Κινηματογραφική Αίθουσα Προβολής: Τι συμβαίνει στο θεατή | Σωτήρης Δημητρίου

Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΣΗΜΕΡΑ

Επιστρέφουμε στην αίθουσα προβολής. Ο θεατής πηγαίνει στο σινεμά προετοι­μασμένος να μπει στον κόσμο των ονείρων. Το ίδιο το κτήριο του σινεμά διεγείρει αυτή την προδιάθεσή του.

Ιστορία Κινηματογράφου 1940-1960 [Πολίτης Καίην, Φιλμ Νουάρ, Ιταλικός Νεορεαλισμός, Free Cinema-έναρξη, Ιαπωνικός Κινηματογράφος (Όζου-Κουροσάβα-Μιζογκούτσι)] Σάββατο 24.3.2018 (16.00) στο Πολιτιστικό Κέντρο «Ο Καύκασος»

 

Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, με φαντασμαγορική πρόσοψη που διακοσμείται με τεράστια ζωγραφικά πανό και με φωτογραφίες από πλάνα της ταινίας. Οι συνθήκες της αίθουσας χαλαρώνουν τη διάκριση του εγώ από τον αντικειμενικό κόσμο και προκαλούν αισθησιοκινητική έκλειψη. Παραμυ­θένια ντεκόρ, βελούδινη πολυθρόνα, αρωματισμένη ατμόσφαιρα αναιρούν κάθε ερεθισμό ή ενόχληση και συνοδεύουν το πέπλο της σιωπής. Ο θεατής βρίσκεται ανάμεσα σε πολλούς άλλους αλλά βαθμιαία απομονώνεται και χάνει τη δυνατότη­τα να κινηθεί και να μιλήσει. Πακετάρεται σταδιακά και αργά στο σκοτάδι, ενώ συχνά παρεμβαίνει η μουσική για να τον απομονώσει και από τους τυχόν θορύ­βους, συντονίζοντας τη ροή του ψυχικού του τόνου σε ένα ελεγχόμενο ρυθμό ο οποίος τον προετοιμάζει να περάσει σε κατάσταση υποβολής. Σκοτάδι, σιωπή, ακινησία και μουσική αναιρούν την αισθησιοκινητική λειτουργία που τον αντιδια­στέλλει προς τον κόσμο, οπότε τον εισάγουν σε ημι-υπναγωγική κατάσταση και τον μεταφέρουν σε έναν άλλο κόσμο που τη μαγική του πόρτα ανοίγει το ζενερίκ της ταινίας. Χάρη στην απόσπαση από την πραγματικότητα, το φιλμικό θέαμα παύει να αποτελεί μέρος της και γίνεται ολότητα κόσμου. Ο θεατής βυθίζεται βαθ­μιαία στον κόσμο αυτόν της τέλεσης που προβάλλεται στην οθόνη.

ΥΠΕΡ-Σεμινάριο Σκηνοθεσίας, Σεναρίου, Κινηματογραφικής Υποκριτικής, Εικονοληψίας-Διεύθυνσης Φωτογραφίας και Μοντάζ: Πρώτο Επίπεδο Αυτοτελές ΕΡΧΕΤΑΙ!! Συντονιστείτε!!!

 

Από την ανθρωπολογική άποψη, ο κινηματογράφος ως θέαμα υπάγεται στις εκκοσμικευμένες τελέσεις του πολιτισμού μας. Διαφέρει από τις εκστασικές τελέ­σεις των προγενέστερων πολιτισμών όχι μόνο γιατί διεξάγεται με τεχνικά μέσα αλ­λά, κυρίως, γιατί έχει αλλάξει η στάση του κοινού. Παραμένει παθητικός δέκτης αλλά χωρίς καμιά συμμετοχή στα δρώμενα και χωρίς κανένα καταναγκασμό ή ηθι­κή υποχρέωση για τη διεξαγωγή τους. Υποτονεί βασικά ο παράγοντας της σωμα­τοποίησης, εφόσον ο θεατής ακινητοποιείται στο κάθισμά του, αν και υφίσταται αισθησιοκινητική διέγερση από τις κινήσεις της κάμερας ή της φιλμικής δράσης. Κατά τα άλλα, συμμετέχει μόνο με τα οπτικοακουστικά αισθητήρια χωρίς καμιά συμπαράσταση με τη γλώσσα. Η σχετική αυτή αποστασιοποίηση, που περιορίζει τη συνείδηση σε ημι-υπναγωγική κατάσταση και σε θέση εκκρεμότητας, συμβάλλει ώστε να επικρατεί η αισθητική διάσταση αντί της θρησκευτικής, δεδομένου ότι η κοινωνία μας διαχωρίζει ρητά το σινεμά από την εκκλησία.

Στην περίπτωση της κινηματογραφικής αίθουσας το αντίστοιχο με τη μετάστα­ση του εαυτού της τέλεσης το παρομοιάζουν με ταύτιση (Giros, 1969:128). Πρό­κειται για την εσωτερίκευση της φιλμικής εικόνας και των ηρώων της από το θεα­τή, που είναι φανερή στα δακρισμένα μάτια της εξόδου αλλά και στην τάση του να πάρει μέρος στη φιλμική δράση; πράγμα που έχει καταγραφεί από το 1913 στην ταινία του Σένετ “Η εντυπωσιακή καριέρα της Μέιμπελ ” -ήρωας της ταινίας είναι ο εραστής της ηθοποιού Μέιμπελ που παρακολουθεί μια ταινία της και επιτίθεται στην οθόνη όταν αυτή παίζει να ερωτοτροπεί με άλλον. Ο θεατής προσλαμβάνει τη φιλμική εικόνα σαν ζωνανή πραγματικότητα και προσπαθεί να την αντιμετωπί­σει.

Οι συνθήκες της αίθουσας, που χαρακτηρίζουν τη διαδικασία της τέλεσης, οφείλονται στην κατάσταση της αισθησιοκινητικής έκλειψης, οπότε ατονεί η ενεργός συνείδηση του δέκτη. Ο θεατής περιέρχεται σε παθητική κατάσταση, έτοι­μος για τη συμμετοχή του στο φιλμικό θέαμα. Η συμμετοχή του αυτή δεν αναπα­ράγει εικόνες όπως στο όνειρο. Προσλαμβάνει εικόνες. Η πρόσληψη των φιλμικών εικόνων γίνεται υπναγωγικά, με αποτέλεσμα να αναδύεται η εικονική ή παθη­τική ροή της συνείδησης η οποία είναι συνεχής. Αποτελείται από εικονικές παρα­στάσεις, προϊόντα της μνήμης και των βιωμάτων, που είναι αδρανείς και σχηματι­κές. Αποκτούν περιεχόμενο από τη δράση της αντίληψης αλλά κατέχουν βεβαιότη­τα και όταν ακόμα η αντίληψη ατονεί (Reichenbach, 1957), όπως συμβαίνει στις συνθήκες τέλεσης. Η συνέχεια της παθητικής ροής της συνείδησης σημαίνει ότι οι εικόνες που τη συνθέτουν δίνονται ως κάτι άμεσο στη σκέψη και όχι ως ένα υλικό κατώτερο ή σαν φωτογραφίες που η σκέψη μπορεί να ταξινομεί και να ελέγχει. Τα συμβάντα που προβάλλονται στην οθόνη δεν εμφανίζονται ως συμπαγή και μεμο­νωμένα φαινόμενα, ούτε υποβάλλουν τη διάκριση του εγώ προς τον αντικειμενικό κόσμο. Συνιστούν το παρόν του θεατή, την άμεση πραγματικότητα που βιώνει, άρα, βρίσκονται σε αντιστοιχία με την παθητική ροή της συνείδησης.

Είναι γνωστό ότι οι παραστάσεις της νόησης για την εξωτερική πραγματικότη­τα είναι κατά πολύ μεγάλο βαθμό οπτικές -στη Δυτική κουλτούρα κατά 95%- γι’ αυτό λέγονται «νοητικές εικόνες». Η εικόνα έχει αμεσότητα, γιατί εγγράφεται και διεγείρει το προγλωσσικό υπόστρωμα του εαυτού. Αντίθετα, η γλώσσα είναι συμ­βατική και απαιτεί αποκωδικοποίηση για να φτάσει στη σκέψη. Σ’αυτή την αμεσό­τητα της εικόνας οφείλεται η ισχυρή έλξη που άσκησε ο κινηματογράφος στο κοι­νό. 

Πηγή: Ο Κινηματογράφος Σήμερα , Εκδόσεις Σαββάλας

Ραντεβού στο cinema με τους μεγάλους δημιουργούς 2018 στο δήμο Ζωγράφου
από 9 Μαρτίου έως 29 Απριλίου 2018 με ελεύθερη είσοδο

Σεμινάριο Ιστορίας-Θεωρίας-Κριτικής Κινηματογράφου 2018

Εργαστήρι Κινηματογράφου Δήμου Ζωγράφου και το 2018

 

Advertisement