“Όχι κ. Μπλάτσου έχετε άδικο” του Γιάννη Καραμπίτσου
Το Σάββατο 6 Ιουλίου 2019 το Φεστιβάλ Αθηνών σε συνεργασία με την Ελληνική Ένωση Κριτικών Θεάτρου και Παραστατικών Τεχνών (ΕΛ.Ε.Κ.ΘΕ.Π.ΤΕ.) διοργάνωσε ημερίδα αφιερωμένη στη σύγχρονη θεατρική κριτική, τα προβλήματα, τις προοπτικές, τα αδιέξοδά της και τις σχέσεις της με τη νέα θεατρική αγορά.
Σίγουρα είναι ένα θέμα που αξίζει τον κόπο να τεθεί και διερευνηθεί. Ας πούμε ότι αυτή η ημερίδα έπαιξε το ρόλο της έναρξης αυτής της διερεύνησης. Υπήρξαν σε αυτήν ομιλητές και σημεία στις εισηγήσεις κάποιων άλλων που είχαν ενδιαφέρον και που έθεταν προβληματισμό προς μια κατεύθυνση ουσίας και βάθους. Θα ανεβάσουμε βίντεο κάποια στιγμή όπου θα παρουσιάζονται αναλυτικά οι εισηγήσεις των συμμετεχόντων στην ημερίδα και θα αναφερθούμε διεξοδικότερα σε αυτές τις εισηγήσεις. Σε γενικές γραμμές όμως η ημερίδα δεν παρουσίασε, για εμάς τουλάχιστον, το ενδιαφέρον που περιμέναμε. Δεν βγήκαμε πιο φωτισμένοι από αυτήν. [η εισήγηση της κ. Ιωάννας Λιούτσια και οι σύντομες παρεμβάσεις της ήταν διαφωτιστικές και εμπεριστατωμένες, ουσιαστικές και συγκεκριμένες. Και άλλες εισηγήσεις ήταν ενδιαφέρουσες προς αυτή την κατεύθυνση όπως του κ. Άρη Ασπρούλη αλλά ήθελαν μια πιο αναλυτική ημερίδα για να αναπτυχθούν και να γίνουν πλήρεις. Ενδιαφέρον ιδιαίτερο είχαν επίσης οι εισηγήσεις της κ. Στεριανής Τσιντζιλώνη για το χορό και την κριτική και της κ. Άννυ Κολτσιδοπούλου. Όλων των ομιλητών οι εισηγήσεις είχαν ενδιαφέρον, των δύο εισηγητών κ. Σάββα Πατσαλίδη αν και την περιμέναμε ακόμα καλύτερη της κ. Δήμητρας Κονδυλάκη εύστοχη και περιεκτική, χρήσιμη με γενικό ενδιαφέρον του κ. Παντελή Μπουκάλα, η εισήγηση του ανθρώπου από το χώρο μας κ. Γιώργου Βουδικλάρη έθετε ζητήματα πολλά προς διερεύνηση και εστίαζε σωστά στο θέμα της αυτολογοκρισίας, του κ. Βασίλη Μαυρογεωργίου είχε πρόκληση και πλάκα, αλλά την ουσία δεν την νιώσαμε, δεν την αισθανθήκαμε όσο θα θέλαμε, όσο περιμέναμε. Για λόγους που αναφέρουμε παρακάτω η πιο ενδιαφέρουσα εισήγηση και κοντά στην ουσία του θέματος ήταν για εμάς εκείνη του κ. Ιωσήφ Βιβιλάκη που εστίαζε στο θέμα της λογοκρισίας].
Επίσης ενώ το θέμα της σχετιζόταν σε τεράστιο βαθμό με την θεατρική κριτική στις ιστοσελίδες και το ίντερνετ, τον διαδικτυακό τύπο, δεν υπήρχαν επαρκείς εκπρόσωποί του και αντιπροσωπευτικοί σύμφωνα με την δύναμη αλλά και την προσφορά του κάθε μέσου όσο και την μακροχρόνια παρουσία του κάθε μέσου στο χώρο του πολιτισμού. Η έλλειψη π.χ. του Camera Stylo Online από αυτήν την ημερίδα και από παρεμφερείς δεν μπορεί να μην σχολιαστεί αφού είναι από τα πιο μακροχρόνια διαδικτυακά πολιτιστικά μέσα, πολύ μεγάλης επισκεψιμότητας και με μεγάλη ιστορία και με την αποκλειστική ιδιαιτερότητα να καλύπτει οπτικοακουστικά με πλάνα τις παραστάσεις και εκδηλώσεις. Και δεν θα το αναφέραμε αυτό, «ευλογώντας τα γένια μας» , αν δεν σχετιζόταν με όσα θέλουμε παρακάτω να επισημάνουμε. Πάμε λοιπόν. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασε η εισήγηση του κ. Ιωσήφ Βιβιλάκη (Καθηγητή Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Αθηνών, Αντιπρόεδρου Τμήματος Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ) γιατί μεταξύ άλλων επικεντρώνοντας στο θέμα της λογοκρισίας αναφέρθηκε στο περιστατικό λογοκρισίας της παράστασης «Ισορροπία του Nash» από το Εθνικό Θέατρο και το σύνδεσε με το θέμα αναφέροντας μάλιστα ότι δεν το στηλίτευσαν όσο έπρεπε οι δημοσιογράφοι. Συμφωνούμε απόλυτα, αλλά… Λίγο πριν ανάμεσα στα δύο τραπέζια και αφού δεν μου δόθηκε ο λόγος για να κάνω ερώτηση στο πρώτο πάνελ , μου δόθηκε τελικά στην αρχή του δεύτερου χάρη στην ευγενική παραχώρηση της σειράς της από την κ. Κολτσιδοπούλου την οποία και ευχαριστώ και από εδώ, αναφέρθηκα στο θέμα της λογοκρισίας και της αυτολογοκρισίας (είχε αναφερθεί στην εισήγησή του ιδιαιτέρως ο Γιώργος Βουδικλάρης) σε σχέση με το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Και εκεί σε παρέμβαση του κ. Θεοδωρόπουλου που μου ζήτησε να πω ονόματα για αυτά που καταγγέλλω “αναγκάστηκα” να ανασύρω το περιστατικό της 8ης Ιουνίου 2018 στο Μέγαρο Μουσικής, όταν σε παράσταση του Γκοσλέν άρχισε να πέφτει νερό μέσα στην αἴθουσα, η παράσταση διακόπηκε και στη συνέχεια ματαιώθηκε , καμιά ανακοίνωση δεν βγήκε ποτέ από κανέναν και το βίντεο που τράβηξα εκείνη την ημέρα οδήγησε στο να “κοπούν” οι δημοσιογραφικές προσκλήσεις από το camera stylo online για την συνέχεια του Φεστιβάλ Αθηνών (μας δόθηκαν προσκλήσεις για την Επίδαυρο μόνο μετά συνεχείς διαμαρτυρίες).
Κάθε φορά που το Camera Stylo Online ανεβάζει πλάνα , με άδεια, για τα οποία το Γραφείο Τύπου του Φεστιβάλ Αθηνών , για αδιευκρίνιστους λόγους ενοχλείται, μας “κόβει” τις δημοσιογραφικές προσκλήσεις. Όπως και για άλλους αδιευκρίνιστους λόγους έως τώρα. Η εκ των συντονιστών κ. Μπλάτσου που δεν μου είχε δώσει και το λόγο να κάνω την ερώτησή μου πριν, αποφάνθηκε ότι αυτό που αναφέρω δεν έχει σχέση με το θέμα της ημερίδας. Ότι δηλαδή “κόβονται” οι δημοσιογραφικές προσκλήσεις άρα “λογοκρίνεται” η ελευθερία του τύπου και της έκφρασης, με τρόπο γκεμπελικό, δεν έχει σχέση με την ημερίδα. Τότε πως λίγο μετά ο κ. Βιβιλάκης και πολύ καλά έκανε αναφέρθηκε στο περιστατικό λογοκρισίας από το Εθνικό Θέατρο και πως οι δημοσιογράφοι αυτολογοκρίθηκαν και δεν σχολίασαν και κριτίκαραν το περιστατικό ως όφειλαν; Παραβλέποντας βέβαια να πει μια κουβέντα για όσα είχε μπροστά του τη δική μου καταγγελία που αφορά κατευθείαν το θέμα της ημερίδας, κατά την άποψή μου, το “κόψιμο” των δημοσιογραφικών προσκλήσεων που συνιστά λογοκρισία καραμπινάτη και που ωθεί τους δημοσιογράφους σε αυτολογοκρισία αν δεν συμμορφώνονται. Το περιστατικό του Μεγάρου «θάφτηκε» παρεμπιπτόντως εκτός από εμένα κανένας δεν το ανάφερε ποτέ. Απόδειξη για το που οδηγεί η λογοκρισία. Η ημερίδα λοιπόν αυτή πάσχει από την ασθένεια που πάσχει και το Φεστιβάλ Αθηνών. “Συνεργάζεται” μόνο με φωνές φιλικά προσκείμενες εκ των προτέρων ελεγχόμενες. Και τις υπόλοιπες φωνές τις λογοκρίνει. Τις αποκλείει. Τις θέτει εκτός. Και στον τομέα της κριτικής και της δημοσιογραφίας σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό, φοβάμαι το ίδιο θα ισχύει και για τους καλλιτέχνες. ‘Οσοι «σηκώνουν ανάστημα» δεν θα προτιμούνται στο μέλλον ή από την αρχή. και όσοι είναι πειθαρχημένοι στο «κατεστημένο» θα έχουν ευνοϊκή μεταχείριση.
Όχι, λοιπόν, κ. Μπλάτσου δεν έχετε δίκιο !!
Αυτή είναι η ουσία του ζητήματος. Η εξασφάλιση της ελευθερίας του τύπου και της έκφρασης. Η ανεξαρτησία των δημοσιογράφων που δεν πρέπει να “τιμωρούνται” γιατί κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Και έχετε λάθος και σε κάτι άλλο πολύ σημαντικό. Η οπτικοακουστική κάλυψη των παραστάσεων είναι και αυτή “κείμενο”. Είναι και αυτή κομμάτι απαραίτητο και αναγκαίο της κριτικής θεάτρου. Πόσο μάλλον αν την ασκεί κάποιος που και δημοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου και θεάτρου είναι και κινηματογραφιστής. Δεν είναι χρήσιμο και εντελώς αναγκαίο το βίντεο με αποσπάσματα από την παράσταση για τους κριτικούς θεάτρου αλλά και για τους θεατές, τους καλλιτέχνες, τους μελετητές και θεωρητικούς του θεάτρου και όχι μόνο; Δεν είναι κομμάτι ουσιαστικό της δημοσιογραφίας και της θεατρικής κριτικής ακόμα; Με την ουσιαστική της έννοια;
Δεν φτάνει λοιπόν που δεν μας καλέσατε να πούμε τη γνώμη μας στο βήμα, που δεν μας δώσατε το λόγο να κάνουμε τις ερωτήσεις μας , ισχυρίζεστε ότι όσα επίμαχα λέμε είναι “εκτός θέματος”. Φοβάμαι ότι “εκτός θέματος, ουσίας και αληθείας” κινδυνεύετε να μείνετε εσείς, ως ένωση, ως κλάδος του θεατρικού χώρου. Συμβουλή για εσάς και για το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Ανοιχτείτε. Μην φυλακίζετε και λογοκρίνετε ουσιαστικά τις φωνές που θεωρείτε ότι δεν συμφωνούν μαζί σας. Που δεν είναι και έτσι. Από εδώ θα ξεκινήσει , από την ελευθερία τύπου και έκφρασης η όποια επανάσταση και εισχώρηση στο βάθος των πραγμάτων. Μετά θα έρθουν όλα τα άλλα. Για το θέμα που ρώτησε ο κ. Θεοδωρόπουλος ποιος φταίει για το “κόψιμο” των δημοσιογραφικών προσκλήσεων στο camera stylo online για άλλη μια φορά ακόμα θα επανέλθω δριμύτερος. Πάντως σίγουρα το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου φταίει !!!
Γιάννης Καραμπίτσος (δντής camera stylo online)
Ο Στόχος της Ημερίδας ήταν αυτός :
[Ζούμε σε μια εποχή που έθνη, ταυτότητες, θρησκείες, σύνορα και, βεβαίως, οι τέχνες δοκιμάζουν τα όριά τους, τις αντοχές τους και τις ανοχές τους. Σχεδόν τίποτα δεν δείχνει να κινείται μέσα στις παλιές σταθερές. Όλα λειτουργούν στη σφαίρα της σχετικότητας. Έτσι, και στο θέατρο και την κριτική κανείς πια δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα τι χαρακτηρίζει μια καλή κριτική ή μια καλή παράσταση. Χωρίς κάποιο σταθερό σημείο αναφοράς, όλα είναι ανοικτά προς συζήτηση (και ενδεχόμενη αμφισβήτηση). Εξάλλου, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με σιγουριά πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα σ’ έναν κόσμο που διαρκώς συσκοτίζει κάθε έννοια του «πραγματικού».
Κοντά στον γιγαντισμό του αριθμού των παραστάσεων παρατηρούμε και έναν αντίστοιχο γιγαντισμό στον αριθμό των κριτικών. Εύλογο και το ερώτημα: Tι υποδηλώνει αυτή η «αδέσποτη κριτική χιονοθύελλα»; Μήπως κάποια μορφή «εκδημοκρατισμού» του κριτικού λόγου, όπου όλοι δικαιούνται να εκφέρουν γνώμη; Και αν όντως αυτό συμβαίνει, η φωνή των πολλών βοηθά να ανέβει ο ποιοτικός πήχης του θεάτρου; Όταν όλοι δηλώνουν κριτικοί, ποιος είναι τελικά ο κριτικός; Όπως, κατ’ αναλογίαν, και στο θέατρο: Όταν όλοι δηλώνουν ηθοποιοί (ή θιασάρχες ή παραγωγοί), ποιος είναι ο ηθοποιός (ή ο θιασάρχης ή ο παραγωγός); Ανάμεσα στις εκατοντάδες παραγωγές, πώς διαχωρίζει κανείς την ήρα από το στάρι; Πώς διαμορφώνεται, εντέλει, ο διάλογος ανάμεσα στην κοινότητα των κριτικών και την κοινότητα των καλλιτεχνών, σε μια ιστορική στιγμή κατά την οποία έχουμε πολλαπλάσιους κριτικούς και καλλιτέχνες σε σχέση με το παρελθόν; Αυτά τα θέματα θα απασχολήσουν την ημερίδα, όπως και η απουσία σοβαρών θεατρικών εντύπων που να φιλοξενούν εξίσου σοβαρές κριτικές.
Δεν επιδιώκουμε οριστικές απαντήσεις. Θέλουμε, όμως, να δούμε τις προκλήσεις που μας περιμένουν, σε μια αλληλοεξαρτώμενη σχέση, κριτικούς και καλλιτέχνες.]
ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ (με αλφαβητική σειρά)
-
Τώνια Καράογλου (Θεατρολόγος, Κριτικός Θεάτρου)
-
Ιωάννα Μπλάτσου (Θεατρολόγος, Κριτικός Θεάτρου)
-
Γιώργος Παπαγιαννάκης (Θεατρολόγος, Κριτικός Θεάτρου)
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟΙ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ
– Σάββας Πατσαλίδης (Καθηγητής ΑΠΘ, Πρόεδρος Ελληνικής Ένωσης Κριτικών Θεάτρου και Παραστατικών Τεχνών)
– Δήμητρα Κονδυλάκη (Θεωρητικός Θεάτρου, Σύμβουλος για το σύγχρονο ελληνικό θέατρο στο Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου)
ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ
– Δημήτρης Λιγνάδης (Ηθοποιός, Σκηνοθέτης)
«Η κριτική έχει υποβαθμιστεί σε κρίση» (Η τοποθέτηση θα αναγνωστεί.)
– Στεριανή Τσιντζιλώνη (Θεωρητικός Χορού, Σύμβουλος για τον χορό στο Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου)
«Τρία ερωτήματα και μια κόντα για την κριτική του χορού στην Ελλάδα»
– Άρης Ασπρούλης (Διευθυντής Επικοινωνίας & Προβολής Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν, Υποψήφιος Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας Παντείου Πανεπιστημίου)
«Η θεατρική κριτική ως εργαλείο προβολής και επικοινωνίας. Ένας σύντομος κοινωνιολογικός στοχασμός πάνω στη δύναμη της γνώμης, τους σημαντικούς άλλους (significant others) και τις ομάδες αναφοράς (reference groups) στη νέα θεατρική αγορά της Αθήνας»
– Ιωάννα Λιούτσια (Καλλιτεχνικός Συνεργάτης ΚΘΒΕ, Κριτικός Θεάτρου)
«Social media και θεατρική κριτική: γραφή, διάδοση και διάδραση των κειμένων της γενιάς των διαδικτυακών κριτικών»
– Γιώργος Βουδικλάρης (Δημιουργός ιστοσελίδας πολιτισμού artivist.gr)
«Ο Χαζός του Χωριού»
[Θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό]
ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ
– Αντώνης Κοκολάκης (Υπεύθυνος Προβολής και Επικοινωνίας)
«Οι εποχές αλλάζουν – πώς η επικοινωνία πρέπει να προσαρμόζεται με τις νέες συνθήκες και προχωράει παράλληλα με τις εξελίξεις»
– Άννυ Κολτσιδοπούλου (Θεατρολόγος, Κριτικός Θεάτρου, Μεταφράστρια)
«Τα μη μεταβιβάσιμα της κριτικής χθες, σήμερα και όσο πάει»
– Παντελής Μπουκάλας (Συγγραφέας, Μεταφραστής)
«Κρίνετε ίνα κριθήτε»
– Ιωσήφ Βιβιλάκης (Καθηγητής Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Αθηνών, Αντιπρόεδρος Τμήματος Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ)
«Η ευθύνη της θεατρικής κριτικής»
– Βασίλης Μαυρογεωργίου (Σκηνοθέτης, Ηθοποιός, Παραγωγός θέατρο SKROW)
«Ποιος έχει ανάγκη την κριτική;»
[Θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό.]
CAMERA STYLO 