουργός, είναι μυστικός και μεταφυσικός. Η δύναμή του είναι η χρίση της ηθικής “αλήθειας” του κινηματογράφου, ως βάθρου για την ανάδυση της διάστασης του μυστικού. Το σώμα, το βάρος της πραγματικότητας, το τυχαίο συναρτώνται με τον αφανή προγραμματισμό του σκηνοθέτη, ενσωματώνοντας σ’ ένα σύστημα που βασίζεται στην αντίθεση προσδιορισμός – απροσδιοριστία.
Ιστορία σχεδόν δεν υπάρχει. (Καλοί θεατές, ας ξεχάσουμε για λίγο τη συνήθειά μας για την αφήγηση γεγονότων, εξωτερικών δραμάτων και σα αφεθούμε στην αίσθηση. Ένα απλό κορίτσι στην Κρακοβία. Τυχαία ανακαλύπτουν ότι έχει μια σπάνια φωνή, ιδανική για να ερμηνεύσει την πνευματικότητα ενός σύγχρονου ορατορίου. Κυκλοφορεί στην πόλη, αισθάνεται κάποια αδιαθεσία, έχει συναντήσεις παράξενες ως και άσεμνες, πέφτει σε μια διαδήλωση, που διαλύεται από την αστυνομία, και ξαφνικά, σ’ ένα πούλμαν τουριστών, βλέπει μιαν άλλη Βερόνικα, που φωτογραφίζει πριν ξαναφύγει για την πατρίδα της, το Κλερμόν Φεράν της Γαλλίας. Κατά τη διάρκεια της συναυλίας, η Πολωνέζα πέφτει νεκρή. Και η Γαλλίδα επηρεάζεται στο σώμα της από τα “πάθη” της άλλης, χωρίς να ξέρει γιατί, μεταλλάσσεται, η φωτογραφία την οδηγεί στην ουσιαστική επικοινωνία, στον έρωτα, στη ζωή.
Αυτή η αξιωματική αυθαιρεσία, αυτό το μυστήριο των όντων, προσεγγίζει τώρα τον Κισλόφσκι στον Ταρκόφσκι. Κι αν δεν διακρίνεται στην ταινία το πρόσωπο του θεού, πηγάζει η αίσθηση του ιερού. Μέσα στον χυδαίο πραγματικό κόσμο το σώμα και η μορφή του ανθρώπου είναι σκεύη ιερού, που φανερώνεται μέσα από το μυστήριο. Η Πολωνέζα δεν γνωρίζει ότι “κατοικείται” από το πνεύμα. Η φωνή της στο τραγούδι γίνεται πεμπτουσία του σώματος και φτερούγισμα της ψυχής, σε ύψη δυσθεώρητα. Πιο πέρα, πιο ψηλά, ανεβαίνουν οι νότες, σ’ έναν υπέροχο ίλιγγο, ώσπου το σώμα αδυνατεί πια να περιέχει και να συγκρατεί το πνεύμα και συντρίβεται. Η Γαλλίδα είναι η “σωσίας” της, αλλά πιο προσγειωμένη στον μεταρεαλιστικό κόσμο της Δύσης. Παίρνοντας τη φωτογραφία, “μπολιάζεται” με το καλό πνεύμα της νεκρής, δέχεται μεταβιβάσεις που την οδηγούν σε συναντήσεις πραγματικές και υπερβατικές.
Η παράσταση της μαριονέτας, το παιδικό βιβλίο, μια άγνωστη μουσική που ξαναβρέθηκε έπειτα από δύο αιώνες, ένας καλλιτέχνης ερωτευμένος “ως δια μαγείας” με την ίδια και με την τέχνη του, όλα διαμορφώνονται σε σημεία ενός άλλου αφανούς σύμπαντος. Η Βερονίκ κινείται με μιαν έρευνα σαν αστυνομική, πίσω από ίχνη απλοϊκά, παιδικά. Το άλλο σύμπαν την τυλίγει προστατευτικά, σαν κουκούλι. Ναι, έτσι μπορεί να υπάρξει επικοινωνία και τέχνη, έρωτας και ζωή και πληρότητα, ακόμα και μέσα στο ρημαδιό και στην ερημιά του σημερινού κόσμου. Γιατί όλα είναι διπλά, γιατί το όμοιο και το αντίθετο αλληλοπεριέχοναι και δυνητικά οδηγούν σε μιαν αέναη γέννηση.
Όχι εύκολα βέβαια, όχι με σταθερή ενιαία κίνηση αλλά με ρεύματα αντιφατικά, με κλυδωνισμούς, ταραχές, κύματα. Η άτακτη πραγματικότητα και η “άλλη” αρμονία, η αγωνία και η γαλήνη, το διφορούμενο και το βέβαιο. Πάντα οι συναντήσεις των αντιθέτων. Οι κινήσεις ανακόπτονται, το σώμα προσκρούει. Η Βερόνικα ενώ τρέχει, ανατρέπεται βίαια από έναν άντρα που τρέχει αντίθετα. Της πέφτουν και σκορπίζονται οι μουσικές παρτιτούρες. Τα μαζεύει, χαμένη. Κι όταν ζαλίζεται και κάθεται σ’ ένα παγκάκι, την πλησιάζει ένας αυστηρός κύριος με γκαμπαρντίνα που την ανοίγει ξαφνικά. Είναι επιδειξίας. Η κάμερα παρακολουθεί συχνά σε ίλιγγο κι αυτή. Οι λεπτομέρειες πληθαίνουν, συχνά ανεξήγητες.
Ο Κισλόφσκι συλλαμβάνει τα χάσματα, τις ασυνέχειες, ακονίζοντας την εκφραστική του οξύνοντας τη ματιά του, για να διακρίνει βαθύτερα μέσα στο σκότος του αόρατου. Αλλά μια άλλη δύναμη, μάσα στην ίδια του την τέχνη, πυκνώνει συνεχώς αυτό το σκότος και μας προσφέρει τη διαισθητική επίγνωση ότι το αόρατο και το άγνωστο είναι τόσο άβατο όσο και ουσιαστικό.
Κι όμως, πάλι, αυτή η τέχνη, η νόθα και ατελής, πλάθει βαθμιαία μιαν αρμονία, πρόσκαιρη και πολύτιμη. Η Βερονίκ, ολοκληρώνεται, η ταινία γίνεται μια λειτουργία, αντίστοιχη της μουσικής που ακούγεται. Λειτουργία μιας θρησκείας ίσως, αφού δηλώνεται η υπερβατική ενότητα του ανθρώπου και του κόσμου, πέρα από τον πόνο, τα συντρίμμια και το θάνατο.
Γιάννης Μπακογιαννόπουλος, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 25 Οκτωβρίου 1991
KRYSZTOF KIESLOWSKI: Η ΔΙΠΛΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΒΕΡΟΝΙΚΑ
17 Ιαν 2012
Mε κάθε σεβασμό και ταπεινότητα το CINEFIL παρουσιάζει το ΑΙΣΘΗΤΙΚΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ του
KRZYSZTOF KIESLOWSKI
βασισμένο στο συγγραφικό έργο των:
KRYSZTOF KIESLOWSKI & KRYSZTOF PIESIEWICZ
«Η ΔΙΠΛΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΒΕΡΟΝΙΚΑ«
(«LA DOUBLE VIE DE VERONIQUE»
Στην Κινηματογραφική και φιλολογική αυτή δημιουργία υπάρχει αγαπητοί μου η ΕΥΤΥΧΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑ να συναντώνται, εκτός των άλλων, ΤΡΕΙΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΑΡΟΥΣΙΕΣ:
Ένας πραγματικά Μεγάλος ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ αλλά και θα τον αποκαλούσα ΑΙΣΘΗΤΙΚΟ του Κινηματογράφου, ο πρόωρα χαμένος στα 54 του ΠΟΛΩΝΟΣ KRYSZSTOF KIESLOWSKI γνωστός για το Λογοτεχνικό και αισθητικό του ύφος.
Ένας ανυπέρβλητος Μουσικοσυνθέτης της εποχής μας λες και κουβαλάει μαζί του την εποχή της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού, ο Πολωνός ZBIGINEW PREISNER, γνωστός συνθέτης των ταινιών του KIESLOWSKI
Μια Ηθοποιός, που στο καστανό της πρόσωπο, ενσαρκώνεται η ΑΓΝΟΤΗΤΑ με την ΑΠΟΛΥΤΗ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΓΟΗΤΕΙΑ σε ένα αρμονικό ταίριασμα ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΑΙΣΘΗΣΙΑΚΗΣ ΟΜΟΡΦΙΑΣ λές και ξεφυτρώνει από τους πίνακες του Μποτιτσέλλι, η ΕΛΒΕΤΙΔΑ IRENE JACOB
Το αρμονικό σμίξιμο αυτών των τριών παρουσιών που στο έργο συνθέτουν: συγγραφή, σκηνοθεσία, μουσική, ερμηνεία, αναδύει το κλασικό αριστούργημα που κόσμησε τον παγκόσμιο Κινηματογράφο με το ανέβασμά του στις 22/11/1991 και έκτοτε συνεχίζει να το σφραγίζει δίνοντας στη συνέχεια την περιβόητη Τριλογία του ίδιου σκηνοθέτη με τις ΤΡΕΙΣ ΤΑΙΝΙΕΣ των ΧΡΩΜΑΤΩΝ.
Ο καθένας μας ζευγαρώνεται κάπου στον κόσμο, από ένα ακριβές αντίγραφο,
κάποιον που μοιράζεται τις σκέψεις και τα όνειρα μας.
ΤΟ ΘΕΜΑ
Η Μυθοπλασία των Διδύμων
η ΒΕΡΟΝΙΚΑ ζει στην ΠΟΛΩΝΙΑ, η ΒΕΡΟΝΙΚ ζεί στη ΓΑΛΛΙΑ, ίδιες και απαράλλαχτες σωματικά ίσως και ψυχικά με τις ίδες αναζητήσεις αισθητικά και βιωματικά.
Η ΒΕΡΟΝΙΚΑ ζει και αναπνέει σε ένα Μουσικό σχολείο Όπερας για να ανοίξει τους δρόμους στη ζωή και στην έκφρασή της αντάμα με τη συμπόρευση με τον έρωτα στη ζωή της.
Η ΒΕΡΟΝΙΚ δουλεύει δασκάλα επίσης σε ένα Μουσικό σχολείο στη Γαλλία με μικρά παιδιά και επίσης κάνει τα δικά της βήματα στον κόσμο του έρωτα και των αισθήσεων
Η ΒΕΡΟΝΙΚΑ στη μεγάλη της στιγμή, στη πρώτη της όπερα στο θέατρο, αφήνει την πνοή της συναντώντας άδικα, παράταιρα και σκληρά το ΘΑΝΑΤΟ πάνω στη σκηνή, καίγεται πραγματικά σαν μικρή πεταλούδα από την αδύναμη καρδιά της, την ίδια στιγμή που η ΒΕΡΟΝΙΚ νιώθει να μην είναι πια η ίδια, να κόβεται ένα κομμάτι απ τη ζωή της, να θέλει να εγκαταλείψει τη δουλειά της.
Το πρώτο μέρος, για τη ΒΕΡΟΝΙΚΑ, σύντομο μα τόσο έντονο, κόβεται απότομα, βίαια, με τη μαύρη σκιά του θανάτου, ενώ το 2ο μέρος, ολόψυχα αφιερωμένο πλέον στη ΒΕΡΟΝΙΚ που αναζητά με πόνο και μυστικισμό τον χαμένο ψυχισμό της σε «κάτι» που της λείπει και το αναζητά σε έναν παράξενο και γλυκό animateur μαριονετών που γίνεται ο κοινωνός της στην ολοκλήρωση της μεταφυσικής αλήθειας προς το τέλος της ταινίας…….
ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ
FILM EDITOR: JACQUES WITTA
ΠΑΡΑΓΩΓΗ: PATRICE MERCIER
ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ: LAURENCE BRIGNON, CLAUDIA FELLOUS, ELZBIETA RADK
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΣΗ: SLAWOMIR IDZIAK
ΕΠΑΙΞΑΝ οι:
IRENE JAKOB στο ρόλο των WERONIKA & VERONIQUE
HALINA GRYGLASZEWSKA στο ρόλο της ΘΕΙΑΣ
ALEKSANDER BARDINI στο ρόλο του Διευθυντή ορχήστρας
WLADYSLAW KOWALSKI στο ρόλο του ΠΑΤΕΡΑ
JERZY GUDEJKO στο ρόλο του ANTEK (το αγόρι της ΒΕΡΟΝΙΚΑ)
JANUSZ STERNINSKI στο ρόλο του ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ
PHILIPPE VOLTER στο ρόλο του ανιματέρ ALEXANDRE FABBR
Η ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ του KRYSZTOF KIESLOWSKI στην
ταινία:
ο μεγάλος δημιουργός σκηνοθετικά και αισθητικά πλάθει στην κυριολεξία το πλέον ευαίσθητα ερωτικό και αισθησιακό γοητευτικά συνεσταλμένο πλάσμα του, που ενσαρκώνεται στην WERONIKA & VERONIQUE
Πάνω το πρόσωπο αυτό ενσαρκώνεται το όλο δημιούργημά τους.
Ο Σκηνοθέτης προσεγγίζει το θέμα με χρώμα, ναι με μία καταιγίδα χρωμάτων, έντονων αποχρώσεων του μαύρου, κόκκινου, μπεζ, πράσινου, γήινων χρωμάτων που στην κυριολεξία στήνουν έναν αισθητικό χορό σαν καμβάς ζωγραφικής. Θα έλεγα ότι ταιριάζει με το χρωμάτινο υπόβαθρο και το στυλ του άλλου μεγάλου σκηνοθέτη του WONG KAR WAI ο τρόπος προσέγγισης εδώ.
Τα πλάνα είναι κοντινά και η κάμερα εστιάζει πάρα πολύ στο ΠΡΟΣΩΠΟ της ΒΕΡΟΝΙΚΑ θέλοντας να αναδείξει το τι συμβαίνει στον μικρόκοσμό της σε όλο του το μεγαλείο.
Τι έλεγε ο ίδιος ο KIESLOWSKI για την ΒΕΡΟΝΙΚΑ
«Η ταινία είναι ένα τυπικό παράδειγμα ταινίας για μια γυναίκα –επειδή οι γυναίκες αισθάνονται με περισσότερη ευαισθησία, έχουν προαισθήματα, προαίσθηση και δίνουν μεγαλύτερη σημασία σ‘ αυτά. Η Veronique δεν θα μπορούσε ποτέ να γίνει για ένα άνδρα. Στην Πολωνία συνήθως με ασκούσαν κριτική λέγοντας ότι παρουσιάζω μονοδιάστατους γυναικείους χαρακτήρες. Σκέφθηκα λοιπόν να κάνω μια ταινία από την οπτική μιας γυναίκας, από την οπτική της ευαισθησίας της, από τον κόσμο της».
ΟΙ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ των ΗΘΟΠΟΙΩΝ
Να σταθούμε στην ερμηνεία των βασικών ηθοποιών στο έργο αν και η «ΔΙΠΛΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΒΕΡΟΝΙΚΑ» είναι δουλεμένη στην κυριολεξία πάνω στη βασική παρουσία του Α‘ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΥ ΡΟΛΟΥ και στα δύο μέρη του έργου.
IRENE JACOB στο ρόλο της WERONIKA/VERONIQUE
είναι κάτι παραπάνω από συγκλονιστική
Η Γεννημένη το 1966 Ελβετίδα Ηθοποιός είναι ΕΚΘΑΜΒΩΤΙΚΗ
Έχοντας την όψη μιας απίστευτης ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΑΓΝΟΤΗΤΑΣ και ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑΣ ΒΛΕΜΜΑΤΟΣ και ΠΡΟΣΩΠΟΥ ερμηνεύει με τέτοια πιστότητα και εκφραστική δεινότητα ένα μειλίχιο τρυφερό εύθραυστο πλάσμα στην ταινία που πραγματικά μαγεύει.
Το βλέμμα της, τα μάτια της, ο τρόπος που εξωτερικεύει τα συναισθήματά της, η φωνή της, η όλη παρουσία της αναδύει μια μοναδική Κλασική Αναγεννησιακή Γυναικεία ομορφιά που δεν χάνει καθόλου από τον ΕΡΩΤΙΣΜΟ και τον ΑΙΣΘΗΣΙΑΣΜΟ.
Ολάκερο το έργο ανοίγει και κλείνει πάνω στην ερμηνεία και την υπόσταση της IRENE JACOB.
Πολύ δύσκολος ρόλος, πραγματικά για τον οποιο ΚΕΡΔΙΖΕΙ το Α‘ ΧΡΥΣΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΝΝΩΝ 1991, ήταν ΥΠΟΨΗΦΙΑ για το Α΄ΒΡΑΒΕΙΟ CESAR το 1992, το οποίο και ΞΑΝΑ ΚΕΡΔΙΣΕ ΕΠΑΞΙΑ το 1993 στο ΦΕΣΤΙΒΑΛ SANT JORDI
O WLADYSLAW KOWALSKI στο ρόλο του ΠΑΤΕΡΑ της ΒΕΡΟΝΙΚ
είναι πολύ καλός, πολύ πειστικός σε μια διακριτική ερμηνεία γεμάτη νόημα και ανθρώπινη έκφραση
Η HALINA GRYGLASZEWSKA επίσης στο ρόλο της ΘΕΙΑΣ της ΒΕΡΟΝΙΚ και εκείνη με τα ίδια χαρακτηριστικά
Εκείνος που ξεχωρίζει σαν αντρική παρουσία είναι ο εξάιρετος Βέλγος ηθοποιός
PHILIPPE VOLTER
στο ρόλο του παίχτη με τις μαριονέττες, ALEXANDRE FABBRI.
Γεννημένος το 1959, ερμηνεύει εδώ τον βασικό Αντρικό ρόλο, που έτσι κι αλλιώς είναι δεύτερης σημασίας, πολύ τρυφερά και γεμάτο αίσθημα.
Ο ALEXANDRE FABBRI, ο ρομαντικός καταπληκτικός animateur με τις ΜΑΡΙΟΝΕΤΤΕΣ που πραγματικά συγκλονίζει με το παίξιμό του και το βλέμμα του και εμάς τους θεατές αλλά φυσικά και την ΒΕΡΟΝΙΚ, η οποία ζει μαζί του έντονες ερωτικές και ανθρώπινες στιγμές.
Η ΜΟΥΣΙΚΗ του ZBIGNIEW PREISNER
Ότι να πει κανείς για τη μουσική του μεγάλου Πολωνού κλασικού μουσικοσυνθέτη δεν μπορεί να αποτυπώσει τη μαγεία, του ήχου και της μελωδίας.
Μουσική βαρειά, κατανυκτική, με λυρικό τραγούδι όπερας που αναδεικνύει την έκρηξη ψυχής και συναισθημάτων. (Bραβείο καλύτερης μουσικής στο φεστιβαλ LAFCA LOS ANGELES 1991)
Το μουσικό θέμα με τις ΜΑΡΙΟΝΕΤΤΕΣ σε σόλο ΠΙΑΝΟ είναι πραγματικά ΜΑΓΕΙΑ……!
Το ΚΟΝΣΕΡΤΟ σε Μι ελάσσονα αριθμός 1798, που αποτελεί και το βασικό θέμα της ταινίας, θεωρείται Όπερα βγαλμένη από τα βάθη των κλασικών αιώνων της Μουσικής του 18ου αιώνα.
H περίφημη σκηνή με τις ΜΑΡΙΟΝΕΤΤΕΣ στο μουσικό σχολείο και την απαράμιλλη μουσική που αναφέραμε.
Παρακολουθείστε μια σκηνή με μοναδική λυρική συγκίνηση με αναφορές στο θάνατο και στην αναγέννηση…
Η Κλασική εδώ σκηνή του Κονσέρτου που ερμηνεύει η ΒΕΡΟΝΙΚΑ στο 1ο μέρος, στην πρώτη και τελευταία της εμφάνιση ζωής πραγματικά σε αυτό που λατρεύει και ονειρικά κυνηγάει…….
ΤΑ ΔΙΕΘΝΗ ΒΡΑΒΕΙΑ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ
Η «ΔΙΠΛΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΒΕΡΟΝΙΚΑ» του KRYZSTOF KIESLOWSKI είχε και έχει τεράστια ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΠΗΧΗΣΗ στον κόσμο της ΤΕΧΝΗΣ και του ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ.
8 ΔΙΕΘΝΗ ΒΡΑΒΕΙΑ και 5 ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΕΣ
(Ανάμεσά τους…)
ΤΡΙΑ ΧΡΥΣΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΝΝΩΝ 1991 (Α‘ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΡΟΛΟΣ, ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑΣ, ΤΑΙΝΙΑΣ)
ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ ΚΡΙΤΙΚΩΝ ΓΑΛΛΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ 1992
ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ LAFCA
η «ΔΙΠΛΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΒΕΡΟΝΙΚΑ» είναι ένα αισθητικό Κινηματογραφικό ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ που αναδύει έναν εκπληκτικό ΛΥΡΙΣΜΟ, μια καταιγίδα συναισθημάτων, μια υπαρξιακή αγωνία του δημιουργού του, του μεγάλου ΠΟΛΩΝΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ KRYSZTOF KIESLOWSKI να ψηλαφίσει δύο «διαφορετικές» υπάρξεις, δυο ζωές «δίδυμες» που ζουν η μια αντάμα με την άλλη, χωρίς να το γνωρίζουν, προσπαθώντας βήμα–βήμα να ταυτιστούν στον έναν και κοινό δρόμο.
Υπάρχουν σκηνές στην ταινία που η ΒΕΡΟΝΙΚ έχει τα «ίδια» προβλήματα με τον ΒΕΡΟΝΙΚΑ αγνοώντας την ύπαρξη της πρώτης νιώθοντας όμως ένα κενό στη ζωή της μετά το θάνατό της.
Η Σκηνή που η ΒΕΡΟΝΙΚ κοιτάζει ασυναίσθητα σε ένα δικό της καρδιογράφημα στο οποίο αχνοφαίνεται η «γραμμή του θανάτου«, όπως αυτός σημάδεψε την ΒΕΡΟΝΙΚΑ είναι χαρακτηριστική.
Πολλοί λένε ότι γράφοντας το έργο αυτό ο KIESLOWSKI είχε κατά νου την ίδια τη ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΖΩΗ, έκανε δηλαδή μια ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ τρόπον τινά, για να χωρίσει τις δύο ζωές του στην ΠΟΛΩΝΙΑ και μετέπειτα στη ΓΑΛΛΙΑ που χωρίστηκαν αλλά στο τέλος έσμιξαν σε μια κοινή συνισταμένη.
Το αισθητικό και ευαίσθητο αυτό αριστούργημα είναι ακόμα πλημμυρισμένο από έναν άκρατο ΕΡΩΤΙΣΜΟ, που παρά το ότι είναι τόσο μα τόσο έντονος ουδέποτε γίνεται χυδαίος.
Ελπίζω να μπόρεσα να προσεγγίσω με τον καλύτερο και ταπεινότερο τρόπο το Ύψιστο αυτό Κινηματογραφικό αριστούργημα που μαζί με τα άλλα του έργα, κατατάσσει τον KRYSZTOF KIESLOWSKI ανάμεσα στους κορυφαίους Κινηματογραφικούς δημιουργούς.
CAMERA STYLO 
[…] https://camerastyloonline.wordpress.com/2016/11/17/i-dipli-zoi-tis-beronika-1991-tou-kristof-kislofs… […]