… Η Ανιές Βαρντά, σε τριάντα χρόνια σινεμά, κατάφερε να αποφύγει τις ετικέτες, τα ρεύματα και τις ομάδες….

Premiere: Πώς γεννήθηκε η ιδέα για το ΔΙΧΩΣ ΣΤΕΓΗ, ΔΙΧΩΣ ΝΟΜΟ;

ΑΝΙΕΣ ΒΑΡΝΤΑ: Άνθρωποι που ζουν έξω τον χειμώνα! Είναι κάτι που πάντα μου έκανε τρομερή εντύπωση. Το βρίσκω σκανδαλώδες και μυστηριώδες μαζί. Τον περασμένο Νοέμβρη (1984) μου ήρθε η επιθυμία να κάνω μια ταινία γι’ αυτούς. Ξέρετε μ’ αρέσει πολύ να δουλεύω σε επείγουσες καταστάσεις, δηλαδή να επιχειρώ ένα σχέδιο την στιγμή που η επιθυμία μου να το κάνω είναι δυνατότερη.

Πήγα λοιπόν στον Νότο και άρχισα ένα είδος έρευνας. Περιπλανήθηκα δεξιά κι αριστερά, συνάντησα πολλούς μοναχικούς «περιπλανώμενους». Στην αρχή πίστευα ότι θα συναντούσα μόνο αγόρια, αλλά είδα και κορίτσια. Κι αυτό ήταν πράγματι κάτι που με συγκίνησε. Έτσι αποφάσισα ότι ο ήρωας της ταινίας θα ήταν μια κοπέλα. Κι έπειτα, με το να συζητώ, να ακούω, να ταξιδεύω, να περιπλανιέμαι, μπήκα σιγά-σιγά στο εσωτερικό της ταινίας, εμποτίστηκα από το περιβάλλον της, με άλλα λόγια. Συγχρόνως έπρεπε να βιαστώ γιατί ήθελα οπωσδήποτε να γυρίσω μέσα στον χειμώνα. Δύο μήνες αργότερα άρχισα το γύρισμα.

Πώς θα χαρακτηρίζατε αυτή την ταινία;

Έγκειται σε τρεις λέξεις: χώρος, εξέγερση και απλότητα. Είναι πράγματι οι τρεις μεγάλες αξίες του φιλμ. Κατά τ’ άλλα είναι η ιστορία μιας «περιπλανώμενης» της οποίας η μια απ’ τις κυρίαρχες δυνάμεις είναι το να μην υπάρχει παρά μόνο σ’ ένα χρόνο διαρκούς κίνησης (δεν μένει ποτέ πουθενά). Θέλησα να δημιουργήσω ένα παιχνίδι με καθρέφτες: τα άτομα που συνάντησαν την Μόνα (το πρόσωπο που υποδύεται η Σαντρίν Μποναίρ) αντιδρούν προσωπικά και τίθενται σε απόσταση απ’ αυτήν, διηγούμενα πώς την είδαν, πώς την αντιλήφθηκαν. Η Μόνα είναι ένα πρόσωπο που ενοχλεί γιατί αρνείται τα πάντα: την ελάχιστη κοινωνική συναναστροφή, τον ελάχιστο σχεδιασμό. Και ενοχλεί ακόμα γιατί δεν είναι ποτέ θύμα, ποτέ αξιολύπητη. Και αυτό προκαλεί πολύ έντονες αντιδράσεις.

Αρχίσατε το γύρισμα χωρίς σενάριο…

Βέβαια, είμαι μάλιστα πολύ αυστηρή πάντα σε αυτό. Για το ΔΙΧΩΣ ΣΤΕΓΗ, ΔΙΧΩΣ ΝΟΜΟ ξεκίνησα με 3-4 γραμμές που αποτελούσαν την σταθερή δομή της ταινίας. Ήξερα δηλαδή, ότι θα χρησιμοποιούσα τους μάρτυρες για την ζωή της Μόνα, καθώς και τις εναλλαγές που θα έδιναν τον ρυθμό της ταινίας, ήξερα ότι θα υπήρχε μια ολόκληρη σειρά από τράβελιγκς, για να εκφράσω και να διηγηθώ την πορεία της Μόνα, ότι θα υπήρχε πάντα μια απόσταση σε σχέση με την Μόνα έτσι ώστε κανείς να μην διεισδύσει ποτέ στο μυστήριο της. Δεν ήθελα να εξηγήσω το γιατί της κατάστασης της Μόνα, έτσι ώστε να αποφύγω κάθε οίκτο, κάθε συγκίνηση. Ήθελα, πραγματικά, να είναι και ο ίδιος ο θεατής ένας μάρτυρας, σαν αυτούς που υπάρχουν μέσα στην ταινία.

Γιατί διαλέξατε την Σαντρίν Μποναίρ;

Γιατί είναι φανταστική! Γιατί έχει αυτήν την αποφασιστικότητα, αυτή την σκληράδα που έχει και η Μόνα. Η Σαντρίν είναι αληθινά ανεξάρτητη και η πιο επαναστάτρια επίσης. Είναι, πράγματι, μια ηθοποιός «για μένα». Την είχα γνωρίσει ακριβώς μετά το φιλμ του Πιαλά «A nos Amours». Σκέφτηκα, λοιπόν, αμέσως αυτήν…

Πάνε οχτώ χρόνια που δεν σας είδαμε στην επικαιρότητα, μ’ ένα φιλμ, από το
“ L‘ une chante, Pautre pas…..’

Nαι αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έκανα τίποτα για οχτώ χρόνια. Ταξίδεψα, έζησα στις ΗΠΑ. Έκανα ταινίες μικρού μήκους και μία μεγάλου μήκους που έχει τον τίτλο ^“Documenteur” Είμαι στ’ αλήθεια. σαν ένα ζωγράφος που δουλεύει πολύ, αλλά δεν κάνει εκθέσεις πολύ συχνά. Το ΔΙΧΩΣ ΣΤΕΓΗ, ΔΙΧΩΣ ΝΟΜΟ, είναι μια από αυτές.

Είστε και παραγωγός των ταινιών σας;

Nαι αυτό είναι πολύ σημαντικό για μένα. Το βάρος των συνηθισμένων κυκλωμάτων δεν ταιριάζει στο σινεμά που κάνω. Δεν έχω ιδέα από σχεδιασμό/προγραμματισμό και από αυστηρή οργάνωση της δουλειάς. Οι ταινίες μου είναι προϊόντα σχεδόν «βιοτεχνικά», είναι εύθραυστες. Το να ασχοληθώ με την παραγωγή, να διαλέξω τα κυκλώματα διανομής, να διαλέξω την αφίσα κ.λ.π. είναι κάτι το αναγκαίο: Είναι σημαντικό, για να μην παραποιηθούν τα έργα στην προβολή τους, να μην καταστραφούν.

Μετάφραση: Λίνα Δουβαντζή

Από το περιοδικό PREMIERE. Δεκέμβριος 1985, No 405.

πηγή: