ΚΡΙΤΙΚΗ 06 NOV 2013
3/5 Γιώργος Κρασσακόπουλος
H επιστροφή του Γιώργου Τσεμπερόπουλου, δώδεκα χρόνια μετά την «Πίσω Πόρτα», με μια ταινία φτιαγμένη για να δοκιμάσει την ανοχή και την αντοχή του θεατή μπροστά στη γκρίζα ζώνη στην οποία ενώνονται το καλό και το κακό και με μια ιστορία απόλυτα σημερινή, ταυτόχρονα διαχρονική και σε κάθε περίπτωση σκληρή όσο η ζωή στην Αθήνα εν έτει 2013.
Ο Εχθρός μου (2013) η πολυβραβευμένη ταινία του Γιώργου Τσεμπερόπουλου στον κινηματογράφο Αλέκα την Κυριακή 7 Μαΐου 2017 με ελεύθερη είσοδο παρουσία του δημιουργού
Ο 48χρονος Κώστας Στασινός, ιδιοκτήτης γεωπονικού ανθοπωλείου, ζει μια συνηθισμένη ζωή με τη γυναίκα του Ράνια, τον 17χρονο γιο του Ανδρέα στην τελευταία τάξη του Λυκείου, και τη 14χρονη κόρη του Λουίζα. Προοδευτικός και αμετανόητα ιδεολόγος από τα φοιτητικά του χρόνια στη Γεωπονική, έχει εμφυσήσει στα παιδιά του τις αξίες με τις οποίες ανδρώθηκε. Η λεηλασία του σπιτιού του από μια συμμορία θα ανατρέψει ολοκληρωτικά την οικογενειακή ηρεμία, φέρνοντας βίαια στην καθημερινότητά της το παλιό κυνηγετικό όπλο του πατέρα του. Εχει τη δύναμη η οικογένεια να επουλώσει τις πληγές της και να γυρίσει σελίδα;
Ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος υπήρξε ανέκαθεν ένας σκηνοθέτης ταινιών για το κοινό, δημιουργός ενός καλοφτιαγμένου στιβαρού σινεμά που ενδιαφερόταν εξίσου για τις κινηματογραφικές αρετές, όσο και για την σχέση του με τον θεατή. Η τελευταία ταινία του ήταν δώδεκα χρόνια πριν, η τρυφερή μα κι αληθινή «Πίσω Πόρτα» κι η επιστροφή του τώρα με τον εχθρό μου, τον βρίσκει σε ένα εντελώς διαφορετικό τοπίο που έχει διαμορφωθεί στο ελληνικό σινεμά.
Το δικό του σινεμά πάντως παραμένει το ίδιο «επικοινωνιακό», άμεσο και καλοφτιαγμένο, ακόμη κι αν αυτή τη φορά δείχνει λίγο περισσότερο πολιτικό, αιχμηρό, οργισμένο. Ο «Εχθρός μου» θα μπορούσε να είναι βγαλμένος από τις σελίδες των εφημερίδων, αλλά στην πραγματικότητα μοιάζει να εκπορεύεται από την αμηχανία και τον διχασμό όλων μας απέναντι σε διλήμματα που ευχόμαστε να μην αντιμετωπίσουμε ποτέ.
Ο ηρωάς του είναι ο μέσος εμείς, ένας «καλός άνθρωπος», ένας ήσυχος μεσήλικας, προοδευτικός όσο η κοινωνική θέση και η κατάστασή του του επιτρέπει, οικογενειάρχης με ανοιχτό μυαλό και θετική διάθεση. Τι συμβαίνει όμως όταν βρίσκεται απέναντι στο πρόσωπο της τραγωδίας; Οταν οι ελάχιστες βεβαιότητες που είχε καταρρέουν; Οταν τα δομικά υλικά της ζωής του, η ασφάλεια, η οικογενειακή συνοχή, εξαφανίζονται;
Το φιλμ του Τσεμπερόπουλου μοιάζει να διερωτάται μαζί με τον ήρωά του, στέλνοντάς τον σε ένα καθοδικό ταξίδι προς το σκοτάδι που όλοι κρύβουμε εντός μας, δοκιμάζοντας να ανακαλύψει τα όρια της κοινωνικά καθορισμένης συμπεριφοράς μας και το σημείο στο οποίο κάτι άλλο, πιο επικίνδυνο ξυπνά. Και μέσα από το ταξίδι του δικού του ήρωα, μας προκαλεί να αναρωτηθούμε κι εμείς και πετυχαίνει να μας βάλει στη θέση του με τρόπο διακριτικό, μα απόλυτα ασφυκτικό.
Ο «Εχθρός μου» λειτουργεί την ίδια στιγμή σαν θρίλερ, σαν αντανάκλαση μιας κοινωνικής πραγματικότητας που αντιμετωπίζουμε όλοι, μα και σαν καθρέφτης πραγμάτων, σκέψεων ιδεών που η καθώς πρέπει ανατροφή, η πολιτική ορθότητα, η θέση και η μόρφωσή μας δεν μας επιτρέπει καν να αναγνωρίσουμε την ύπαρξή τους. Μα πως μπορείς να πολεμήσεις ή να αντισταθείς σε κάτι όταν δεν μπορείς καν να το κοιτάξεις στα μάτια; Βλέποντας την ταινία του Τσεμπερόπουλου θα έρθεις θέλοντας ή μη αντιμέτωπος με αυτόν τον εχθρό που καλώς ή κακώς κοιμάται μέσα στην πιο βαθιά σπηλιά του πυρήνα του εαυτού σου και θα αναγκαστείς να σκεφτείς τις θα έκανες αν κάποτε ξυπνούσε.
Χτίζοντας την ιστορία του με τρόπο φροντισμένο και τους ήρωες με όλες τις απαραίτητες λεπτομέρειες για να τους κάνει πειστικούς, τοποθετώντας τους σε μια Ελλάδα αναγνωρίσιμα αληθινή, μα ποτέ κραυγαλέα σχηματική, ο «Εχθρός μου» κατορθώνει να αποφύγει τον διδακτισμό και τις ευκολίες καθώς και τις «πολιτικές» παγίδες που ένα τέτοιο σενάριο θα μπορούσε να κρύβει. Με την βοήθεια των ηθοποιών του και την ερμηνεία του Μανώλη Μαυροματάκη που μοιάζει ιδανικός στον ρόλο του ανθρώπου της «διπλανής πόρτας» (έστω κι αν κάποιες στιγμές δεν αποφεύγει την υπερβολή) και με ένα γερά δομημένο σενάριο (που σπάνια χάνει τον βηματισμό του) κατορθώνει να μιλήσει με ευφυή κι άμεσο τρόπο για πράγματα που δεν μοιάζουν «επείγοντα», μα που καλώς ή κακώς μας αφορούν όλους. Και που βλέποντας τον τρόπο που αλλάζουν την Ελλάδα γύρω μας (τους ανθρώπους της «διπλανής πόρτας»), μοιάζει απαραίτητο να τα αναλογιστούμε.
«Ποιος είναι ο Εχθρός Μου;»: Ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος και οι ηθοποιοί του απαντούν
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 13 NOV 2013
Ρωτήσαμε τον Γιώργο Τσεμπερόπουλο και τους ηθοποιούς του να μας απαντήσουν στην ερώτηση «Ποιος είναι ο εχθρός μου;». Στις απαντήσεις τους κρύβεται κάτι από το σκοτάδι και το φως της ίδιας τους της ταινίας που από την Πέμτπη 14 Νοεμβρίου προβάλλεται στις ελληνικές αίθουσες.
Μετά την παγκόσμια πρεμιέρα του στο Φεστιβάλ του Μόντρεαλ, τα ταξίδια του στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λονδίνου και του Ντένβερ και την ελληνική του πρεμιέρα στις Νύχτες Πρεμιέρας, ο «Εχθρός Μου» του Γιώργου Τσεμπερόπουλου (διαβάστε εδώ τη γνώμη του Flix για την ταινία) φτάνει στις ελληνικές αίθουσες για να αναμετρηθεί με το κοινό.
Ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος και οι ηθοποιοί του (Μανώλης Μαυροματάκης, Μαρία Ζορμπά, Αριάδνη Καβαλιέρου και Ηλίας Μουλάς) μίλησαν στο Flix απαντώντας σε μία και μόνο ερώτηση: «Ποιος είναι ο Εχθρός Μου;».
Οι απαντήσεις ακολουθούν:
Γιώργος Τσεμπερόπουλος / Σκηνοθέτης
«Για μένα ο ουσιαστικός εχθρός του ανθρώπου είναι ότι η μόνη τρέχουσα παγκόσμια αξία είναι η του χρήματος. Η τραγωδία είναι ότι σήμερα δεν υπάρχει καμία καλλίτερη ιδέα, καμία αντιπρόταση. Στο όνομα του εκπολιτισμού και του εκδημοκρατισμού, ανατρέπονται βίαια άλλοι πολιτισμοί και συνήθειες αιώνων.
Κι εμείς έντρομοι και απομακρυσμένοι από την γη και την παραγωγικότητα, στοιβαγμένοι στις μεγαλουπόλεις, χωρίς κοινωνικό κράτος και δικαιοσύνη, χωρίς καν καθαρό αέρα για να αναπνέουμε. Αυτά λέει το μυαλό μου.
Η καρδιά μου όμως εδώ που ζω, λέει ότι μια ζωή την έχουμε και θα την γλεντήσουμε, αν έχεις φίλους διάβαινε, η φτώχια θέλει καλοπέραση, εληά-εληά και ζαρζαβατικά, τρία πουλάκια κάθονται, όσα δεν φτάνει η αλεπού, πηδάει και τα πιάνει, κτλ.»
Μανώλης Μαυροματάκης / Ηθοποιός
ΥΠΟ ΤΥΠΟΝ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ
η ηρωική έξοδος του Κώστα Στασινού, ήρωα της ταινίας «Ο Εχθρός μου»
Εχθρός μας είναι ο ανήλικος εαυτός μας:
Αυτός που βγαίνει έξω απ’ το πρόβλημα
και κρατά, για τον ίδιο,
του θύματος, μόνο, τον ρόλο, του ανυπεράσπιστου.
Αλλά κι αυτός που, όντας
στην παιδική ηλικία του καθηλωμένος,
αρνείται επίμονα να αποδεχτεί πως αυτή πάει πέρασε,
αρνείται να πενθήσει την απώλειά της,
να καταβάλει, δηλαδή, το αντίτιμο
για την μετάβασή του στη ενηλικίωση.
Και, νιώθοντας γι’ αυτό,
στο βάθος της συνείδησής του, μεγάλη ενοχή,
την ενοχή πως είναι ένας λαθρεπιβάτης,
λαθρεπιβάτης της πραγματικής ζωής,
δέχεται να σηκώσει, στις δικές του πλάτες,
μαζί μ’ αυτήν την ενοχή
κι όλες τις ενοχές του κόσμου.
Μα αυτές είναι δυσβάσταχτες,
τα γόνατα λυγίζουν,
πέφτουμε χάμω μπρούμυτα,
απελπισμένοι, μόνοι,
κι ο φόβος έρχεται να μας τυλίξει στοργικά,
με το δυχτάκι του το ατσάλινο.
Κι έτσι γινόμαστε θύματα πάλι,
πιο ανυπεράσπιστα,
που μόνο μια αναγκαστική, ηρωική έξοδος,
υποτίθεται, πως θα μας σώσει.
Μαρία Ζορμπά / Ηθοποιός
«Ο Εχθρός είναι αυτό που ονόμασε κάποια στιγμή το άλλο σαν εχθρό! Από εκεί και μετά ο κατάλογος είναι ατελείωτος και τα θύματα αμέτρητα.»
Αριάδνη Καβαλιέρου / Ηθοποιός
«Το σύστημα. Αντί να γίνουμε εχθροί του συστήματος γινόμαστε ο ένας εχθρός του άλλου»
Ηλίας Μουλάς / Hθοποιός
«Αν είχαμε μόνο έναν και συγκεκριμένο εχθρό τα πράγματα θα ήταν πολύ πιο εύκολα και άπλα. Οι εχθροί όμως αλλάζουν ανάλογα με τις περιστάσεις και τις συνθήκες της ζωής μας.»
Γιώργος Γάλλος / Ηθοποιός
«Μού ‘πε ο εχθρός μου: «Αγάπα τον εχθρό σου».
Κι εγώ υπάκουσα κι αγάπησα τον εαυτό μου.»
Χαλίλ Γκιμπράν http://flix.gr/
ΚΡΙΤΙΚΗ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΟΔΩΡΗ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ
Ο 48χρονος Κώστας Στασινός, ιδιοκτήτης γεωπονικού ανθοπωλείου, ζει μια συνηθισμένη ζωή με τη γυναίκα του Ράνια, τον 17χρονο γιο του Ανδρέα και τη 14χρονη κόρη του Λουίζα. Προοδευτικός και αμετανόητα ιδεολόγος από τα φοιτητικά του χρόνια στη Γεωπονική, έχει εμφυσήσει στα παιδιά του τις αξίες με τις οποίες ανδρώθηκε. Η λεηλασία του σπιτιού του από μια συμμορία θα ανατρέψει ολοκληρωτικά την οικογενειακή ηρεμία, φέρνοντας βίαια στην καθημερινότητά της το παλιό κυνηγετικό όπλο του πατέρα του. Έχει τη δύναμη η οικογένεια να επουλώσει τις πληγές της και να γυρίσει σελίδα; Επιστροφή του Γιώργου Τσεμπερόπουλου με θέμα τη χαμένη τιμή του νεοέλληνα, με ένα ευπρόσδεκτο, βατό και γοργό κινηματογραφικό αντίδοτο στον στυλιστικό «διεθνισμό» των ελληνικών ταινιών που εσχάτως ταξιδεύουν στα φεστιβάλ του εξωτερικού. Στέρεο το σενάριο και καθαρό το σταυροδρόμι του ήρωα Κώστα Στασινού: ένα βράδυ, 4 μασκοφόροι εισβάλλουν στο σπίτι του, φιμώνουν τον ίδιο, τη σύζυγό του και τον 17χρονο γιο του και αφού βιάσουν τη 14χρονη κόρη του, τους ληστεύουν και φεύγουν. Ο προοδευτικός, φιλήσυχος γεωπόνος χάνει τον έλεγχο, όταν ο γείτονάς του, ένας παρανοϊκός ρατσιστής που παρακολουθεί με κλειστό κύκλωμα την περιοχή, τον φιτιλιάζει με παραινέσεις μίσους και μια φωτογραφία που αποκαλύπτει το πρόσωπο ενός από τους δράστες. Ένας ηθικός άνθρωπος μπαίνει στον πειρασμό να πάρει τον νόμο στα χέρια του, αποκηρύσσοντας τις ιδέες και τα ιδανικά του. Ο Τσεμπερόπουλος σχολιάζει την πραγματικότητα με ένα έγκυρο και υπαρκτό δίλημμα, φέρνοντάς το στα μέτρα της σύγχρονης Αθήνας, χωρίς να χρειαστεί να κολλήσει κομματικές ταμπέλες, αν και οι θεατές θα αναγνωρίσουν ευκρινώς τους τύπους μέσα από τους θύτες και τα θύματα. Η ταινία του αναπνέει σωστά, μιλάει με φυσικότητα, κινείται με ρεαλισμό, εξελίσσεται με αληθοφάνεια και καταλήγει σε έναν πολύ έξυπνο «διακανονισμό», ολοκληρώνοντας τον κύκλο της τιμής σε μια νέα, όχι ευχάριστη βάση, που ξεπερνάει την ευκολία του στρογγυλεμένου φινάλε. Με λίγα λόγια, ο Τσεμπερόπουλος αναρωτιέται με κινηματογραφικούς όρους τι θα συμβεί όταν η Αριστερά, με το ανθρώπινο πρόσωπο και το ουμανιστικό προφίλ, ξεπεζέψει από τη βολή της θεωρητικής ουτοπίας και αναμετρηθεί με τη βιαιότητα που συνοδεύει τα κρίσιμα διλήμματα, αφήνοντας πίσω τις κορώνες, τις υποσχέσεις και τη σιγουριά της αιώνιας κριτικής προς τρίτους. Πηγή: http://www.lifo.gr
ΠΕΜΠΤΗ, 14 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2013
Κριτική ταινίας: «Ο εχθρός μου»
Η Δήμητρα Γιαννακού γράφει κριτική για την ταινία του Γιώργου Τσεμπερόπουλου «Ο εχθρός μου» που προβάλλεται από την Odeon.
Μια ιστορία εκδίκησης αφηγείται η νέα ταινία του Γιώργου Τσεμπερόπουλου «Ο Εχθρός Μου», ένα κοινωνικό δράμα εμπνευσμένο από τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Λαμβάνοντας ως αφορμή αληθινά περιστατικά κλοπών και διαρρήξεων που έχουν υποστεί αρκετά διαμερίσματα της Αθήνας τα τελευταία χρόνια, «Ο Εχθρός Μου» μιλά για τους εχθρούς που βρίσκονται γύρω μας και παραμονεύουν να μας χτυπήσουν, όπως και για τον εχθρό που κρύβεται μέσα μας.
Το κοινωνικό πλαίσιο της Ελλάδας και, πιο συγκεκριμένα, της Αθήνας πάντα ερέθιζε τον Τσεμπερόπουλο και αντλούσε υλικό από αυτό για να κινηματογραφήσει συναρπαστικές ιστορίες. Μετά την «Πίσω Πόρτα» (2000), ο σκηνοθέτης επανεμφανίζεται με μια νέα ταινία που αντανακλά την τρέχουσα κοινωνική ατμόσφαιρα και άπτεται της έκρυθμης κατάστασης μιας Ελλάδας σε κρίση.
Μια βαθιά κρίση η οποία ξεκίνησε ως οικονομική και «έχει απλώσει τα πλοκάμια της» σε όλους τους τομείς του ανθρώπινου βίου, διαβρώνοντας τις (ανθρώπινες) σχέσεις, αλλοτριώνοντας τον άνθρωπο από τους άλλους και από τον ίδιο του τον εαυτό, ξεσκεπάζοντας σκοτεινές πτυχές και βίαια ένστικτα της ανθρώπινης φύσης.
Με γραμμική-κλασσική αφήγηση, η ιστορία πλέκεται γύρω από μια οικογένεια κοινότυπη και συνηθισμένη, όμοια με αυτή της διπλανής πόρτας. Οι ήρωες είναι απλοί, ανεπιτήδευτοι και συνηθισμένοι άνθρωποι μοιάζοντας να έχουν βγει –σαν από καρμπόν- από το σύμπαν της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας. Ένας γεωπόνος, ο Κώστας Στασινός, έχει ένα ανθοπωλείο και περνά μια ήσυχη ζωή με τη γυναίκα και τα δυο του παιδιά. Αυτή η ηρεμία θα διαταραχθεί ξαφνικά και αμετάκλητα από μια εισβολή κλεφτών στο διαμέρισμά τους οι οποίοι δεν αρκούνται μόνο σε πράξεις κλοπής αλλά κάνουν και κάτι αποτρόπαιο…
Η αφήγηση εστιάζει στο πρόσωπο του πατέρα (Μανώλης Μαυροματάκης) και κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια της ταινίας παρακολουθούμε τη διαδρομή αυτού του χαρακτήρα στην προσπάθειά του να βρει μια λύτρωση για το κακό που του έκαναν. Θα έρθει σε επαφή με ένα γείτονα του οποίου η γυναίκα είχε πέσει θύμα κλοπής πριν ενάμιση χρόνο και έχει καταλήξει στο ψυχιατρείο.
Ο γείτονας (Γιώργος Γάλλος) –χαρακτηριστικός τύπος έλληνα παραδοσιακού και «μάτσο»- είναι ένας περίεργος άνθρωπος, εμμονικός με τα συστήματα ασφαλείας (ίσως έπειτα από το τραγικό συμβάν). Η επιρροή του πάνω στον Κώστα θα είναι καταλυτική, αφού θα τον βάλει πρώτα σε σκέψεις και θα του προκαλέσει ιδέες καταστροφικές για τον ίδιο και τους άλλους.
Ο σκηνοθέτης με φυσικότητα και ρεαλισμό φιλμογραφεί το δράμα αυτής της οικογένειας της οποίας τα μέλη βιώνουν την τραγική αλήθεια με διαφορετικό τρόπο το καθένα. Μετά τη σωματική βία επέρχεται η ψυχολογική και στην ατμόσφαιρα διαχέεται ένα κλίμα γενικότερης κατάπτωσης και απογοήτευσης από την απώλεια κάθε αξίας (και αξιοπρέπειας). Το πιο ευαίσθητο πρόσωπο, ο Κώστας, θα αναλάβει να πάρει το νόμο στα χέρια του και θα διαπράξει ένα μέγα λάθος που θα πολλαπλασιάσει την τραγικότητά του.
Με προσεγμένες εικόνες, μεταφορικές και ρεαλιστικές και με εύστοχο συνδυασμό μουσικής, ήχων και σεναρίου δίνονται όλα τα στάδια του «Γολγοθά» του ήρωα, από την πρώτη ιδέα της εκδίκησης μέχρι και τις τύψεις που τον καταδιώκουν ανελέητα μετά το έγκλημα. Χαρακτηριστικοί είναι οι ήχοι της πίπιζας που πέφτουν πάνω σε πλάνα ολοκληρωτικής αναστάτωσης του ήρωα και οι οποίοι ήχοι έρχονται να υπογραμμίσουν το αλάφιασμα της ψυχής του.
Οι γκριζωπές σκηνές της υπαίθρου με τα νερά να τρέχουν φουρτουνιασμένα και εικονοποιώντας τα (τυχαία;) λόγια ενός γέροντα «έχεις φουρτούνες παιδί μου;», δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να εκφράζουν μεταφορικά, με τη γλώσσα των εικόνων, τις «φουρτούνες», το εσωτερικό δράμα του ήρωα.
Η ταινία έχει γυριστεί στη Νέα Σμύρνη, στο Βύρωνα, στα Πατήσια και στα χωριά Ψιανά και Φιδάκια στην Ευρυτανία. Με εικόνες από τη σύγχρονη Ελλάδα και με εξαιρετικές ερμηνείες, «Ο Εχθρός Μου» θα συγκινήσει τον Έλληνα (και όχι μόνο) της σύγχρονης εποχής. Η ταινία έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Montreal World Film Festival, προβλήθηκε στις 19ες Νύχτες Πρεμιέρας και στο Φεστιβάλ του Λονδίνου.
Παίζουν: Μανώλης Μαυροματάκης, Μαρία Ζορμπά, Γιώργος Γάλλος, Θανάσης Παπαγεωργίου, Αριάδνη Καβαλιέρου, Ηλίας Μουλάς, Vesela Kazakova, Tudor Chirila, Αντώνης Καρυστινός. Η ταινία προβάλλεται από την Odeon.
Δήμητρα Γιαννακού
Γιώργος Τσεμπερόπουλος
«Μου αρέσουν οι ταινίες που έχουν και καρδιά»
CINE VOICE
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΡΑΣΣΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
13.11.2013
ΤΕΥΧΟΣ 458
Γιώργος Τσεμπερόπουλος
Υπήρξε ανέκαθεν ένας σκηνοθέτης που μπορούσε να μιλά απλά μα διαπεραστικά για την ανθρώπινη κατάσταση και για τον κόσμο γύρω μας αντανακλώντας την πραγματικότητα, περασμένη από το φίλτρο και τη ματιά του δικού του σινεμά. Το ίδιο κάνει και στο «Ο Εχθρός μου», τη νέα του ταινία που δίνει τέλος σε μια μακρινή απουσία από το σινεμά.
Μπορεί να μην έχει μεγάλη σε όγκο φιλμογραφία, όμως ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος είναι ένας από εκείνους τους σκηνοθέτες που έχουν κατορθώσει να κερδίσουν τη δική τους θέση στο τοπίο του ελληνικού σινεμά. Από το πρώτο του ντοκιμαντέρ «Μέγαρα» και μέχρι την «Πίσω πόρτα», από την οποία έχει περάσει ήδη πάνω από μια δεκαετία, ο Τσεμπερόπουλος έχει κατορθώσει να βρει τη λεπτή γραμμή ανάμεσα σε ένα σινεμά για το κοινό και σε αυτό του δημιουργού, γυρίζοντας φιλμ που μας αφορούν όλους. Ο ίδιος λέει ότι θέλει οι ταινίες να έχουν εκτός από μυαλό και καρδιά και «Ο εχθρός μου» ανήκει αναμφίβολα σε αυτή την κατηγορία. Η ιστορία του θα μπορούσε να είναι βγαλμένη από τις ειδήσεις των εννιά ή τις εφημερίδες: Ένας φιλήσυχος πολίτης βλέπει τη ζωή του να γυρίζει ανάποδα όταν μια συμμορία εισβάλλει στο σπίτι του για να τους ληστέψει. Κάτι που θα μπορούσε να συμβεί σε όλους, μόνο που στην περίπτωση του ήρωα της ταινίας Κώστα Στασινού θα είναι η αρχή για μια κατάβαση στη δική του προσωπική κόλαση. Το φιλμ έκανε την πρώτη του παγκόσμια προβολή στο Φεστιβάλ του Μόντρεαλ, συνέχισε στις Νύχτες Πρεμιέρας και στο Φεστιβάλ του Λονδίνου, και από σήμερα προβάλλεται στις αίθουσες.
Ο «Εχθρός μου» δίνει τέλος σε μια μεγάλη απουσία σου από το σινεμά. Έχουν περάσει πάνω από 10 χρόνια από την τελευταία ταινία σου «Πίσω πόρτα». Γιατί πήρε τόσο καιρό;
Με τη σειρά: μια γυναίκα συν μια κόρη που γεννήθηκε και ανέτρεψαν τη ζωή μου, δύο σενάρια που δεν απογειώθηκαν (γιατί άραγε;) και άλλα τρία χρόνια να γραφτεί, χρηματοδοτηθεί και απογειωθεί «Ο εχθρός μου», συν ενάμιση για προετοιμασία, γύρισμα, μοντάζ, αποπεράτωση, φεστιβάλ και… φτάσαμε στις 14/11/13, που αρχίζει η πτήση της ταινίας μέσα στην κοινωνία.
Πώς γεννήθηκε ο «Εχθρός μου;» Από μια ιστορία που άκουσες ή διάβασες, ή από μια γενικότερη διερώτηση για τις μέρες που ζούμε και την ηθική που δημιουργούν;
Με είχε τραβήξει το θέμα της συσσωρευμένης οργής στη ζωή ενός ανθρώπου και απευθύνθηκα στον Γιάννη Τσίρο για το σενάριο. Αρχίσαμε να συζητάμε για καιρό σχετικά με το τι γίνεται γύρω μας και τι γίνεται μέσα μας. Μια μέρα σκάρωσε μια ιστορία σε 2,5 σελίδες και… αυτό ήταν!
Πιστεύεις ότι υπό συνθήκες κάθε άνθρωπος μπορεί να ξυπνήσει τον «εχθρό του» εντός του;
Μα αυτό αποδεικνύεται σε όλους τους αμέτρητους πολέμους, όπου συχνά-πυκνά εκατομμύρια απλοί άνθρωποι μετατρέπονται σε άγρια θηρία. Στις μεγαλουπόλεις που ζούμε υπάρχουν άλλες πιέσεις, ενίοτε τεράστιες, και τότε, ναι, the shit might hit the fan.
Η ταινία αφηγείται την ιστορία ενός ανθρώπου, αλλά δεν είναι δύσκολο να διαβάσεις σε αυτή μια πιο ευρεία παραβολή. Είναι μια ταινία για την «Ελλάδα του τώρα»;
Όταν ξέρεις ότι το θέμα και οι χαρακτήρες σου «πατάνε» στην πραγματικότητα, αυτό που έχεις να σκεφτείς είναι αυτούς τους ανθρώπους, αυτό που τους συμβαίνει, το πώς αντιδρά ο καθένας τους, τι γίνεται την επόμενη στιγμή, μη χάσεις το ρυθμό, να προχωράει η ιστορία κ.λπ. Το τι συμβολίζει το κάθε πράγμα μού αρέσει όταν το ακούω μετά από τους θεατές. Άλλωστε, τι μπορεί να προλάβει κανείς στην Ελλάδα του σήμερα; Ανατρέπονται συνεχώς τα πάντα γύρω μας και μέσα μας. Αυτό βέβαια, έχετε δίκιο, συμβαίνει και στον Κώστα Στασινό, που από το ορεινό χωριό του πατέρα του ήρθε στην Αθήνα νεαρός για να μορφωθεί και να προκόψει. Τα έχει καταφέρει και τα δύο πολύ καλά και τίμια, μέχρι που του έρχεται μια κατακεφαλιά που τον «στέλνει».
Το φιλμ δημιουργεί σε κάθε θεατή πολύ έντονο το ερώτημα «εσύ τι θα έκανες;».Εσύ θα έλεγες ότι το έχεις απαντήσει;
Ναι, αλλά αυτή είναι μια συζήτηση που θέλω να κάνω με ανθρώπους που έχουν ήδη δει την ταινία.
Το ελληνικό σινεμά έχει προχωρήσει με άλματα τα τελευταία χρόνια, αν όχι στην επαφή του με το κοινό, τουλάχιστον στον αντίκτυπο που έχει εκτός συνόρων. Πώς βλέπεις τις δουλειές των νεότερων συναδέλφων σου και αυτές της νέας γενιάς;
Έχουμε εξαιρετικούς νέους σκηνοθέτες όλων των φύλων και όλων των κινηματογραφικών τάσεων. Όσοι προτιμούν να απευθύνονται στους απόλυτα σινεφίλ και στο στίβο των ευρωπαϊκών φεστιβάλ στοχεύουν σε κάτι δύσκολο, τα καταφέρνουν πολύ καλά και τους αξίζουν πολλά συγχαρητήρια. Προσωπικά, μου αρέσουν λιγότερο οι εγκεφαλικές ταινίες που προεξέχει η κατασκευή και το ύφος, σε βάρος του στόρι και των χαρακτήρων. Σαφώς προτιμώ αυτές που οι δημιουργοί τους εκτός απ’ το μυαλό βάζουν και την καρδιά, και ευτυχώς έχουμε και τέτοιες ταινίες.
“Ο ΕΧΘΡΟΣ ΜΟΥ”
(αναδημοσίευση από την ΕΠΟΧΗ, 17/11/2013)
Μια άγρια ιστορία
του Στράτου Κερσανίδη
Μια άγρια ιστορία στη σύγχρονη Αθήνα. Μια ιστορία από εκείνες που συμβαίνουν και απασχολούν τα ΜΜΕ μόνον ως αποτέλεσμα αλλά ποτέ ως αιτία. Και ακόμη περισσότερο, αγνοούν τις προσωπικές ανθρώπινες τραγωδίες που κρύβουν.
Ο Κώστας Στασινός, είναι ένας 48χρονος γεωπόνος, ο οποίος από τα φοιτητικά του χρόνια παρέμεινε ένας προοδευτικός ιδεολόγος. Ζει με τη γυναίκα του, Ράνια και τα δυο του παιδιά, τον 17χρονο Ανδρέα και τη 14χρονη Λουίζα. Όμως ένα περιστατικό θα αλλάξει τη ζωή τους και τις μεταξύ τους σχέσεις. Μια νύχτα εισβάλλουν ληστές στο σπίτι τους, δένουν και φιμώνουν τους άνδρες της οικογένειας, τους ληστεύουν και ένας από αυτούς βιάζει τη Λουίζα. Καταγγέλλουν το περιστατικό στην αστυνομία αλλά αποκρύπτουν το βιασμό για να μη δημιουργήσουν ψυχολογικά προβλήματα στη Λουίζα. Όμως ένας γείτονας επισκέπτεται μια μέρα τον Κώστα και τον παροτρύνει να πάρει το νόμο στα χέρια του. Είναι ένας πρώην στρατιωτικός, ο οποίος είχε πέσει κι αυτός θύμα ληστείας. Πιστεύει στην αυτοδικία, μισεί τους ξένους και το μότο του είναι “για έναν καθαρό κόσμο”. Ο Κώστας παίρνει εκδίκηση αλλά στη συνέχεια αναγκάζεται να φύγει με την οικογένειά του στο χωριό, επειδή τον είδε η γυναίκα του θύματός του.
Ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος στην ταινία του “Ο εχθρός μου” αφηγείται μια άγρια ιστορία εκδίκησης και αυτοδικίας. Με ένα στέρεα δομημένο σενάριο του Γιάννη Τσίρου, μέσα στο οποίο εντάσσονται οι εξίσου γερά δομημένοι χαρακτήρες, ο Τσεμπερόπουλος σκηνοθετεί δυναμικά και με νεύρο. Κινηματογραφεί τις “εκτός των τειχών” γειτονιές της Αθήνας και τους ανθρώπους που ζουν εκεί. Η καθημερινή πραγματικότητα της πρωτεύουσας παρουσιάζεται στεγνή κι απόλυτη, όπως ακριβής είναι, εντελώς ρεαλιστικά. Και κοντά σε αυτό βλέπουμε και τις συμπεριφορές των ανθρώπων που μένουν δίπλα μας και συνήθως αγνοούμε ακόμη και την ύπαρξή τους.
Ο σκηνοθέτης “βλέπει” την πόλη και τους ανθρώπους, βλέπει τα προβλήματα αλλά κάνει κι ακόμη και ένα βήμα. Κοιτάζει “μέσα από την κλειδαρότρυπα”, πίσω από τις κλειστές πόρτες, όχι ηδονοβλεπτικά, αλλά προσπαθώντας να προσεγγίσει τους ανθρώπους και το πως έχει επηρεαστεί η ζωή τους μετά από ένα τραγικό γεγονός. Οι οικογενειακές σχέσεις, μετά το βιασμό αλλά και μετά την πράξη αυτοδικίας, μοιάζουν να ισορροπούν σε τεντωμένο σχοινί. Ο σκηνοθέτης λέει την ιστορία του αλλά εξετάζει και τις ανθρώπινες αντιδράσεις, την ψυχολογική κατάσταση των ηρώων του. Το ίδιο κάνει και στο φινάλε, όταν ο Στασινός συναντιέται πρόσωπο με πρόσωπο με τη γυναίκα του θύματός του και στις εκφράσεις της διακρίνουμε την εσωτερική της πάλη.
Εξαιρετικός, εκφράζοντας όλες τις εσωτερικές μεταπτώσεις του χαρακτήρα που ερμηνεύει, είναι ο Μανώλης Μαυροματάκης.
Ιδού μια ελληνική ταινία η οποία τολμά να αναμετρηθεί με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Χωρίς εμμονές, συναισθηματισμούς και αγκυλώσεις, αλλά με ειλικρίνεια και καθαρή ματιά. Ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος δεν είναι χτεσινός στον ελληνικό κινηματογράφο. Με τον “Εχθρό μου” προσφέρει μια από τις πιο σημαντικές ελληνικές ταινίες των τελευταίων χρόνων, οπωσδήποτε -κατά την ταπεινή μου άποψη- την καλύτερη ελληνική ταινία της σεζόν.
Τολμηρός, διεισδυτικός, συνεπής “Ο εχθρός μου”, όχι μόνο δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από ξένες ταινίες με παρόμοια θέματα., αλλά ίσως να είναι και πολύ καλύτερή τους.
https://kersanidis.wordpress.com/
Ο εχθρός μου *** Κριτική Νίνος Φενέκ Μικελίδης
Ελλάδα, 2013. Σκηνοθεσία: Γιώργος Τσεμπερόπουλος. Σενάριο: Γιάννης Τσίρος. Ηθοποιοί: Μανώλης Μαυροματάκης, Μαρία Ζορμπά, Αριάδνη Καβαλιέρου, Γιώργος Γάλλος, Θανάσης Παπαγεωργίου. 107′
Τελικά ποιος είναι ο αληθινός εχθρός; Ο μετανάστης ή εμείς οι ίδιοι; Αυτό το ερώτημα βάζει, και το απαντά πολύ εύστοχα, ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος στη νέα του αυτή ταινία. Ο ήρωάς του, οικογενειάρχης και ιδεολόγος γεωπόνος, που ζει, μαζί με τη γυναίκα και τα δύο παιδιά του, σε μονοκατοικία στη Νέα Σμύρνη, βλέπει ξαφνικά την ήρεμη ζωή του να καταρρέει όταν δύο αδίστακτοι μασκοφόροι μπαίνουν στο σπίτι του και, αφού το λεηλατήσουν, βιάζουν τη 14χρονη κόρη του.
Απογοητευμένος από τις λειψές έρευνες της αστυνομίας, ο πατέρας θα βρει το δικό του τρόπο εκδίκησης. Εναν τρόπο όμως που θα οδηγήσει σε απρόσμενες καταστάσεις και τραγικά αδιέξοδα.
Με βάση ένα καλογραμμένο, με έξυπνες καταστάσεις αλλά και ολοκληρωμένους χαρακτήρες (ιδιαίτερα εκείνο του βασικού ήρωα), σενάριο, ο Τσεμπερόπουλος, 13 χρόνια μετά την τελευταία του ταινία «Πίσω πόρτα», έφτιαξε μια σοβαρή, γυρισμένη με ευαισθησία, αλλά και σατιρική διάθεση (ο στρατιωτικός «γείτονας», συγγενικό πρόσωπο με τη Χρυσή Αυγή), με ωραία ατμόσφαιρα (η πετυχημένη φωτογραφία είναι του Βαγγέλη Κατριτζιδάκη), χωρίς υποχωρήσεις (βλέπε την εικόνα της αστυνομίας και της σιωπηλής αντιμετώπισης του εγκλήματος από Ελληνα), αναγκαίο στις μέρες μας, ταινία-σχόλιο πάνω στο ρατσισμό και τη γενικότερη στάση μας απέναντι στους οικονομικούς και άλλους μετανάστες. Στα συν της ταινίας, οι πολύ καλές ερμηνείες όλων των ηθοποιών του, ιδιαίτερα του Μανώλη Μαυροματάκη (ο γεωπόνος) και του Γιώργου Γάλλου (ο γείτονας).
Ο ΕΧΘΡΟΣ ΜΟΥ κριτική Τάσου Θεοδωρόπουλου
Βαθμολογία: 7 / 10
Μακροχρόνιες οι κινηματογραφικές απουσίες του Γιώργου Τσεμπερόπουλου («Ξαφνικός Έρωτας», «Άντε Γεια»), καλοδεχούμενες όμως και με το παραπάνω οι επιστροφές του σε έναν κινηματογράφο τεχνικής αρτιότητας και συναισθηματικής (υπολογισμένα μετέωρης) τέρψης που ενώνει την καλλιτεχνική ανησυχία με την μαζική απήχηση. Μέσα από μια χορταστική, συμπαγή, ατμοσφαιρική και «ευγενική» εικονογράφηση χώρων, ανθρώπων και ιστοριών. Αυτό το «ευγενική» είναι που αλλάζει αυτή τη φορά σε μια φορτισμένη κοινωνικά και πολιτικά ιστορία που ο ίδιος χειρίζεται με ισορροπία, χωρίς να της στερεί το πάθος. Φροντίζοντας όπως πάντα η προβληματική του και η αλληγορία του να μην στερήσει από τον θεατή την απόλαυση της αφήγησης μιας ιστορίας. Οξύμωρη η χρήση της λέξης «απόλαυση» από τη στιγμή που η ιστορία του σε φέρνει κάθετα αντιμέτωπο με πολλαπλά και άβολα διλήμματα (αλλά δε σου ασκεί βία όπως κάποιοι άλλοι). Πώς θα αντιδρούσες, ως προοδευτικός και ιδεολόγος, αν μια μέρα μια συμμορία εισέβαλε στο σπίτι σου, το λεηλατούσε και κακοποιούσε την κόρη σου; Την ώρα που η κοινωνία σε ωθεί στην αυτοδικία, η ιδεολογία σου την απαγορεύει όμως το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, συγκρούεται με την ιδεολογία σου; Και πόσο εύκολα μπορείς να ξεχάσεις, όταν ο κοινωνικός σου ρόλος, αυτός του προστάτη της οικογενείας, αφήνει τον εγωισμό σου καταρρακωμένο; Επικίνδυνες ερωτήσεις με καθ’ όλου εύκολες απαντήσεις, κινηματογραφημένες σαν ηθικό και όχι μόνο θρίλερ . Ερωτήσεις που ξεκινάνε από το προσωπικό και διευρύνονται στον κοινωνικό και πολιτικό διχασμό μιας χώρας κάτω από το πέπλο μιας συνεχούς φανερής ή ψυχολογικής βίας. Με εξαιρετικό τον Μανώλη Μαυροματάκη στον πρωταγωνιστικό ρόλο, να επωμίζεται το βάρος αυτού του βίαιου διχασμού, πάνω στα φιλήσυχα και αγαπησιάρικα χαρακτηριστικά του μέσου οικογενειάρχη. Το σενάριο του Γιάννη Τσίρου να υπηρετεί με μετρονόνομο τόσο το σασπένς του τι θα γίνει που κρατά το ενδιαφέρον όσο και το εσωτερικό ξεφλούδισμα των ηρώων του. Και τον Τσεμπερόπουλο να δημιουργεί με ατμόσφαιρα ρεαλιστικής ανησυχίας και κινηματογραφικής ευαισθησίας, μια από τις καλύτερες ελληνικές ταινίες της τελευταίας σοδειάς, όσον αφορά την αντιμετώπιση μιας σκληρής ρεαλιστικής πραγματικότητας, ακριβώς στον αντίποδα της ψευτιάς ενός «Miss Violence».
Πηγή: CINETROLL: «O Εχθρός μου»: Aπό τα καλύτερα ελληνικά της χρονιάς [και όλες οι νέες ταινίες με κριτική / trailer] | iefimerida.gr
ΚΡΙΤΙΚΕΣ αποσπάσματα
«…Μια ταινία ηθικών διλημμάτων λεπτών αποχρώσεων, εξετάζει όχι μόνο τη βία και την ανομία της σημερινής ζωής στην Αθήνα, αλλά και το αν μπορεί ένας άνθρωπος να επανέλθει μετά τη διάλυση των ‘πιστεύω’ του…»
denverfilmfestival.org
“…ο Τσεμπερόπουλος δεν μασάει τα λόγια του και καταπιάνεται με ένα φιλμ που έχει μεν την φόρμα του ψυχολογικού θρίλερ αλλά στην καρδιά του είναι βαθιά πολιτικό…”
Κωνσταντίνος Καϊμάκης, Ημερησία 16-11-2013
«…Υποδειγματικά δομημένο σενάριο… απόλυτα πειστικοί πρωταγωνιστές … πρόκειται για έναν άνθρωπο -αλλά και μια ολόκληρη χώρα- μετέωρους ανάμεσα σε δύο δρόμους … δείχνει τα ιδεολογικά και ψυχολογικά αδιέξοδα με αφοπλιστική σαφήνεια … η σκηνοθεσία υπηρετεί διακριτικά χωρίς διδακτισμό. Ένα κομψά λαϊκό σινεμά…»
Χρήστος Μήτσης, Αθηνόραμα
«..Τι είναι αυτό που κάνει μια ταινία επίκαιρη; Τωρινή; Αναγκαία;…Ο Τσεμπερόπουλος στήνει ένα θρίλερ ηθικής αγωνίας που λειτουργεί αποτελεσματικά, δίχως διδακτισμό κι απλοϊκές ηθικολογίες. …η ταινία κατορθώνει να σε εμπλέκει απόλυτα, να κεντρίζει το ενδιαφέρον σου ως το τέλος και ευτυχώς να μην προσφέρει εύκολες απαντήσεις και ένα βολικό φινάλε …»
Γιώργος Κρασσακόπουλος, AthensVoice http://www.athensvoice.gr/culture/movie/ο-εχθρός-μου
«… Χωρίς εμμονές, συναισθηματισμούς και αγκυλώσεις, αλλά με ειλικρίνεια και καθαρή ματιά… μια από τις πιο σημαντικές ελληνικές ταινίες των τελευταίων χρόνων -κατά την ταπεινή μου άποψη- η καλύτερη ελληνική ταινία της σεζόν… Τολμηρός, διεισδυτικός, συνεπής “Ο Εχθρός Μου” …»
Στράτος Κερσανίδης, left.gr
http://left.gr/news/oi–nees–tainies–tis–evdomadas-2
«… ένα χορταστικό κοινωνικό θρίλερ, με εξαιρετικό τον Μ.Μαυροματάκη, το σενάριο του Γ.Τσίρου υπηρετεί με μετρονόμο τόσο το σασπένς που κρατά το ενδιαφέρον, όσο και το εσωτερικό ξεφλούδισμα των ηρώων του …»
Τάσος Θεοδωρόπουλος, iefimerida
» … Επιστροφή Τσεμπερόπουλου με θέμα τη χαμένη τιμή του νεοέλληνα, με ένα ευπρόσδεκτο, βατό και γοργό κινηματογραφικό αντίδοτο στον στυλιστικό «διεθνισμό» …»
Θ.Κουτσογιαννόπουλος, Lifo
http://www.lifo.gr/mag/cinema/2400
«… ένα πολυεπίπεδο κοινωνικό ψυχογράφημα, με εκπληκτική ποιητική ρεαλισμού…Υποδειγματική διανομή και εξαίρετοι συντελεστές που συμβάλουν με συν-δημιουργική σύμπνοια. Συνταρακτικός ο Μανώλης Μαυροματάκης με ερμηνεία αποχρώσεων που ηλεκτρίζει, ανεπανάληπτος και ο Γιώργος Γάλλος, θαυμάσιοι η Μαρία Ζορμπά, Ηλίας Μουλάς και Αριάδνη Καβαλιέρου. Εξαιρετική ταινία, στιβαρή και πολύπτυχη…»
Μιχάλης Ταμπούκας, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας
“…Η ψυχολογική και κυριολεκτική βία στην πόλη, σε αντίστιξη με την μεγαλειώδη ηρεμία της φύσης και του πατρογονικού ορεινού χωριού, μαζί με την ανάγκη για υπεράσπιση αξιών που εκπίπτουν χωρίς να αντικαθίστανται από τίποτα απολύτως, αποτελούν κεντρικό μοχλό της καλοκουρδισμένης και καλογραμμένης ταινίας του Τσεμπερόπουλου. Πολύ καλή και η δουλειά του Σπύρου Λάσκαρη στα σκηνικά – χώροι χωρίς επιτήδευση, εύγλωττοι, ακριβείς…”
Τατιάνα Καποδίστρια, Το Σπίρτο, 14-11-2013, http://tospirto.net/cinema/movie/959
«… Τα ερωτήματα που σε ακολουθούν μετά την ταινία δεν μπορείς να τα αποφύγεις, σε κάνουν να θέλεις να γίνεις καλύτερος άνθρωπος, να βγάλεις από μέσα σου το τέρας και να κερδίσεις τον εαυτό σου…»
Γιάννης Δηράκης,sevenart
http://www.sevenart.gr/news-detail.php?catid=15&id=3019
«… Σενάριο από τα καλύτερα που έχουν γραφτεί, σκηνοθεσία ώριμη και αποτελεσματική, ερμηνείες από Μαυροματάκη, Γάλλο, Ζορμπά, καθοριστικές για το εξαιρετικό αποτέλεσμα…»
Κώστας Τερζής, Η Αυγή
«… ο σκηνοθέτης εισβάλει πάλι στα χωράφια του ανθρώπινου ρεαλιστικού σινεμά. Χωρίς τυμπανοκρουσίες κάνει αληθινό σινεμά, ειλικρινές και λιτό, αλλά με ένταση…»
«… Στιβαρός και ευαίσθητος ο σκηνοθέτης, παρατηρητής της εσωτερικής ανθρώπινης σύγκρουσης, … καταφέρνει με ανεπιτήδευτη άνεση να αποφύγει τις ευκολίες, να βυθιστεί στις γκρίζες ζώνες της σύγχρονης ζωής … Εύσημα στον Γιώργο Γάλλο, σ’ έναν δεύτερο ρόλο-κλειδί που αξίζει βραβεία …»
Λήδα Γαλανού,Εφημ. των Συντακτών
«… Ο Τσεμπερόπουλος πλησιάζει το δράμα του με σοβαρότητα και αυτοκυριαρχία. Εξισορροπεί με λεπτότητα την ανάγκη του ήρωα του για δικαιοσύνη, με συναίσθηση ότι οι κοινωνικές ανισότητες είναι η πραγματική αιτία της τυφλής βίας. Αγγίζει προσεκτικά τον ανερχόμενο ρατσισμό και την ξενοφοβία, ρίχνει φως στην δυνατότητα του απλού ανθρώπου για ακραία βία, αλλά και στην ανθρωπιά που βρίσκεται κρυμμένη και στις πιό σκοτεινές καρδιές… »
Joseph Proimakis, cineuropa.org http://cineuropa.org/nw.aspx?t=newsdetail&l=en&did=244895
“…γροθιά στο στομάχι και, κυρίως, στα μυαλά όλων μας. Είναι μια μάχη του μυαλού που ακροβατεί ανάμεσα στα ιδανικά περί ανθρωπιάς και στο κτηνώδες αίσθημα της εκδίκησης. «Ο Εχθρός Μου» είναι «τροφή προς σκέψη», που τελικά σε οδηγεί σε αδιέξοδο, αφήνοντάς σε στο τέλος να σκεφτείς το τι θα έκανες εσύ, εάν ήσουν στη θέση του πρωταγωνιστή. Η ιστορία και η απόδοσή της, σε αφήνει κόκκαλο… πολύ απλά, επειδή μπορεί ανά πάσα στιγμή να συμβεί στον καθένα μας…”
blogger Πρέζα TV http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.cinema&id=28887
«… μια ταινία σοβαρή, χωρίς υποχωρήσεις, με ωραία ατμόσφαιρα, ευαισθησία αλλά και σατιρική διάθεση …»
Νίνος Φένεκ Μικελίδης, Ελευθεροτυπία
«…Ποιός είναι ο πραγματικός εαυτός σου και ποιός ο πραγματικός εχθρός σου; Η ταινία καταφέρνει να ενοχλήσει με έναν επίκαιρο τρόπο, να προβληματίσει χωρίς την ευκολία των βεβαιοτήτων, να ρίξει και ορισμένα χαστούκια …”
Δημήτρης Θεοδωρόπουλος, ΒΗΜΑgazino
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=533608
«…Η πιο σημαντική για μένα ταινία του 2013. Η κάμερα του Τσεμπερόπουλου αεικίνητη, χωρίς να καταντά κουραστική… η μουσική καθοριστική… οι ερμηνευτές λιτοί, δωρικοί, αλλά με ερμηνείες συγκλονιστικές… Μια ταινία με ξεκάθαρες καταβολές, σκοπούς, στόχους, αποτέλεσμα. Που ήρθε για να μιλήσει σκληρά μεν, αλλά ανθρώπινα στην ψυχή μας. Να μας κάνει να σκεφτούμε.Και, το κυριότερο, που είναι όντως ταινία. Δεν υποδύεται ότι είναι…»
http://www.cinemad.gr/component/k2/itemlist/user/799-νίκος κουλαυτάκης
« …Αλήθεια, πόσοι τολμούν σήμερα να εστιάσουν σ’ ένα τέτοιο θέμα; Γεγονότα σαν αυτά της ταινίας είναι στην καθημερινή πια ατζέντα, όμως η Αριστερά φοβάται να τα θίξει καθώς θεωρεί πως εμπίπτουν στην επιχειρηματολογία των ακροδεξιών. Πότε θα καταλάβουν οι αυτόκλητοι τιμωροί της «λάθος» σκέψης πως τίποτα δεν μπορεί να είναι στο απυρόβλητο της τέχνης; Πότε θα αντιληφθούν πως όλα παίζονται στο «πώς»;Ο Τσεμπερόπουλος αναδεικνύει όλες εκείνες τις γκρίζες περιοχές που έχουμε γύρω μας. Κάνοντάς μας να αναρωτηθούμε πρωτίστως για τον ίδιο μας τον εαυτό…»
Ευάννα Βενάρδου, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=389611
«…Πολιτικό σχόλιο, κοινωνική κατάθεση ψυχής με φόντο και μόνο την κρίση, που γίνεται πλέον κρίση αξιών, ήθους και ψυχισμού, «Ο Εχθρός Μου» είναι αυτό που αποκαλούμε πραγματικό σινεμά. Μια ιστορία που μας γεμίζει με ζωή..»
Νέστορας Πουλάκος, SevenArt
thttp://www.sevenart.gr/movie.php?id=2800
«…Χρόνια είχα να δω μια ταινία που να με συναρπάσει… που δεν έχει ψήγμα υπερβολής, και ταυτόχρονα δεν πέφτει στην παγίδα να μιλήσει για ‘λύσεις’. Από την αρχή μέχρι το τέλος της, σε καλεί να σκύψεις και να κοιτάξεις τον συλλογικό μας εαυτό όπως ακριβώς είναι -δίχως ίχνος ωραιοποίησης ή ιδεολογικοποίησης…»
http://skatzoxoiros.wordpress.com/2013/11/20/o-εχθρός-μου-2013-του-γιώργου-τσεμπερόπουλ/
«…ρεαλιστική αλλά και βαθιά ανθρώπινη… εξαιρετικό δείγμα καλού λαϊκού σινεμά που μιλά στην καρδιά και στο μυαλό. Ο Εχθρός μου είναι μια ταινία που αξίζει να δείτε…»
«… σενάριο επίκαιρο, έξυπνο, με ωραίες ατάκες… ανήσυχη η ματιά του σκηνοθέτη… άρτιες οι ερμηνείες των ηθοποιών… εξαιρετική η μουσική του Άκη Δαούτη, συμμετέχει σε όλη την ταινία, άλλοτε με διακριτικότητα και άλλοτε με στόμφο και έντονους βαλκανικούς ήχους, ντύνοντας έτσι μια πραγματικά αξιοθαύμαστη δουλειά …”
Αγγελική Γκαλμπένη, Attikipress http://www.attikipress.gr/75477/o-exthros-poy-agaphsa
«… και αυτή η ταινία του Γ. Τσεμπερόπουλου είναι φιλική προς τους θεατές χωρίς να κάνει βήμα πίσω από άποψη ουσίας και κινηματογραφικής αρτιότητας… η προβληματική της είναι πέρα για πέρα επίκαιρη… εξαιρετικό το καστ των ηθοποιών με επικεφαλής τον Μανώλη Μαυροματάκη, τον Γιώργο Γάλλο και την Μαρία Ζορμπά. Το ενδιαφέρον σάουντρακ είναι του Άκη Δαούτη…»
Χρυσόστομος Λακταρίδης doctv: http://www.doctv.gr/page.aspx?itemID=SPG5332
«… ο Τσεμπερόπουλος, ρεαλιστικός, μετρημένος, χωρίς υπερβολές καταγράφει πρόσωπα, και καταστάσεις σε μία κοινωνία που βρίσκεται στην «μέγγενη»… με ένα ξεκάθαρο βλέμμα αποκαλύπτει μπροστά μας την Ελλάδα της κρίσης, την Αθήνα του σήμερα, τις χαμένες αξίες και την πληγωμένη αξιοπρέπεια του μέσου Έλληνα… το σενάριο σου κεντρίζει το ενδιαφέρον από τα πρώτα λεπτά… στα ατού οι πολύ καλές ερμηνείες των ηθοποιών ενώ το soundtrack είναι ένα από τα στοιχεία που δημιουργούν ατμόσφαιρα στις καταστάσεις… η πολύ καλή φωτογραφία σε συνδυασμό με ένα μοντάζ με καλό ρυθμό υποστηρίζουν την κλιμάκωση της ιστορίας…»
http://filmbulletin.blogspot.gr/2013/12/blog–post_3.html
“… Εξαιρετικά εκφραστική η φωτογραφία του Βαγγέλη Κατριτζιδάκη και η μουσική του Άκη Δαούτη. Ένα σχόλιο για τη σημερινή εύθραυστη κοινωνική κατάσταση στη χώρα. Εξαιρετικές και οι ερμηνείες απ’ όλο το καστ, και ιδιαιτέρως από τον Μαυροματάκη…”
Εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ “
http://www.patris.gr/articles/252123#.UoyqQyggGbx
«Ο εχθρός μου»: Μια διφορούμενη ταινία [κριτική της Χρυσής Αυγής για την ταινία: η παρακάτω κριτική επισυνάπτεται λόγω του σημαντικού και επίμαχου θέματος που θίγει η ταινία με προβληματισμό και περίσκεψη για το ποια είναι η δεοντολογική στάση αντιμετώπισης παρόμοιων ζητημάτων όπως το ρατσιστικό: το να μην δίνεις δηλαδή βήμα σε επιχειρήματα ή να διαβάζεις μια διαφορετική ιδεολογική άποψη και να προσπαθείς να προσεγγίσεις ένα ζήτημα σε βάθος για να συνεισφέρεις στη λύση του; Δεν έχουμε καταλήξει ακόμα ποιος είναι ο δεοντολογικότερος τρόπος όχι για την δημοσιογραφία και την πληροφόρηση, αλλά ξαναλέω για προβληματισμό και αναζήτηση του βάθους των ζητημάτων, και επειδή θεωρούμε ότι το ζήτημα αυτό κάθε άλλο παρά οδεύει στη λύση του, εννοούμε το ρατσιστικό, καλό είναι να ενσκύψουμε περισσότερο και αποτελεσματικότερα σε αυτό. Με αφορμή την προβολή της ταινίας στην Αλέκα την Κυριακή 7 Μαΐου 2017 στις 19.00 με ελέυθερη είσοδο , παρουσία του δημιουργού για συζήτηση με το κοινό κρίναμε σκόπιμο να μην κάνουμε ότι δεν βλέπουμε ότι υπάρχουν γύρω μας άνθρωποι που ενδεχόμενα δεν αντιμετωπίζουν τα πράγματα και τις ταινίες όπως αρκετοί από εμάς τους υπόλοιπους και που μάλιστα δεν μένουν στα λόγια αλλά δρουν Γ.Κ. ].
Πέμπτη, 21 Νοεμβρίου 2013
«Ο εχθρός μου» είναι μια ελληνική ταινία για την οποία είχαν ακουστεί διάφορα σχόλια πριν ακόμη προβληθεί στους κινηματογράφους. Η αλήθεια είναι πως η πληροφορία για την παρουσία στην ταινία ενός ρόλου που παραπέμπει εμμέσως σε «Χρυσαυγίτη» (στην ουσία πρόκειται για Απόστρατο Αξιωματικό) με παρακίνησε να την δω.
Κεντρικός ήρωας της ταινίας είναι ο Κώστας Στασινός, ένας αριστερής κατεύθυνσης μικρομεσαίος γεωπόνος με το δικό του μαγαζί και πατέρας δυο παιδιών. Η ζωή του θα αλλάξει δραστικά όταν ένα βράδυ βλέπει τον ίδιο και την οικογένειά του να κακοποιούνται βάναυσα από μια συμμορία τεσσάρων διαρρηκτών (οι τρεις αλλοδαποί) , ενώ η έφηβη κόρη του βιάζεται από έναν εξ΄αυτών.
Όλος ο κόσμος γκρεμίζεται για τον πατέρα της οικογένειας. Η αστυνομία ασχολείται με το γεγονός αυτός εντελώς τυπικά και γραφειοκρατικά, αφαιρώντας από τον ίδιο τις ελπίδες να βρεθούν. Ο γείτονάς του (ο Απόστρατος Αξιωματικός που αναφέραμε προηγουμένως), όμως, έχει καταγράψει με τις κάμερες του σπιτιού του το συμβάν και αποκαλύπτεται η ταυτότητα ενός από τους διαρρήκτες, ο οποίος είχε εργαστεί στο σπίτι του θύματος παλιότερα.
Στον Στασινό θα μπει η ιδέα της εκδίκησης. Ο «ουμανισμός» που τον διέκρινε στο παρελθόν έχει φύγει. «Όλα όσα είχαμε πει ήταν λάθος. Θεωρίες του κώλου…», λέει για την ακρίβεια ο Στασινός. Η αριστερή ιδεολογία του γίνεται καπνός και όλα όσα πίστευε τόσα χρόνια καταρρέουν, καθώς αποδεικνύονται ανεδαφικά. Τόσα χρόνια ήταν αιχμάλωτος των «κουλτουριάρικων» απόψεων για τους λαθρομετανάστες με την καραμέλα του ρατσισμού να πιπιλιέται από διαφόρους. Έπρεπε να νιώσει τον απόλυτο εξευτελισμό, με τον βιασμό της κόρης του, και τον βιαστή να τον πατά κατόπιν με το βρώμικο αθλητικό παπούτσι του στο πρόσωπο. Πρέπει να χτυπήσει το κακό την πόρτα σου, να νιώσεις στο πετσί σου την βία, για να αντιληφθείς ότι η ζωή έχει πολύ διαφορετικούς κανόνες από τις αφύσικες επιθυμίες διαφόρων που νομίζουν ότι τα δικά τους ανεδαφικά και νοσηρά θέλω αντικατοπτρίζουν και την αληθινή ροή των γεγονότων. Ο Στασινός, λοιπόν, θεωρεί ότι παίρνει την εκδίκησή του στρεφόμενος, κακώς κατά τη γνώμη μας, στην αυτοδικία. Ο ίδιος συντρίβεται συνειδησιακά απ΄αυτή του την πράξη και βρίσκεται σε αδιέξοδο. Πανικοβλημένος από την πράξη του θέλει να επιχειρήσει «αλισβερίσι» με την υπόλοιπη συμμορία προκειμένου να μην εκδικηθούν κι αυτοί με την σειρά τους. Το τέλος της ταινίας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «περίεργο», έτσι ώστε η διφορούμενη φύση του να ωθεί σε διαφορετικά συμπεράσματα.
Ο σκηνοθέτης της ταινίας Γιώργος Τσεμπερόπουλος κρατάει μια αρνητική στάση τόσο απέναντι στην αστυνομία, την οποία παρουσιάζει ως ανίκανη, όσο και για τον ίδιο τον Στασινό για την αυτοδικία του. Εν τούτοις, το φινάλε του έργου είναι αμφίσημο και ανοιχτό σε κάθε ερμηνεία.
Αν πάσχει σε κάτι η ταινία αυτή είναι ακριβώς σ΄αυτό το τέλος. Ο σκηνοθέτης θέλει να αφήσει τον θεατή να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα ή για τους δικούς του λόγους αρνείται να πάρει μια ξεκάθαρη θέση ως προς την κατάληξη του πρωταγωνιστή.
Αναμφίβολα αρνητικός είναι ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται ο γείτονας – Απόστρατος Αξιωματικός του Στασινού. Παρουσιάζεται περίπου ως ψυχωτικό άτομο, ενώ το παιχνίδι της κάμερας με την Στρατιωτική Στολή στην κρεμάστρα την ώρα που προτρέπει τον πρωταγωνιστή στην διάπραξη κι άλλου φόνου σίγουρα μόνο τυχαίο δεν είναι. Η παρουσία, επίσης, ενός Έλληνα στην πολυεθνική εγκληματική συμμορία πιθανώς γίνεται για να αμβλυνθούν οι όποιες «ρατσιστικές» διαθέσεις των θεατών.
Η ουσία, πάντως, είναι ότι ένα πολύ καίριο ζήτημα, το οποίο θα μπορούσε να αναπτυχθεί όπως του άρμοζε και όπως φυσικά θα ταίριαζε στην πραγματικότητα, κάνει «μια κοιλιά» μετά την μέση του έργου για λόγους προφανείς σε Εμάς. Αν όμως η ταινία ακολουθούσε μια άλλη κατεύθυνση, ίσως και να μην έφτανε ποτέ στους κινηματογράφους.
Γιώργος Μάστορας
CAMERA STYLO 