Η καλύτερη ταινία που είδαμε φέτος δημιουργήθηκε το 2010 από τον Πατρίσιο Γκουζμάν στη Χιλή και αποτελεί τον ορισμό αυτού που αποκαλείται δημιουργικό ντοκιμαντέρ, καλλιτεχνικό ή κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ θα το λέγαμε, αντιδιαστέλλοντας με το τηλεοπτικό, το επιστημονικό, το μουσικό κλπ.
Πρόκειται για έναν κινηματογράφο που συνδυάζει φιλοσοφία, ιστορία, πολιτική και ποίηση πάνω από όλα. Από τις καλύτερες ταινίες ντοκιμαντέρ όλων των εποχών, από τις ταινίες που ξεχωρίζουν με τα πρώτα τους πλάνα από το σωρό, από τις απογειωτικές εκείνες, πνευματικές, φιλοσοφημένες, βάλσαμο για την ψυχή, τονωτικές, που θέλεις να δεις και ξαναδείς, μια μεγάλη τέχνη που έχει ανάγκη ο άνθρωπος ειδικά στην “στεγνή”, “άνυδρη” σημερινή εποχή. Στην άνυδρη έρημο Ατακάμα συνδιαλέγονται η αστρονομία, η αρχαιολογία, η γεωλογία, η παλαιοντολογία επίσης με τη συλλογική μνήμη. Όπως επισημαίνει ο Γκασπάρ ο νεαρός αστρονόμος ένας από τους χαρακτήρες για έναν αστρονόμο, ο μόνος πραγματικός χρόνος είναι αυτός που έρχεται από το παρελθόν.
Στη Χιλή, στην έρημο Ατακάμα, σε τρεις χιλιάδες πόδια υψόμετρο, αστρονόμοι από όλον τον κόσμο συγκεντρώνονται για να παρατηρήσουν τα αστέρια. Ο ουρανός της ερήμου είναι τόσο διαφανής ώστε τους επιτρέπει να βλέπουν τα όρια του σύμπαντος.
Κι ενώ οι αστρονόμοι εξετάζουν τους πιο μακρινούς γαλαξίες σε αναζήτηση εξωγήινης ζωής, ελάχιστα πιο κάτω από τα παρατηρητήρια, οι γυναίκες σκάβουν μες στην έρημο σε αναζήτηση αγνοούμενων συγγενών τους, θυμάτων της χούντας του Πινοσέτ.
Όλα συντείνουν, συνηγορούν υπέρ του παρελθόντος, υπέρ της διατήρησης και αξιοποίησης της συλλογικής μνήμης, μοναδικού όπλου και οδηγού για το μέλλον. Χωρίς το παρελθόν, χωρίς την μνήμη, δεν θα υπάρξει μέλλον.
“Και είμαι βέβαιος πως οι γυναίκες στην έρημο Ατακάμα τα οστά ολόκληρης της γης ψάχνουν να βρουν. Με ένα φτυαράκι σκάβοντας στο αχανές. Και βρίσκοντας.” γράφει ο Κώστας Καναβούρης στην Αυγή. Οι γυναίκες που ψάχνουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα, θα συνεχίζουν να ψάχνουν μέχρι να πεθάνουν. Δεν μπορούν να αφήσουν τη συλλογική μνήμη να χαθεί, συλλογική μνήμη που περνάει μέσα από τη δική τους μνήμη, μέσα από τη δική τους προσπάθεια, που γίνεται για λογαριασμό όλων μας, να βρουν τα οστά των συγγενών τους, των αγαπημένων τους προσώπων και να τα θάψουν. Έστω και αναδρομικά, να συναρμολογήσουν τα σκόρπια μέλη και να τιμήσουν τους νεκρούς τους και τον αγώνα τους. Οι άνθρωποι σήμερα, ακόμα περισσότερο χάνονται στα βάθη της θάλασσας χωρίς να αφήνουν το στίγμα τους. Σαν να μην υπήρξαν ποτέ. Η ανθρωπότητα στο πιο κρίσιμο μονοπάτι της στον αγώνα για την ίδια την ύπαρξή της. Ένα πολιτικό σινεμά, μαγευτικό, ποιητικό, άρτιο αισθητικά, συγκινητικό, απαραίτητο.
22 Σεπτεμβρίου 2016 Γιάννης Καραμπίτσος
CAMERA STYLO 