Για μένα, η διαφορά ανάμεσα στα μεγάλα χολιγουντιανά φιλμ και τα ευρωπαϊκά είναι ότι στα πρώτα, ακόμη και στα καλύτερα, λείπει η πνευματικότητα. Είναι ελαφρά έργα, για διασκέδαση, που δεν ενδιαφέρονται και τόσο για τα προβλήματα που θίγουν.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΓΟΥΝΤΥ ΑΛΛΕΝ
ΤΟ ΣΙΝΕΜΑ ΕΙΝΑΙ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΟΥ
Εργαστήρι Κινηματογράφου Δήμου Ζωγράφου 2017 (συνεχίζονται οι εγγραφές, όχι μόνο για δημότες ζωγράφου)
Πώς αρχίσατε την κινηματογραφική σας καριέρα;
Πώς ήλθα στον κόσμο του κινηματογράφου; Εντελώς τυχαία. Ήμουν ηθοποιός του καμπαρέ. Κάποιος με είδε να διηγούμαι ιστορίες και με ρώτησε αν μπορούσα να γράψω ένα σενάριο. Έγραψα όντως κάτι, το Χαρέμι για δύο. Δεν σκηνοθέτησα εγώ την ταινία. Το γύρισμα έγινε στο Παρίσι και ήταν για μένα μια πολύ άσχημη εμπειρία γιατί οι πάντες άλλαζαν συνέχεια τους διάλογους. Η ταινία δεν ήταν καθόλου καλή, έγινε όμως μεγάλη επιτυχία στην Αμερική. Όσο για μένα αποφάσισα να μην αναμιχθώ σε μια παρόμοια εμπειρία πάρα μονό αν ήμουν σκηνοθέτης-και έλεγχα τελείως το φιλμ. Ένα χρόνο αργότερα δημιουργήθηκε μια νέα εταιρία στην Αμερική, τους πρότεινα ένα σενάριο και αυτοί μου είπαν ότι μπορούσα να το γυρίσω και να κάνω ότι θέλω. Η ταινία Πάρε τα λεφτά και τρέχα υπήρξε επιτυχία. Όχι μια μεγάλη επιτυχία, αλλά αρκετή για να μου επιτρέψει να κάνω μια επόμενη ταινία που να έχει περισσότερη επιτυχία. Πράγμα που έγινε κι από τότε μου έχουν απόλυτη εμπιστοσύνη.
Πώς μάθατε να κάνετε σινεμά;
Παιδί αγαπούσα τόσο πολύ να πηγαίνω σινεμά που θα πρέπει να είδα χιλιάδες ταινίες. Όταν αποφάσισα να κάνω την πρώτη μου ταινία ήξερα απλώς πως θα τα κατάφερνα. Δεν είχα δει όμως ποτέ μου κάμερα ή προβολείς του στούντιο. Αλλά έχοντας δει τόσες ταινίες το να κάνω σινεμά μου φάνηκε κάτι το φυσικό. Είναι ευνόητο ότι στο πέρασμα του χρόνου έμαθα καλύτερα το επάγγελμα και η τεχνική μου καλυτέρεψε. Αλλά το να κάνεις μια ταινία εσύ ο ίδιος, δεν είναι τόσο δύσκολο, έτσι κι έχεις πάει πολλές φορές στον κινηματογράφο.
Ήμουν πάντα ένας κινηματογραφόφιλος. Πιστεύω σήμερα ότι όλο και λιγότερος κόσμος πηγαίνει στον κινηματογράφο. Εγώ,μεγάλωσα στην δεκαετία του 40 και είδα όλες τις ταινίες που θεωρούνται τώρα κλασικές.
αλλά που δεν ήταν καθόλου τέτοιες στην εποχή τους. Το πρόβλημα με το Χόλλυγουντ είναι, νομίζω, ότι οι ταινίες είναι πολύ καλύτερες σήμερα. Άνθρωποι όπως ο Χάουαρντ Χωκς, ο Τζων Χιούστον ή ο Ράουλ Γουώλς είχαν ένα τεράστιο ταλέντο, είναι μεγάλοι αμερικανοί σκηνοθέτες, αλλά δεν πιστεύω ότι έχουν το ίδιο ενδιαφέρον με το σημερινό αμερικάνικο κινηματογράφο. Εκείνη την εποχή οι σκηνοθέτες που εργαζόντουσαν στο Χόλλυγουντ δεν είχαν απολύτως καμιά ελευθερία, έκαναν ταινίες για διασκέδαση, ταινίες για τα στούντιο. Για μένα, η διαφορά ανάμεσα στα μεγάλα χολλυγουντιανά φιλμ και τα ευρωπαϊκά είναι ότι στα πρώτα, ακόμη και στα καλύτερα, λείπει η πνευματικότητα. Είναι ελαφρά έργα, για διασκέδαση, που δεν ενδιαφέρονται και τόσο για τα προβλήματα που θίγουν. Ενώ οι ευρωπαϊκές ταινίες ασχολούνται με πιο ενδιαφέροντα και σοβαρά θέματα. Η Αμερική έχει αυτή τη φήμη ότι είναι χώρα της διασκέδασης, αλλά πιστεύω ότι σήμερα οι αμερικανοί σκηνοθέτες έχουν περισσότερες ευκαιρίες απ’ ότι στο παρελθόν για να κάνουν πιο σοβαρά και ανώτερα έργα.
Έχετε πει συχνά ότι ο Τσάρλι Τσάπλιν είναι το είδωλο σας. Αγαπάτε επίσης το χιούμορ των Αδελφών Μαρξ, του Μπάστερ Κήτον και του Ζακ Τατί. Ποιος από όλους σας επηρέασε περισσότερο; Πού τοποθετείτε τον εαυτό σας σε σχέση μ’ αυτούς τους μεγάλους του γέλιου;
Σίγουρα στην πιο χαμηλή κλίμακα. Είναι όλοι τους καταπληκτικοί. Α, ο Τατί! Και ο Τσάπλιν, τον λατρεύω… Αναφέρατε προηγουμένως τους μεγαλύτερους κωμικούς που υπήρξαν ποτέ. Σίγουρα επηρεάστηκα από τον Μπομπ Χοπ και τον Γκάουτσο Μαρξ. Θα ήθελα να γινόταν να έλεγα και από τον Τσάπλιν. Αλλά επίσης και από διάφορους ανθρώπους όπως οι συγγραφείς Σώουλ Μπηλλόου, Σ. Πέλερμαν ή Ρόμπερτ Μπέντσλεϋ… Επίσης από τον Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Σε όλες μου τις ταινίες βλέπω την επίδραση αυτών των ανθρώπων… Υπάρχουν δεκάδες λογοτεχνικές αναφορές. 0 Μπέργκμαν είναι παρών ακόμη και στις πιο χαζές κωμωδίες μου. Λατρεύω τον Μπέργκμαν και την τεχνική του. Δεν ξέρω αν θα μπορέσω μια μέρα να φιλμάρω τόσο μεγάλα «κλόουζ-απ» όπως κάνει αυτός (χωρίς τη βοήθεια κανενός κειμένου και χωρίς να βαριέται ο θεατής). Χρειάζεται να έχεις μεγάλη εμπιστοσύνη στον εαυτό σου για να κάνεις μια ταινία χωρίς κείμενο… κι εγώ δεν έχω καμιά σιγουριά σε μένα. Θα ήθελα να κάνω σοβαρές ταινίες, αλλά δεν έχω αρκετή εμπιστοσύνη πάνω μου για να τις γράψω και να τις σκηνοθετήσω.
Έχετε πει συχνά ότι η εβραϊκή καταγωγή σας δεν σας επηρέασε ιδιαίτερο. Ωστόσο οι αναφορές σας είναι πολυάριθμες. Στο Μανχάταν νια παράδειγμα ο ήρωας ονομάζεται Ισαάκ Ντέιβις.
Είναι αλήθεια ότι σε κάθε μου ταινία υπάρχουν μια-δυο αναφορές στην εβραϊκή καταγωγή μου. Όταν όμως σκεφτείτε ότι στις ταινίες μου υπάρχουν δεκάδες αστεία, τελικά ένα-δυο καλαμπούρια πάνω στην εβραϊκή καταγωγή μου δεν είναι τίποτα. Για μένα οι αναφορές αυτές δεν σημαίνουν τίποτα. Ούτε τις σκέφτομαι καθόλου. Γεννήθηκα εβραίος σε μια οικογένεια εβραίων, δεν είμαι όμως καθόλου θρησκευόμενος, καθόλου μα καθόλου. Είχα μια πολύ αυστηρή διαπαιδαγώγηση, ας πούμε εβραϊκο-συντηρητική. Έκανα 8 χρόνια σε εβραϊκό σχολείο, τι χάσιμο χρόνου! Δεν ενδιαφέρθηκα ποτέ για τις θρησκείες, όποιες κι αν ήταν. Δεν πιστεύω πως το γεγονός του ότι είμαι εβραίος, προσφέρει τίποτα ιδιαίτερο στο χιούμορ μου. Αν καμιά φορά υποδύομαι τον ρόλο ενός ραβίνου είναι γιατί δεν βλέπω τον εαυτό μου σα ναύτη!
Πιστεύετε ότι το κωμικά σας βασίζεται μόνο στο λεκτικά στοιχεία;
Αν βασίζεται μόνο στα λεκτικά στοιχεία; Όχι καθόλου. Αν δείτε τις πρώτες μου ταινίες, θα παρατηρήσετε ότι είναι φοβερά οπτικές (Μπανάνες, Πάρε τα Λεφτά και τρέχα) κι ότι δεν βασίζονται στα λεκτικα αστεία. Μόνο για τον Νευρικό Εραστή μπορούμε να πούμε κάτι τέτοιο. Ξέρετε δεν έχω εικόνα του εαυτού μου όταν κάνω ταινίες, είναι όπως στο καμπαρέ, κάνω αυτό που νομίζω ότι είναι πιο αστείο και έξυπνο ταυτόχρονα. Αλλά έπειτα από μερικές ταινίες οι δημοσιογράφοι σου κατασκευάζουν μια τέτοια εικόνα.
Πιστεύετε ότι το κωμικό σας ενοχλεί;
Είναι αλήθεια ότι η θέση του κωμικού είναι αυτόματα ενάντια στην κοινωνία. Πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα. Υπάρχουν δυο ειδών κωμωδίες, αυτές που καθησυχάζουν την μεσαία τάξη και αυτές που την απειλούν. Η πρώτη, αυτή που καθησυχάζει είναι πολύ δημοφιλής (Νηλ Σάιμον, Μελ Μπρουκς). Το κοινό πάει στο σινεμά, του αρέσουν αυτά τα έργα και τίποτε δεν το ανησυχεί. Αλλά η απειλητική κωμωδία δεν είναι και τόσο δημοφιλής στην Αμερική. Εγώ ο ίδιος δεν είμαι και τόσο δημοφιλής, οι ταινίες μου δεν κάνουν και τόσα πολλά χρήματα. Μόνο Ο Νευρικός Εραστής δούλεψε καλύτερα, αλλά είναι και η πιο «μεσοαστική» ταινία που έχω κάνει. Μιλά για τα προβλήματα δυο μικροαστών… Γενικά θεωρείται ότι αντιπροσωπεύω ένα πιο διανοουμενίστικο τύπο κωμικού, όμως δεν είμαι διανοούμενος. Οι άνθρωποι πιστεύουν κάτι τέτοιο εξαιτίας των γυαλιών μου. Πιστεύουν ότι έχω μεγαλύτερη παιδεία από την πραγματική μου, εγώ ο νευρωτικός, νεοϋορκέζος εβραίος, που ψυχαναλύεται, που νιώθει άσχημα στο πετσί του κλπ. Αλλά όλα αυτά δεν είναι ηθελημένα. Δεν φτιάχνω μια εικόνα του εαυτού μου για να προσαρμοστώ στη συνέχεια σ’ αυτήν, αλλά όλα είναι τυχαία.
Είστε σεναριογράφος, ηθοποιός, σκηνοθέτης και καμιά φορά μοντέρ των ταινιών σας. Ποιο από αυτά τα στάδια προτιμάτε περισσότερο;
θα σας φανεί αστείο, αλλά κανένα. Η σκηνοθεσία, η ηθοποιία σε μια ταινία, το μοντάζ… όλα αυτά είναι τόσο βαρετά. Το γύρισμα όμως είναι το χειρότερο, γιατί πρέπει να σηκώνομαι στις 6 το πρωί για να είμαι έτοιμος στις 7. Το σιχαίνομαι. Κάνει κρύο κι είναι ακόμη σκοτάδι το πρωί. Το μοντάζ μιας ταινίας είναι λίγο καλύτερα, άλλα όχι πολύ καλύτερα. Το να γράφεις είναι επίσης βαρετό. Τελείως βαρετό.
Με τόσες ταινίες στο ενεργητικό σας, μη μου πείτε ότι κάνετε σινεμά γιατί δεν έχετε τι να κάνετε;
Κάνω σινεμά γιατί όλος ο κόσμος θέλει να κάνει σινεμά κι εγώ είναι ικανός να κάνω. Και γιατί κερδίζω χρήματα κάνοντας το. Όταν μια ταινία μου βγαίνει, οι αντιδράσεις είναι καλές κι αυτό μ’ ευχαριστεί. Το σινεμά είναι η θεραπεία μου. Αλλά σας διαβεβαιώνω ότι οι ταινίες μου δεν είναι καθόλου ευχάριστο το να γίνουν.
Αυτό που με διασκεδάζει αντίθετα είναι να κάνω θέατρο. Το θέατρο είναι για μένα η προσωπική χαρά μου. Για παράδειγμα έπαιξα (πάνω από ένα χρόνο) στο Μπροντγουαίη το Ωραίος και Σέξυ. Ήταν μια πολύ ευχάριστη εργασία. Δεν είχα τίποτα να κάνω όλη τη μέρα και στις 8 το βράδυ βρισκόμουν με τη συντροφιά της Νταϊάν Κήτον και του Τόνυ Ρόμπερτς στο θέατρο. Παίζαμε στην σκηνή γύρω στις 2 ώρες, τη βρίσκαμε και το κοινό επίσης. Στις 10 και μισή κάναμε την υπόκλιση μας και πηγαίναμε να διασκεδάσουμε με φίλους.
Στις ταινίες σου ο πάντα νευρωτικός, αγχώδης, ταραγμένος, αλλοτριωμένος ήρωας, είναι λίγο-πολύ ο Γούντυ Άλλεν. Όπως για παράδειγμα ο Ισαάκ Ντέιβις, ο βασικός ήρωας του Μανχάταν. Γούντυ γιατί είσαι τόσο αγχωτικός;
Μα πάνε 22 χρόνια που αναρωτιέμαι το ίδιο πράγμα. 22 χρόνια ψυχαναλυτικής θεραπείας. Φοβάμαι τον θάνατο, τις αρρώστιες, τα γερατειά. Έχω δεκάδες φόβους που δεν μπορώ να διευκρινίσω. Όπως επίσης και συναισθήματα ενοχής. Οι επισκέψεις μου στον ψυχίατρο με βοηθούν να κατανοήσω λίγο καλύτερα τον εαυτό μου. Αλλά απέχω πολύ από το να έχω βρει μια λύση. Κάθε φορά που ανακαλύπτω ένα στοιχείο σχετικά με το άτομο μου, το χρησιμοποιώ σε κάποια ταινία μου. Το να κάνω-σινεμά αποτελεί μια καταπληκτική θεραπεία για μένα.
Πηγή:
Σχολιάστε