Η νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου σίγουρα σου κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον σε όλη την διάρκειά της.
Σχετικά με τον τίτλο της ταινίας, ο Λάνθιμος εξήγησε ότι πρόκειται για μια αναφορά στην ελληνική μυθολογία και στο κείμενο του Ευριπίδη «Ιφιγένεια εν Αυλίδι».
Σύμφωνα με την ιστορία ο βασιλιάς Αγαμέμνονας αντί να θυσιάσει την κόρη του, την αντικατέστησε με ένα ιερό ελάφι. Όταν η θεά Άρτεμις το κατάλαβε εξαγριωμένη του έστειλε μια κατάρα. «Θεώρησα σημαντικό να αναφερθώ σε αυτό το αρχαίο κείμενο, επειδή ο παραλληλισμός είναι αρκετά σχετικός με τη δική μας πλοκή» είπε.
«Προσπαθώ να δημιουργώ ανοιχτές δομές στο σενάριο στο εσωτερικό των οποίων οι θεατές χαράσσουν το δικό τους δρόμο και κάνουν τη δική τους γνώμη. Είναι ίσως ένας περίεργος τρόπος να κάνει κάνεις ταινίες αλλά ελπίζω ότι λειτουργεί. Έτσι κι αλλιώς δεν ξέρω να κάνω διαφορετικά» τόνισε.
«Η αρχική ιδέα ήταν να δημιουργηθεί μια πολύπλοκη δυναμική, τοποθετώντας ένα νεαρό άνδρα να ανακαλύπτει ξαφνικά ότι έχει το δικαίωμα ζωής και θανάτου στα παιδιά των άλλων, μπροστά σε έναν μορφωμένο, ισχυρό και ευτυχισμένο πατέρα. Έπειτα, είχα μια δεύτερη ιδέα σχετικά με την ασάφεια που περιστρέφεται γύρω από τη δικαιοσύνη και την αδικία που εφαρμόζεται στο ιατρικό επάγγελμα: Τι είναι αυτό που μας σπρώχνει να εμπιστευόμαστε τη ζωή μας στα χέρια των χειρουργών ή γενικότερα γιατρών για να μας σώσουν, οι οποίοι μερικές φορές νομίζουν και οι ίδιοι ότι είναι θεοί ενώ πολύ εύκολα μπορούν να κάνουν σφάλματα».
τα αποσπάσματα είναι από
Βασικά θα μπορούσαμε άνετα να μείνουμε εδώ. να μένουμε στις δηλώσεις ενός σκηνοθέτη για την ταινία του και να μην χρειάζεται η κριτική. Η ταινία του κ. Λάνθιμου δεν μας προσφέρει κάτι πολύ περισσότερο από αυτά που λεν τα λόγια του, οι δηλώσεις του. Επίσης τα λόγια των σκηνοθετών, τα δελτία τύπου κατευθύνουν τις περισσότερες φορές τους κριτικούς, την πλειοψηφία τους. Λέει ο σκηνοθέτης . «Θεώρησα σημαντικό να αναφερθώ σε αυτό το αρχαίο κείμενο, επειδή ο παραλληλισμός είναι αρκετά σχετικός με τη δική μας πλοκή» πρόκειται για μια αναφορά στην ελληνική μυθολογία και στο κείμενο του Ευριπίδη «Ιφιγένεια εν Αυλίδι». Και οι κριτικοί το ενσωματώνουν, άκριτα οι περισσότεροι, στην κριτική τους!!!
Οι σκηνοθέτες με τις δηλώσεις τους και οι εταιρίες διανομής και παραγωγής με τα δελτία τύπου κατευθύνουν τους περισσότερους κριτικούς για το τι θα γράψουν. Όταν δεν υπάρχει γνώση του κριτικού για την αρχαία τραγωδία π.χ. και δεν υπάρχει και χρόνος να μελετήσει θα ενσωματώσει, άκριτα, αυτό που έξυπνα του έχει πλασάρει ο σκηνοθέτης, οι παραγωγοί και οι διανομείς του.
«Αυτή η εντύπωση ότι σαν Έλληνες ξέρουμε καλύτερα ή αντιλαμβανόμαστε βαθύτερα την αρχαία τραγωδία δεν ισχύει. Δεν νομίζω ότι έχουμε την παιδεία που μας επιτρέπει να υποστηρίξουμε κάτι τέτοιο. Όπως κάθε άνθρωπος που ενδιαφέρεται για την τέχνη, το θέατρο, την αφήγηση συναντάς αυτά τα κείμενα κάποια στιγμή στη ζωή σου και προσπαθείς να τα καταλάβεις. Δεν έχω κάποια προνομιακή σχέση με τις τραγωδίες, επειδή είμαι Ἕλληνας.»
«Δεν ξεκινήσαμε να κάνουμε μια έστω και ελεύθερη διασκευή μιας τραγωδίας. Σε κάποιο σημείο του σεναρίου εμφανίστηκε η αναφορά στην Ιφιγένεια και την αρχαία τραγωδία. Μετά το τέλος ενός σεναρίου δεν ξέρεις σε ποιο σημείο συνέβη αυτό ή πώς οδηγήθηκες εκεί. Ξεκινήσαμε από την ιδέα – ένα νεαρό αγόρι χάνει τον πατέρα του, ρίχνει το φταίξιμο στο γιατρό που τον εγχείρησε και θέλει να αποδοθεί δικαιοσύνη – και αναζητώντας τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε να γίνει αυτό αποτελεσματικό ξεκινήσαμε από την τραγωδία προς τον τρόμο ή από τον τρόμο στην τραγωδία και και ανοίξαμε ένα διάλογο με όλα αυτά τα είδη».
Πάμε λοιπόν στην ταινία. Το θέμα της είναι ενδιαφέρον και η σκηνοθετική του διαπραγμάτευση γίνεται με τρόπο ώριμο και συναρπαστικό από τον κ. Λάνθιμο. Η διεύθυνση φωτογραφίας, η μουσική επένδυση, οι ερμηνείες, στοιχειοθετούν μια γραφή, ένα ύφος που σίγουρα έχει να προσφέρει πράγματα στον ελληνικό κινηματογράφο. Πολύ γενικά πλάνα, κόντρ πλονζέ με την κάμερα χαμηλά κοντά στο έδαφος και με φακό ευρυγώνιο πετυχαίνουν να δημιουργήσουν στον θεατή μια ανησυχία, μια δυσφορία, να τον αποσταθεροποιήσουν όπως δηλώνει ο ίδιος ο σκηνοθέτης [στις σκηνές που ο θεατής συναντά τον άξονα τρόμο στην ταινία].
Η ιστορία του χειρουργού που ευθύνεται για το θάνατο ενός ασθενή του και της εκδίκησης του γιου του νεκρού ασθενή, ενώ έχει ενδιαφέρον και καταφέρνει να περάσει στον θεατή το βασικό της μήνυμα, χάρη στα στοιχεία της σκηνοθεσίας που αναφέραμε πριν, πάσχει και σεναριακά και ευρύτερα φιλοσοφικά. Σεναριακά γιατί πολλά μένουν στην ταινία ανεξήγητα, αποδυναμώνοντας την δυναμική της , όπως τι ακριβώς συμβαίνει με τον νεαρό ήρωα, πως εξηγούνται όλα αυτά τα «μεταφυσικά», ποτέ δεν με ικανοποίησαν απαντήσεις του στιλ, δεν χρειάζεται να ξέρουμε, τι σημασία έχει και κάτι τέτοιες ανοησίες, αφού μιλάμε ουσιαστικά για κλασικό αφηγηματικό κινηματογράφο ή αν θέλετε όπως εγώ τον έχω βαφτίσει χολιγουντιανό αφηγηματικό κινηματογράφο αφού έχει και μοντέρνα στοιχεία. Επειδή ο κ. Λάνθιμος είναι Ευρωπαίος και κάνει πολύ κόπο να δημιουργήσει ένα στιλ θα μπορούσαμε να πούμε ότι ανήκει και στον «κινηματογράφο του δημιουργού»;; αν υπάρχει ακόμα «κινηματογράφος του δημιουργού». Θα μπορούσαμε , ναι!!
Έξυπνοι και ταλαντούχοι σκηνοθέτες και σεναριογράφοι αλλά και παιδιά της σύγχρονης εποχής. Απαλλάσσονται εξαιτίας της ειλικρίνειας με την οποία λεν «Δεν ξεκινήσαμε να κάνουμε μια έστω ελεύθερη διασκευή μιας τραγωδίας»;;; Δημιουργούμε ένα πιασάρικο τίτλο επειδή η πλοκή μας θυμίζει την πλοκή της αρχαίας τραγωδίας του Ευριπίδη, ή ακόμα καλύτερα επιλέγουμε αυτή την πλοκή για να θυμίζει την αρχαία τραγωδία του Ευριπίδη, πάμε να βάλουμε την ουσία της αρχαίας τραγωδίας και της λειτουργίας της μέσα στην ταινία και δεν χωράει με τίποτα. Γιατί η αρχαία τραγωδία σε επίπεδο παιδευτικό όχι πλοκής δεν έχει σχέση με ηθικές τύπου «οφθαλμού αντί οφθαλμού» και τα παρόμοια. Η ύβρις η κάθαρση και όλα όσα συμβαίνουν στην αρχαία τραγωδία δεν γίνονται ανεξήγητα , όσο και αν μοιάζουν πολλές φορές απίθανα, αλλά είναι ενταγμένα μέσα σε ένα διδακτικό πλαίσιο που απευθυνόταν σε έναν λαό καλλιεργημένο και εκπαιδευμένο. Η αρχαία τραγωδία είναι πολυσήμαντη και καλλιτεχνικά διφορούμενη, αλλά έχει σαφήνεια, καθαρή άποψη και ιδεολογία βαθιά και ανατρεπτική, δεν χωράει σε σχήματα του 21ου αιώνα για εκδικήσεις έστω δίκαιες, ανθρώπων που αδικήθηκαν από τα δισεκατομμύρια ανθρώπων που αδικούνται σήμερα.
Τι συμβαίνει λοιπόν;;; Ο κ. Λάνθιμος δεν είναι παράλληλα διανοούμενος , όπως ήταν ο κ. Αγγελόπουλος, που έκανε τον Θίασο σε τρεις άξονες ένας ήταν της αρχαίας τραγωδίας εντρυφώντας όσο λίγοι κινηματογραφικοί δημιουργοί στο βάθος της.
Μα χρειάζεται ο κινηματογραφικός δημιουργός να είναι και διανοούμενος;; αν αυτό χρειαζόταν χθες σήμερα είναι το παν. Σήμερα που οι πληροφορίες που διαχέονται μέσα στο διαδίκτυο είναι άπειρες, που ο Σνόουντεν με τις καταγγελίες και αποκαλύψεις του άφησε πίσω του βιβλία επικά όπως το 1984 του Όργουελ και το Θαυμαστός Καινούριος Κόσμος του Χάξλεϊ, είναι εύκολο ο καλλιτέχνης αν δεν είναι και διανοούμενος να πιαστεί αφελής, παιδάκι του βρεφικού σταθμού, σε σχέση με την πραγματικότητα και τις εξελίξεις σε αυτήν. Έχει βέβαια την ικανότητα ο κ. Λάνθιμος να καταπιάνεται με πολύ σημαντικά θέματα της σύγχρονης πραγματικότητας, με έναν μοντέρνο τρόπο και με ένα προσωπικό στιλ σκηνοθετικό πολύ ενδιαφέρον. Οπότε με μια έννοια είναι διανοούμενος (αν και άνετα προς στο διανοουμένιστικο κλίνει), καταφέρνει σε επίμαχα θέματα της πραγματικότητας να παρεμβαίνει, αρκετά αποτελεσματικά, δεν περνάει απαρατήρητος και αυτό οφείλει να του το αναγνωρίσεις κάποιος. Αναγνωρίζοντας λοιπόν αυτό και εγώ, χωρίς να είμαι πεισμένος εντελώς ακόμα για το βάθος του φαινομένου Λάνθιμος, θα βάλω στην ταινία. 3/5.
Σεμινάριο Σκηνοθεσίας Κινηματογράφου (Ι), Φθινόπωρο 2018- Εισαγωγή στην Τέχνη του Κινηματογράφου
Σεμινάριο Δημιουργίας Ντοκιμαντέρ Φθινόπωρο 2018
Σεμινάριο Ιστορίας Κινηματογράφου 2018 σε 11 Μαθήματα από 6 Οκτωβρίου 2018
ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ «ΤΟ ΜΟΝΤΑΖ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ» – Φθινόπωρο 2018
Σεμινάριο Συγγραφής Σεναρίου – Οκτώβριος 2018
CAMERA STYLO 