Βρισκόμαστε στο Παρίσι του 1942. Ένας έμπορος τέχνης (τον υποδύεται έξοχα ο Αλέν Ντελόν) δείχνει παγερά αδιάφορος απέναντι στην επικρατούσα κατάσταση. Η χώρα του, η Γαλλία βρίσκεται υπό Γερμανική κατοχή και τα προβλήματα είναι πάρα πολλά και είναι γνωστά σε εμάς μόνον ιστορικά, αφού ο σκηνοθέτης προτιμά να ασχοληθεί αποκλειστικά με την σκιαγράφηση του χαρακτήρα του ήρωά του.
To τριήμερο Σάββατο, Κυριακή, Δευτέρα 26,27,28 Οκτωβρίου 2019 δεν θα γίνουν μαθήματα στο Σχολείο του Σινεμά
Για τα Σεμινάρια Κινηματογράφου που τρέχουν αυτή την εποχή διαβάστε αναλυτικά :
Σεμινάριο Ιστορίας Κινηματογράφου 2019-2020
Σεμινάριο Σκηνοθεσίας Κινηματογράφου-Δημιουργίας Ταινίας Μικρού Μήκους 2019-2020 (και με κινητό, tablet, mirrorless ή GOPRO κάμερες)
Σεμινάριο Δημιουργίας Ντοκιμαντέρ 2019-2020 || ξεκινάν τα μαθήματα
Ο Ρομπέρ Κλάιν λοιπόν, περί ου ο λόγος, ένας καθαρόαιμος, ήρεμος άνθρωπος θεωρεί πως όλα βαίνουν καλώς γύρω του και κοιτάει να περνάει καλά στη ζωή του με την ερωμένη του, αλλά και να εκμεταλλευτεί την όλη κατάσταση και τις ανάγκες των Εβραίων, για να βγάλει χρήματα αγοράζοντας σε εξευτελιστικά χαμηλές τιμές πολύτιμα και πανάκριβα έργα τέχνης, τα οποία επανεκδίδει στο όνομά του μία εβραϊκή εφημερίδα.
Σύντομα όμως θα μπλέξει πολύ άσχημα, όταν διαπιστώσει ότι υπάρχει κι άλλος που κάνει ακριβώς την ίδια κομπίνα, είναι Εβραίος και χρησιμοποιεί το δικό του όνομα!
Και τότε ο Mr. Klein θα αναζητήσει βοήθεια απ’ τις αρχές. Αλλά όταν δεν θα μπορέσει να βοηθηθεί από κανέναν κι από πουθενά θα αποφασίσει να ψάξει μόνος του να βρει τον μυστήριο άντρα.
Και θα αρχίσει να ζει όλο και πιο έντονα έναν τρομακτικό, καφκικό εφιάλτη απ’ τον οποίο προσπαθεί να βγει ζωντανός. Γιατί τα όρια πλέον μεταξύ πραγματικού και φανταστικού γίνονται όλο και πιο δυσδιάκριτα… νεοσύστατη βασιλεία του.
SYNOPSIS En
In 1942, in Paris, Mr. Robert Klein is a bon-vivant art dealer that exploits French Jews that need to raise money selling their artworks. When he receives a Jewish newspaper, he discovers that there is a homonym in Paris and he goes to the police to report the mistake. Soon Mr. Klein becomes suspect by the police that he might be Jew and he decides to carry out his own investigation but he does not find the other Mr. Klein. He needs to prove his origins to the authorities but becomes obsessed to find his double.
Η ταινία θα προβληθεί στους εξής κινηματογράφους:
Σινέ ΡΙΒΙΕΡΑ [Εξάρχεια]
Σινέ ΟΑΣΗ [Παγκράτι]
Σινε ΛΑΙΣ [Ταινιοθήκη της Ελλάδος]
mr klein i gnomi ton kritikon
Ρόμπυ Εκσιέλ
Ο Κύριος Κλάιν
Mr. Klein
του Τζόζεφ Λόουζι
ΚΡΙΤΙΚΗ 24 JUL
10 Στα 10
Ο Τζόζεφ Λόουζι κεντά πάνω στο αγαπημένο του θέμα, της ταυτότητας, και ο Αλέν Ντελόν συνθέτει μια από τις καλύτερες ερμηνείες του σε ένα σταθερά επίκαιρο «θρίλερ» που επανεκδίδεται με ανακαινισμένες κόπιες. Μην το χάσετε
Ένας Γάλλος γιατρός μετρά και καταγράφει τα χαρακτηριστικά μιας σκουρόχρωμης γυναίκας. Η εξέταση γίνεται με μια κλινικότητα σκληρή, σχεδόν προσβλητική για το υποκείμενο, το οποίο υπομένει τα «ευρήματα» του γιατρού με ένα βλέμμα φόβου και περιφρόνησης μαζί. Ο γιατρός δεν έχει ακριβώς εντοπίσει τις εθνικές ρίζες της. «Είναι εβραϊκής καταγωγής, μπορεί αρμένικης, ίσως και αραβικής», καταλήγει, με τη νοσοκόμα δίπλα του να σημειώνει το πόρισμα. Είναι η πρώτη σκηνή του «Κυρίου Κλάιν», αυτή που αμέσως βάζει το πρώτο ζήτημα σε τούτο το σύνθετο αριστούργημα –το βιολογικό/φυλετικό.
Στην επόμενη σκηνή, ένας άντρας μετρά, αυτός, τις προδιαγραφές ενός πίνακα μιλώντας με τον πελάτη του. Τη φωνή του ακούμε από μακριά, δια της ερωμένης του που καλλωπίζεται σ’ ένα πολυτελές μπάνιο. Είναι ο ομότιτλος κύριος, έμπορος έργων τέχνης, που αγοράζει για ένα κομμάτι ψωμί πίνακες που θέλουν να ξεφορτωθούν Εβραίοι στο Παρίσι του 1942 για να μπορέσουν να διαφύγουν. Η κοψιά του, αγγλοσαξονικότατη. Πρόσωπο τετραγωνισμένο, μάτια γαλάζια. Περιβολή αριστοκράτη, που ζει σε ωραίο διαμέρισμα, προστατευμένο (νομίζει) απ’ ότι συμβαίνει έξω από την πόρτα του. Κι εδώ, στο εύρος της εκτεταμένης σκηνής, μπαίνουν διαδοχικά το δεύτερο και το τρίτο ζήτημα, το πολιτιστικό/πολιτισμικό και το ταξικό/κοινωνικό.
Και τα τρία ζητήματα θα διαπλακούν αξεδιάλυτα από τη στιγμή που στο φαινομενικά προστατευμένο αυτό περιβάλλον θα «εισβάλλει» η ίντριγκα: ξεπροβοδίζοντας άλλον έναν πελάτη, ο Ρομπέρ Κλάιν θα παραλάβει μια εφημερίδα της εβραϊκής κοινότητας ταχυδρομημένη στο όνομά του. Κάτι που φυσικά ενδέχεται να τον βάλει σε μπελάδες. Έχει γίνει λάθος λόγω απλής συνωνυμίας; Προφανώς. Ο Κλάιν σπεύδει στην αστυνομία να το ξεκαθαρίσει. Όμως η εξακρίβωση τον οδηγεί στην περιέργεια, κι η περιέργεια στην εμμονή. Ποιος είναι αυτός ο «κλώνος» που παίζει με τη βολή και τη ζωή του; Όσο περισσότερο ψάχνει, τόσο πιο καχύποπτες γίνονται οι Αρχές του Βισί, οι στενά συνεργαζόμενες με τους Ναζί. Και τόσο κοντύτερα πλησιάζει ο ίδιος την άκρη της αβύσσου.
Ο Λόουζι στριφογυρίζει σαν ζογκλέρ και τα τρία ζητήματα αντιπαραβάλλοντας αδιάκοπα και τις δύο όψεις τους: τον ευγενή, ύποπτο εβραϊσμού Αλσατό Κλάιν με τον άσημο, δηλωμένο Εβραίο συνονόματο, το χλιδάτο διαμέρισμα του πρώτου με το βρώμικο, ποντικοφαγωμένο αχούρι του δεύτερου, την απολίτικη μακαριότητα του ενός με το αντιστασιακό μένος του άλλου, τους εργατικής τάξης Εβραίους με τους ομόφυλούς τους αριστοκράτες. Όλα αυτά, χωρίς στιγμή να δείχνει τον δράστη του εγκλήματος ταυτότητας, τον άγνωστο Κλάιν. Και ούτε καν κάποιον Ναζί: το φιλμ κατοικείται από Γάλλους αποκλειστικά, οπορτουνιστές και θύματα, καταδότες και προδομένους. Έτσι, για να μην ξεχνάμε πως η ενοχή είναι φόρτος που δεν αφορά μονάχα τους Γερμανούς.
Ωστόσο, αν και καθοριστικά στη συνειδησιακή πορεία του κυρίου Κλάιν, κανένα από τα τρία ζητήματα δεν αρκεί να διαγνώσει και τη μοίρα του. Ίσα-ίσα που το παιχνίδι του Λόουζι με το εθνικό-πολιτισμικό-κοινωνικό τρίπτυχο τελείται θαρρείς για να αποδειχθεί το ακριβώς αντίθετο: πως, σε τρικυμιώδεις εποχές όπου η επιλογή κρίνεται επιτακτική, και όπου και η αδιαφορία ακόμη λογίζεται ως επιλογή, κανένα εθνικοταξικό χαρακτηριστικό δεν μπορεί τελικά να προδιαγράψει την τύχη σου. Ο Κλάιν ενεπλάκη σε τούτο τον κυκεώνα παρά τα τσακίρικα μάτια, τα μεταξένια ρομπ-ντε-σαμπρ, την γαλλοκαθολική καταγωγή και τους ισχυρούς βισικούς φίλους του. Απλά από μια εφημερίδα που έφθασε σπίτι του. Και τον μετέτρεψε, από έναν βολεμένο μεγαλοαστό που αγαπά μόνο τον εαυτό του, σε έναν πανικοβλημένο ανθρωπάκο που τον κυνηγά.
Το σχήμα δεν είναι σκέτα μεταφορικό. Ο Κλάιν είναι συνένοχος στο έγκλημα που διαπράττεται τώρα εις βάρος του, κι αυτό είναι το βαρύτατο κόστος στην επιλογή που λέγαμε. Θα το καταλάβει μόλις στο εντελώς τελευταίο πλάνο. Όπου τα τρία ζητήματα θα συνοψιστούν σε ένα και μόνο, το υπαρξιακό, κι όπου σε υπαρξιακή τραγωδία θα καταλήξουν κι όλα τα είδη που αριστοτεχνικά διανύει η ταινία –από το πολεμικό δράμα και το θρίλερ μυστηρίου μέχρι το φιλμ νουάρ, το οποίο θυμάται με συνέπεια εδώ ο πρώην μελβιλικός «Σαμουράι» Αλέν Ντελόν (επίσης παραγωγός), σε έναν από τους πιο σοφά διαλεγμένους ρόλους της καριέρας του.
Κριτική από το Cine.gr: Κωνσταντίνος Σαμαράς (Cineυρωπαϊκόν)
Τρίτη 13 Δεκεμβρίου 2005
Joseph Losey ξεκινά από ένα νομιναλιστικό παιχνίδι: στην κατεχόμενη Γαλλία του 1942 υπάρχουν δύο άντρες ονόματι Robert Klein. Ο κεφαλαιοκράτης και ο κομουνιστής, ο τρυφηλός μπον βιβέρ και ο αντιστασιακός. Θα συνδεθούν μέσω μιας δυσερμήνευτης σύμπτωσης… ή μήπως όχι; Ίσως να πρόκειται για την κοινή ιστορική τους μοίρα, Εβραίοι αμφότεροι γαρ.
Μια υπόγεια αρτηρία συνδέει τον «Κύριο Klein» με το ιδιοφυές «Caché» του Haneke, το οποίο θα προβληθεί σύντομα στις ελληνικές αίθουσες. Κρυμμένος ο προκλητικά ουδέτερος ήρωας του Delon, όπως και ο δημοσιογράφος που υποδύεται ο Daniel Auteuil. Από τι; Μα, από την ίδια την ενοχή του οπορτουνισμού τους. Ανάστατοι και οι δυο από μια βουβή απειλή, που ενεργοποιεί απλώς το εσωτερικό σαράκι. Το κυνήγι στο οποίο επιδίδονται θυμίζει σκύλο που τα ’χει βάλει με την ουρά του.
Στην περίπτωση του μεγαλοαστού εμπόρου έργων τέχνης Robert Klein, μια εβραϊκή εφημερίδα στο κατώφλι του σπιτιού του είναι αρκετή. Κεραυνός εν αιθρία: ο ήρωάς μας θα ακολουθήσει το μίτο του μυστηρίου μέχρι το δωμάτιο του Μινώταυρου, όπου τον περιμένει η χαμένη του ιστορικότητα. Μόνο που για το Losey αυτή η τελευταία είναι ανίκητη, ακόμα και έναντι του πιο επιδέξιου στρουθοκαμηλισμού. Ο μαρξιστής Αγγλοεβραίος σκηνοθέτης προεκτείνει τη μεγάλη εβραϊκή τραγωδία σε ένα σχόλιο για τα νομοτελειακά αδιέξοδα του αν-ιστορικού αριβισμού. Εκτός της Ιστορίας μόνο ο Θεός, δηλαδή κανείς.
Το αρχικό νομιναλιστικό παιχνίδι του Losey σύντομα κωδικοποιείται σε ένα γνήσια καφκικό παράλογο, ένα αινιγματικό arabesque όπου η δράση αναστέλλεται ή παρουσιάζει αναίτια χάσματα. Τα πάντα εδώ φλερτάρουν με το μηδέν: ανύπαρκτη η επαφή των σωμάτων, η θερμοκρασία τους καρφωμένη… στο μηδέν της κλίμακας Κελσίου. Μόλις μια βαθμίδα πάνω από την απόλυτη σιωπή οι φωνές και μηδενισμένο το ηχόχρωμά τους. Άλλωστε στον «βαθμό μηδέν» επιθυμεί να εκπέσει και ο ίδιος ο Klein, παρασύροντας εαυτόν σε ένα αβυσσαλέο υπαρξιακό κενό.
Το παράλογο δεν έχει τελειωμό: συνωμοτικά βλέμματα σφίγγουν τον κλοιό, ενώ η ανθρώπινη επαφή υποκαθίσταται από φωτογραφίες, μικρές αγγελίες, αδέσποτα ζώα και πτώματα. Η αλυσιδωτή αντίδραση της απομόνωσης που οδηγεί στην ιδεοληψία, και σηματοδοτείται από ένα μεγαλειώδες πανοραμίκ 180 μοιρών –αφήνω τον θεατή να το ανακαλύψει. Όσο για τις κωμικοτραγικές συμπτώσεις, δεν είναι παρά η επικύρωση της ιστορικής ευθύνης του «ορατού» Klein Νο1: αυτός επέλεξε να βρεθεί στη σκιά του «αόρατου» Klein Νο2 (πιθανολογούμε ότι είναι αυτός που του πουλάει τον ολλανδικό πίνακα) και να πεθάνει «σα σκυλί» (η τελευταία φράση που ξεστομίζει ο Γιόζεφ Κ. της καφκικής Δίκης).
Βαθμολογία: 10/10
Γιάννης Αποστολίδης [4/5]
Classics: Ο Κύριος Κλάιν – Mr. Klein (1976)
Παρίσι 1942.
Η Γαλλία βρίσκεται υπό ναζιστική κατοχή και η κυβέρνηση Βισύ συνεργάζεται με την Γκεστάπο στις διώξεις των Εβραίων.
Ο έμπορος τέχνης Ρόμπερτ Κλάιν βρίσκει μια ιδανική ευκαιρία να κερδίσει χρήματα αγοράζοντας ακριβούς πίνακες σε εξευτελιστικές τιμές από Εβραίους που ξεπουλάνε.
Όταν μετά την επίσκεψη ενός πελάτη βρίσκει αφημένη στην πόρτα του μία εφημερίδα της εβραϊκής κοινότητας που φέρει το όνομα του ως συνδρομητή, διαπιστώνει την συνωνυμία του με κάποιον Εβραίο.
Τώρα ο κύριος Κλάιν θα πρέπει να αποδείξει την καθαρόαιμη γαλλική του καταγωγή και να βρει τον συνονόματο του για να λύσει την παρεξήγηση και για να γλυτώσει την δίωξη.
Μία από τις σημαντικότερες ταινίες του πολιτικοποιημένου Αμερικανού δημιουργού Joseph Losey με έναν διαφορετικό Αλέν Ντελόν σε μία από τις καλύτερες ερμηνείες του.
Ο μαρξιστής σκηνοθέτης, θύμα του μακαρθισμού και της περίφημης μαύρης λίστα του Χόλιγουντ, εξορίστηκε στην Αγγλία όπου χρησιμοποιώντας ενίοτε διάφορα ψευδώνυμα έκανε μία σειρά ιδεολογικά φορτισμένων ταινιών («Ο Υπηρέτης» κ.α.).
Στην πρώτη του γαλλόφωνη ταινία σε παραγωγή Αλέν Ντελόν και σενάριο Κώστα Γαβρά, θίγει των ζήτημα των εβραϊκών διώξεων στη Γαλλία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, καυτηριάζοντας αιχμηρά την στάση των Γάλλων καθολικών απέναντι στους Γαλλοεβραίους συμπολίτες τους μέσω μιας πολιτικής αλληγορίας που παίρνει σάρκα και οστά στο πρόσωπο του κυρίου Κλάιν, ενός έμπορου τέχνης που μένει ανεπηρέαστος από το κλίμα πολιτικών αναταραχών του πολέμου.
Ο γοητευτικός μπον βιβέρ όχι μόνο αδιαφορεί για τα τεκταινόμενα συνεχίζοντας την πολυτελή ζωή του, αλλά βρίσκει και μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για πλουτισμό.
Την άνετη καθημερινότητα θα διαταράξει ένα γεγονός που αρχικά μοιάζει με σύμπτωση, σύμφωνα με την οποία το όνομα του συμπεριλαμβάνεται ανάμεσα στους συνδρομητές μιας εβραϊκής εφημερίδας.
Σύντομα αντιλαμβάνεται ότι πρόκειται για παρεξήγηση, αφού ανακαλύπτει την ύπαρξη ενός Εβραίου με το ίδιο ακριβώς ονοματεπώνυμο, κάτι που δεν πείθει ωστόσο τις αρχές.
Ο Κλάιν ξεκινά την αναζήτηση του αινιγματικού άντρα ώστε να αποδείξει την αλήθεια, αλλά όσο η ερευνά προχωρά τόσο ο ίδιος βυθίζεται σε ένα μυστήριο που περιπλέκεται ολοένα και περισσότερο αποκτώντας εφιαλτικές διαστάσεις.
Από την πρώτη κιόλας σκηνή, με κοντινά γκρο πλαν σε μια Εβραία που εξετάζεται με τον πιο ωμό τρόπο από έναν γιατρό προκειμένου να πιστοποιηθεί η φυλή της, ο Losey ξεκαθαρίζει τις τολμηρές προθέσεις του προμηνύοντας ότι η ταινία που θα ακολουθήσει δεν θα είναι μια ακαδημαϊκή αναφορά σε ιστορικά γεγονότα, αλλά μία σκοτεινή κατάδυση στην πιο μαύρη σελίδα της παγκόσμιας ιστορίας.
Επιλέγοντας για πρωταγωνιστή έναν κυνικό, αδίστακτο χαρακτήρα που ανήκει στην ελίτ της γαλλικής κοινωνίας, φέρει προ τον ευθυνών της ολόκληρη την κατοχική Γαλλία που δεν δίστασε να συνεργαστεί με τους Ναζί στέλνοντας απρόσκοπτα τους Εβραίους πολίτες της στην κόλαση του Άουσβιτς.
Ο τρόπος που διαλέγει να το κάνει τοποθετείται όπως σε όλες τις ταινίες του μακριά από συμβατικά πρότυπα.
Αρχικά κινείται με ελλειπτική αφήγησή και παγερά πλάνα στις ράγες ενός κοινωνικοπολιτικού δράματος σκιαγραφώντας τις κοινωνικές συνθήκες της εποχής και την ψυχοσύνθεση του ήρωα, αλλά εν συνεχεία αρχίζει να ξεφεύγει από τα ιστορικοπολιτικά πλαίσια ξεδιπλώνοντας έναν ολοένα και πιο σκοτεινό, καφκικό εφιάλτη που δίνει ξεκάθαρα διαστάσεις θρίλερ στο φιλμ.
Ο εγκλωβισμένος ήρωας μοιάζει βγαλμένος από το κινηματογραφικό σύμπαν του Αντονιόνι μόνο που εδώ δεν ψάχνει απεγνωσμένα την επικοινωνία, αλλά δικαιολογίες που θα εφησυχάσουν τη συνείδηση του χωρίς όμως να βρίσκει τίποτα παραπάνω από αβεβαιότητα και ενοχές που τον οδηγούν αργά, βασανιστικά σε ένα ψυχολογικό αδιέξοδο.
Μία επώδυνη διαδρομή σε έναν υπαρξιακό λαβύρινθο που όσο διαρκεί τόσα περισσότερα ερωτήματα εγείρει, ενώ οι απαντήσεις είναι τόσο ξεκάθαρες και τόσο θολές την ίδια στιγμή.
Παίζοντας συνεχώς αυτό το παιχνίδι της διαρκούς αναζήτησης ταυτότητας, ο Losey φέρνει τον ήρωα αντιμέτωπο με την σκληρή αλήθεια βάζοντας τον σε ένα ψυχοφθόρο μονόδρομο, που οδηγεί στην εξιλέωση (;) μέσω μίας επίγειας κόλασης όπως αυτή παρουσιάζεται στο συγκλονιστικό, ανοιχτό φινάλε.
Όπως οι περισσότερες ταινίες του στρατευμένου δημιουργού έτσι και «Ο Κύριος Κλάιν» ενόχλησε όταν πρωτοκυκλοφόρησε, βρίσκοντας ανέτοιμη την γαλλική κοινωνία να αποδεχτεί την ωμή αλήθεια με συνέπεια το φιλμ να αποσπάσει αρνητικές κριτικές.
Ωστόσο κέρδισε υποψηφιότητα για Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες και με τη πάροδο των χρόνων η φήμη του αποκαταστάθηκε, ώστε σήμερα να θεωρείται πλέον από τις σημαντικότερες πολιτικές ταινίες των 70’s.
Στους κινηματογράφους σε επανέκδοση από 26 Ιουλίου.
[4/5] Ο κύριος Κλάιν Νίνος Φένεκ Μικελίδης
Monsieur Klein. Γαλλία/Ιταλία, 1976. Σκηνοθεσία: Τζόζεφ Λόουζι. Σενάριο: Φράνκο Σολίνας, Φερνάντο Μοράντι. Ηθοποιοί: Αλέν Ντελόν, Ζαν Μορό, Φρανσίν Μπερζέ, Ζιλιέτ Μπερτό, Σουζάν Φλον, Μάσιμο Τζιρότι. 123΄
Στη Γαλλία του 1942, εκτυλίσσεται η ταινία αυτή του Τζόζεφ Λόουζι. Στην περίοδο δηλαδή της γερμανικής κατοχής, ίδια περίοδο που εκτυλισσόταν και η ταινία «Επώνυμο Λακόμπ, Όνομα Λυσιέν» (1974), όταν, μαζί και στο χώρο της τέχνης κυριαρχούσαν η δειλία, η σιωπή και ο αντισημιτισμός. Ο κύριος Ρομπέρ Κλάιν, Γάλλος έμπορας έργων τέχνης, που εκμεταλλεύεται με τον χειρότερο τρόπο τους υπό διωγμό Εβραίους για να τους πάρει, για ψίχουλα, τα έργα αξίας που κατέχουν, θα ανακαλύψει ξαφνικά πως υπάρχει ακριβώς και ένας άλλος Ρομπέρ Κλάιν, τη φορά αυτή Εβραίος, που οι αστυνομικές αρχές ετοιμάζονται να στείλουν στα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης. Συνωνυμία που θα μπλέξει τον κύριο Κλάιν σε μια καφκική, με τραγικά αποτελέσματα, περιπέτεια.
Ο Λόουζι, που στις αρχές της δεκαετίας του ’50 είχε αυτοεξοριστεί από το Χόλιγουντ για να γλιτώσει από το κυνήγι των μαγισσών του μακαρθισμού, για να συνεχίσει την καριέρα του στη Βρετανία, με μια σειρά εξαιρετικές ταινίες («Ο εγκληματίας», «Ο υπηρέτης», «Το ατύχημα», «Ο μεσάζων», «Η ρομαντική Αγγλίδα»), στρέφεται στη Γαλλία σε μια περίοδο συμβιβασμών και αντισημιτισμού για να αφηγηθεί το δράμα του παγιδευμένου σε μια άνετη, απολιτική ζωή, αντί-ήρωά του. Από τις πρώτες κιόλας σκηνές (με τη γυμνή γυναίκα να εξετάζεται από ένα ρατσιστή γιατρό που προσπαθεί με διάφορους τρόπους να καθορίσει την φυλετική καταγωγή της) μέχρι τις τελευταίες (των συλλήψεων και του διωγμού των Εβραίων), ο Λόουζι αναπλάθει με λεπτομέρεια την όλη εφιαλτική ατμόσφαιρα της εποχής, με την πονηρή χειραγώγηση, τις διώξεις, και γενικά τον τρόμο και τη φρίκη που κυριαρχούσε στην υπό γερμανική κατοχή Γαλλία. Μια από τις πιο συγκλονιστικές ταινίες πάνω σ’ αυτό το θέμα η οποία κάπως υποτιμήθηκε την εποχή της.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ 26.7.2018
Κάτω από το κομψό υπαρξιακό θρίλερ, εκπληκτικά σκηνογραφημένο από τον Αλεξάντρ Τρονέρ, με πρωταγωνιστή έναν έμπορο έργων τέχνης στο κατεχόμενο από τους ναζί Παρίσι, τον κύριο Κλάιν, ο οποίος πέφτει θύμα λάθους και θεωρείται Εβραίος (ενώ δεν είναι), κρύβεται μια αυστηρή, κριτική ματιά του εμιγκρέ Αμερικανού σκηνοθέτη Τζόζεφ Λόουζι και του σεναριογράφου Φράνκο Σολίνας (Κατάσταση Πολιορκίας, Η μάχη του Αλγερίου) στον γαλλικό αντισημιτισμό που οδήγησε στο καθεστώς του Vichy και σίγουρα έχει βαθιές ρίζες ‒ οι Γάλλοι ενοχλήθηκαν στην πρώτη προβολή και η ταινία δεν έκοψε πολλά εισιτήρια, παρά τα βραβεία Σεζάρ στη συνέχεια. Ο Αλέν Ντελόν είναι λακωνικά επιβλητικός στον ρόλο του μεγαλοαστού που ζει σαν να μην τρέχει τίποτε, αγοράζοντας μισοτιμής έργα τέχνης από τους κυνηγημένους Εβραίους κι αφήνοντας μια αθέλητη ειρωνεία συγκατάβασης να ξεφύγει από την επιμελημένη συμπεριφορά του. Χωρίς να προσφέρει καθαρή έκβαση στην ανθρώπινη παρεξήγηση, ο Κύριος Κλάιν πραγματεύεται το ευπρόσωπο τέρας του αμοραλισμού και της συλλογικής αδιαφορίας, αξιοποιώντας το εμβληματικό πρόσωπο του «λευκού» Ντελόν ως φωτογενή καθρέφτη της συνείδησης που παραμένει εγκληματικά ουδέτερη. Πηγή: http://www.lifo.gr
«Κύριος Κλάιν» Γιάννης Ζουμπουλάκης [4/5]
Έργο μυστηριώδες, δαιδαλώδες, σκοτεινό, ενίοτε ανεξήγητο και βαθιά πολιτικό, ο «Κύριος Κλάιν» («Mr. Klein» Γαλλία / Ιταλία, 1976) είναι μια εφιαλτική ιστορία ενταγμένη στο έκρυθμο Παρίσι του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, εκεί όπου ένας έμπορος έργων Τέχνης (Αλέν Ντελόν), εκμεταλλευόμενος το κοινωνικό αδιέξοδο της εποχής και δη των Εβραίων, έχει πλουτίσει αγοράζοντας έργα σε εξευτελιστικές τιμές. Όμως αυτός ο κυνικός, ο αδίστακτος, ο χυδαίος επιδειξίας του πλούτου του, ο κ. Κλάιν, θα νιώσει το βασίλειό του να απειλείται από την παρουσία ενός ανθρώπου, και μάλιστα Εβραίου, ο οποίος τον μιμείται. Αντιγράφει τις μεθόδους του, χρησιμοποιεί το όνομά του. Ενώ στην αρχή θεωρεί ότι πρόκειται για παρεξήγηση, όσο η ώρα κυλά η απολυτότητα της σιγουριάς του δίνει τη θέση της στην αμφιβολία, η οποία με τη σειρά της σπέρνει τον τρόμο.
Βασισμένος σε σενάριο του Φράνκο Σολίνας («Σαλβατόρε Τζουλιάνο», «Η μάχη του Αλγερίου»), στο οποίο μάλιστα συνεργάστηκε και ο Κώστας Γαβράς – χωρίς το όνομά του να αναφέρεται στους τίτλους -, ο Τζόζεφ Λόουζι (1909 – 1984), αριστερός αμερικανός δημιουργός που αυτομόλησε στην Ευρώπη για να ξεφύγει από τη λαίλαπα του αντισημιτισμού και του κινήματος του μακαρθισμού στην πατρίδα του, δουλεύει μαεστρικά μια «καφκική» ιστορία. Με εικόνες που στοιχειώνουν ανατέμνει την εφιαλτική ζωή στην υπό κατοχή Γαλλία της φιλογερμανικής κυβέρνησης του Βισί που μετά την εισβολή της Γερμανίας συνθηκολόγησε με τους Γερμανούς και διατηρήθηκε στην εξουσία από τον Ιούλιο του 1940 ως τον Αύγουστο του 1944 (η ιστορία λαμβάνει χώρα το 1942). Ο λαμπερός κόσμος του Κλάιν είναι τελικά ένας χάρτινος πύργος, με τον ίδιο πιόνι ανυπεράσπιστο, ευάλωτο, αδύναμο να πράξει το οτιδήποτε, έρμαιο μιας κατάστασης της οποίας ο μόνος προορισμός είναι η κόλαση.
Βαθμολογία: 4
ΑΘΗΝΑ: ΟΑΣΙΣ – ΡΙΒΙΕΡΑ – ΛΑΪΣ
Υποψήφιος για επτά βραβεία Σεζάρ, πήρε ταινία, σκηνοθεσία και σχεδιασμό παραγωγής και υποψήφιος για Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες εκείνης της χρονιάς, «Ο Κύριος Κλάιν» είναι η οριακή, ενδεχομένως και καλύτερη, στιγμή μιας εντυπωσιακής, περίπλοκης και σκοτεινής φιλμογραφίας ενός δημιουργού αποσιωπημένου σήμερα από την πλειοψηφία των σινεφίλ.
Από τον Ηλία Δημόπουλο [4/5]
Λυπηρά όσο και δικαιολογημένα το σινεμά του Τζόζεφ Λόουζι δεν συζητιέται πια σήμερα.
Δικαιολογημένα, γιατί ειδικά στην ευρωπαϊκή του περίοδο και ειδικότερα στις πιο απαιτητικές του ταινίες, είναι στρυφνός, δυσπρόσιτος κι εγκεφαλικός πολύ-πολύ πέραν του mainstream αναμενομένου. Έχοντας μπολιάσει την αμερικάνικη ευθύτητα ανάγκης για πλοκή και «σωματική» εμπλοκή του θεατή, με έναν οξύτατο (αλλά γριφώδη) ευρωπαϊσμό σκηνοθετικής πνευματικότητας κι ελλειπτικού μοντάζ, το σινεμά του δεν φαίνεται να ασκεί γοητεία σε μια εποχή που δεν αρέσκεται σε τίποτα απ’ όλ’ αυτά.
Και λυπηρά όμως. Γιατί τέτοιος (κομμουνιστής, σαν τον Βισκόντι) άρχοντας δεν έχει υπάρξει στην ιστορία του σινεμά. Στις μεγάλες του στιγμές (γιατί είναι και θύμα εξαιρετικών στουντιακών σφαγιασμών στο μοντάζ και προκύπτει άνισος συχνά), τόσο φροντισμένα πλάνα, τέτοια (αποστασιοποιημένη φυσικά) αριστοκρατία στο ντεκουπάρισμα (η διαδοχή των πλάνων) και την κίνηση της μηχανής με τόση επιμέλεια στο κάδρο, σε συνάρτηση με τέτοια ενδιαφέρουσα θεματολογία, δεν συναντώνται παρά ελάχιστα.
«Ο Κύριος Κλάιν» είναι μια απ’ αυτές τις μεγάλες στιγμές. Η ιστορία ενός μεγαλοαστού γόνου, dealer έργων τέχνης, που στο Παρίσι του ’42 συγχέεται μ’ έναν συνονόματο Εβραίο αντιστασιακό που καταζητείται, δίνει στον Λόουζι το τέλειο όχημα να μιλήσει για την ταυτότητα (βασικό του μοτίβο), για μια όψη του Εβραϊσμού, για την ψυχολογική θυματοποίηση και την πληθώρα όρων που την επιφέρουν αλλά, πάνω απ’ όλα στα μάτια μου, για να στήσει έναν από τους ωραιότερους γρίφους του σινεμά: Ο Κλάιν αφήνεται στο τέλος, ενώ μπορεί να σωθεί, να φύγει μαζί με Εβραίους για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Και η ερμηνεία αυτού μένει σε μας (αν και μ’ ένα τέλειο «κλειδί» σε off αφήγηση στα ζενερίκ του τέλους) εκκινώντας μια θαυμάσια κουβέντα για το έργο και το σινεμά μαζί.
Στο κέντρο, ένας πυρηνοκίνητος Ντελόν, με την υποδειγματική αμφισημία του μανεκενίστικα ανέκφραστου προσώπου του να γεννά όγκους ερμηνειών και, περισσότερο, κοιτάσματα δι(και τρι και τετρά)φορούμενης κινηματογραφικής γοητείας.
Κριτική Ο Κύριος Κλάιν
Από Χρήστο Μήτση 26/07/2018 [4/5]
Σεζάρ καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας για ένα καφκικό θρίλερ που αγγίζει τα όρια της μοντέρνας τραγωδίας και στοχάζεται πολιτικά πάνω στις έννοιες της ταυτότητας, της μοίρας και της ιστορικής αναγκαιότητας.
Η τελευταία σπουδαία ταινία του εξόριστου από το 1952 στην Ευρώπη λόγω των μακαρθικών διώξεων Αμερικανού Τζότζεφ Λόουζι είναι γυρισμένη στη Γαλλία και βασίζεται σε μια πρωτότυπη ιστορία του Φράνκο Σολίνας («Η Μάχη της Αλγερίας», «Κατάσταση Πολιορκίας», «Η Δολοφονία του Τρότσκι»). Έντονα πολιτικοποιημένος και εξπέρ των δραματικών θρίλερ, ο διάσημος Ιταλός σεναριογράφος τοποθετεί κι αυτήν τη φορά τους ήρωές του στη δίνη των ιστορικών γεγονότων, αν και εκ πρώτης όψεως ο Ρομπέρ Κλαΐν μοιάζει να τα αγνοεί. Κυνικός έμπορος τέχνης στο κατεχόμενο Παρίσι του 1942, κοιτάζει απλώς να περνά καλά και να εκμεταλλεύεται την «ατυχία» των άλλων.
Μέχρι που ανακαλύπτει πως υπάρχει ένας Εβραίος συνονόματός του. Προσπαθώντας να αποφύγει πιθανές παρεξηγήσεις, καταφεύγει στην αστυνομία, αλλά εκεί η υπόθεσή του περιπλέκεται ακόμη περισσότερο. Βυθίζεται λοιπόν όλο και πιο βαθιά σ’ ένα ψυχρά σκηνοθετημένο, μα ασφυκτικά καφκικό θρίλερ, το οποίο αγγίζει τα όρια της μοντέρνας τραγωδίας, αξιοποιεί (δραματουργικά και φιλοσοφικά) τη διφορούμενη όψη της πραγματικότητας και στοχάζεται πολιτικά πάνω στις έννοιες της ταυτότητας, της μοίρας και της ιστορικής αναγκαιότητας. Βραβεία Σεζάρ καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας και σκηνικών.
Γαλλία. 1976. Διάρκεια: 123΄. Διανομή: BIBLIOTHEQUE.
Ο ΚΥΡΙΟΣ ΚΛΑΪΝ (1976)
(MR. KLEIN)
ΕΙΔΟΣ: Δραματικό Θρίλερ
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Τζόζεφ Λόουζι
ΚΑΣΤ: Αλέν Ντελόν, Ζαν Μορό, Μικαέλ Λονσντάλ, Μάσιμο Τζιρότι, Σουζάν Φλον
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 123′
ΔΙΑΝΟΜΗ: BIBLIOTHEQUE
του Παναγιώτη Παναγόπουλου [4/5]
Ο Ρομπέρ Κλάιν, ένας έμπορος τέχνης στη γερμανοκρατούμενη Γαλλία, διαπιστώνει ότι ένας άλλος άνδρας εβραϊκής καταγωγής με το ίδιο όνομα αναστατώνει τη ζωή του. Η ανακάλυψη αυτού του δεύτερου, μυστηριώδους κυρίου Κλάιν θα αρχίσει να κυριεύει τη σκέψη του.
Όπως και να δει κανείς τον «Κύριο Κλάιν», σαν μία ιστορία εμμονής, μυστηρίου, ενοχής ή σαν ένα καφκικό θρίλερ, όπως συχνά αναφέρεται, πρόκειται για μια πραγματικά ασυνήθιστη ταινία, με ένα παράξενο σενάριο. Δεν είναι ακριβώς ούτε θρίλερ, ούτε ιστορικό ή πολιτικό δράμα, αν και υπάρχουν τέτοια στοιχεία. Επιπλέον, με την υπογραφή στη σκηνοθεσία του Τζόζεφ Λόουζι, ο οποίος είχε υποστεί τις διώξεις του μακαρθισμού, οι συσχετισμοί με τον διωγμό των Εβραίων στη Γαλλία και τη συνεργασία της Κυβέρνησης του Βισί με τη Γερμανία είναι αναπόφευκτοι. Ο Λόουζι, πάντως, επιλέγει να αφηγηθεί την ιστορία σαν ένα εμμονικό μυστήριο, με τον κεντρικό ήρωα να έλκεται από τον άγνωστο άνδρα με το ίδιο όνομα, με έναν αυτοκαταστροφικό τρόπο.
Ο Ρομπέρ είναι γοητευτικός, κοινωνικός και εκμεταλλεύεται την ανάγκη των Γαλλοεβραίων, που βρίσκονται σε στενό κλοιό παρακολούθησης και ελέγχου, γεγονός το οποίο δηλώνεται από την πρώτη σκηνή της ταινίας, με την εξευτελιστική εξέταση μιας γυναίκας από γιατρό για την ταυτοποίηση φυλετικών χαρακτηριστικών. Για τον Ρομπέρ, ό,τι συμβαίνει γύρω του δεν έχει πολλή σημασία. Αυτό που τον απασχολεί περισσότερο είναι η καλή του ζωή, οι ερωμένες του και τα έργα τέχνης που συγκεντρώνει μισοτιμής από Εβραίους που πουλάνε τις περιουσίες τους. Σε μια τέτοια αγοραπωλησία θα βρει στην πόρτα του μια εβραϊκή εφημερίδα, στην οποία έχει δηλωθεί ως συνδρομητής. Μόνο που δεν το έχει κάνει ο ίδιος. Ο Ρομπέρ θα ανακαλύψει ότι υπάρχει ένας άλλος άνδρας με το ίδιο όνομα και θα βρει τη διεύθυνσή του. Εκείνος, όμως, δεν βρίσκεται εκεί. Για τον Ρομπέρ, το ζήτημα εξελίσσεται σε προσωπικό στοίχημα. Ψάχνει στοιχεία, φωτογραφίες, το σπίτι του άλλου, γυναίκες με τις οποίες σχετίζεται, χωρίς αποτέλεσμα. Παράλληλα, μπαίνει σε μια διαδικασία αποσαφήνισης της ταυτότητάς του ενώπιον των Αρχών, προσπαθώντας να αποδείξει ότι δεν είναι ο «άλλος» Κλάιν, ούτε καν Εβραίος.
Το μόνο αποτέλεσμα που θα έχουν οι προσπάθειές του είναι να μπαίνει όλο και βαθύτερα σε αυτή την έρευνα και να χάνεται, ενώ ο εξαφανισμένος «άλλος» Κλάιν εξακολουθεί να προκαλεί αναστάτωση στη ζωή του Ρομπέρ. Τα κοινά στοιχεία τους, οι γυναίκες που βρίσκουν ομοιότητες ανάμεσά τους, ακόμη και ένα παρόμοιο σκυλί που ξαφνικά «υιοθετεί» τον Ρομπέρ, προσθέτουν μυστηριώδεις λεπτομέρειες στην ιστορία. Όταν τα πράγματα δυσκολέψουν, ο Ρομπέρ θα έχει την ευκαιρία να ξεφύγει, χρησιμοποιώντας μια άλλη, ξένη, αλλά μόνο δική του ταυτότητα. Η επιθυμία του, όμως, να αποκαλύψει τι κρύβεται πίσω από το άλλο πρόσωπο θα είναι πιο δυνατή, σε σημείο τέτοιο ώστε ο Ρομπέρ να καταλήξει σε ένα τρένο για τη Γερμανία και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Το βαρύ κλίμα και η αναφορά σε δυσάρεστα για τη Γαλλία ιστορικά γεγονότα, όπως η συγκέντρωση των Εβραίων στο Velodrome (έστω και με δημιουργικές ελευθερίες), δεν οδήγησαν σε καλή υποδοχή της ταινίας στις αίθουσες και ο «Κύριος Κλάιν» θεωρήθηκε αποτυχία, παρά τα βραβεία Σεζάρ που ακολούθησαν, ενώ ο Αλέν Ντελόν, αν και σε έναν από τους καλύτερους ρόλους της καριέρας του, για το κοινό ήταν εκτός της συνηθισμένης persona που είχαν συνηθίσει από τα αστυνομικά φιλμ του ’70. Στο πέρασμα του χρόνου, πάντως, η ταινία στέκει όρθια, σαν μια ιστορία εμμονικής αναζήτησης και ξαφνικής, σοκαριστικής αφύπνισης.
ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ;
Ένας συνδυασμός γνήσιου movie star, όπως ο Αλέν Ντελόν, με τη δουλειά ενός γνήσιου auteur, όπως ο Τζόζεφ Λόουζι, δεν θα πρέπει να αγνοηθεί από θεατές που αγαπούν το σινεμά και θέλουν να γνωρίσουν ή να θυμηθούν σημαντικές ταινίες από το παρελθόν. Εννοείται ότι αν επανέκδοση για σένα σημαίνει παλιό και μούχλα, μην μπεις στον κόπο.
Ο Κύριος Κλάιν
Κωνσταντίνος Καϊμάκης [3/5]
Βρισκόμαστε στο Παρίσι του 1942. Ένας έμπορος τέχνης δείχνει παγερά αδιάφορος απέναντι στην επικρατούσα κατάσταση. Ο Ρομπέρ Κλάιν θεωρεί πως όλα βαίνουν καλώς γύρω του και κοιτάει να περνάει καλά στη ζωή του με την ερωμένη του. Δεν διστάζει δε να εκμεταλλευτεί την όλη κατάσταση και τις ανάγκες των Εβραίων, για να βγάλει χρήματα αγοράζοντας σε εξευτελιστικά χαμηλές τιμές πολύτιμα και πανάκριβα έργα τέχνης. Σύντομα όμως θα μπλέξει πολύ άσχημα, όταν διαπιστώσει ότι υπάρχει κι άλλος που κάνει ακριβώς την ίδια κομπίνα, είναι Εβραίος και χρησιμοποιεί το δικό του όνομα!
Ιδανική σύζευξη πολιτικού θρίλερ και ψυχολογικού δράματος σε ένα έργο που έχει τη βάση του στην Ιστορία. Ο καφκικός εφιάλτης που θα ζήσει ο Mr. Klein από τη στιγμή που θα αναζητήσει βοήθεια απ’ τις φιλοναζιστικές αρχές για να βρει το δίκιο του, είναι το έναυσμα για να μπει σε λειτουργία ο ιδεολογικός μηχανισμός του σεναρίου. Το ατομικό στοιχείο, η αναζήτηση της ταυτότητας σύντομα παύει να είναι μια απλή λεπτομέρεια που έχει νόημα μόνο για τον έναν. Όπως σε κάθε κρίσιμη φάση της ιστορίας, όπως σε κάθε συνθήκη όπου τα όρια της ελευθερίας και της δημοκρατίας δοκιμάζονται επικίνδυνα, το ειδικό μετατρέπεται σε γενικό και η συλλογική συνείδηση είναι ο μόνος τρόπος αντίδρασης και φραγμού απέναντι στον κίνδυνο του ολοκληρωτισμού. Θα το μάθει με το πιο σκληρό τρόπο αυτό ο εγωιστής και καιροσκόπος Κλάιν (άψογα σκιαγραφημένος και ερμηνευμένος ο χαρακτήρας του Κλάιν από τους Λόουζι- Ντελόν). Και θα μετατραπεί η ιστορία του σε ένα σύμβολο απολογισμού για την Γαλλία του Βισί, για τους γάλλους που προτίμησαν την συνθηκολόγηση και την αδιαφορία, απέναντι στη βαρβαρότητα που θεμελιωνόταν δίπλα τους. Υποδειγματική αφήγηση σε ένα φιλμ-σταθμό του πολιτικού κινηματογράφου των 70ς που τιμήθηκε με 3 βραβεία Σεζάρ (τα γαλλικά Όσκαρ) μεταξύ των οποίων καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας ενώ ο πρωταγωνιστής του Αλέν Ντελόν ήταν επίσης υποψήφιος για το Σεζάρ ερμηνείας.
Πηγή: monopoli.gr
CAMERA STYLO 