Kevin Spacey: “το θέατρο χρειάζεται τη βοήθειά μου, όχι οι ταινίες», της Έλενας Χρηστοπούλου (εφ)

ΝΕΟ!

[VIDEO] RICHARD III ΡΙΧΑΡΔΟΣ Γ ΚΕΒΙΝ ΣΠΕΪΣΙ- SAM MENDES KEVIN SPACEY ΣΑΜ ΜΕΝΤΕΣ 30 7 2011 ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ ANCIENT THEATER OF EPIDAURUS

Ο Κέβιν Σπέισι φορά την καμπούρα του Ριχάρδου Γ, συναντά ξανά τον σκηνοθέτη του American Beauty Σαμ Μέντες και ταξιδεύει δέκα μήνες με το διατλαντικό Bridge Project. To βασίλειο μου για ένα εισιτήριο!

Από την Έλενα Χρηστοπούλου

Πάνω (φωτό): ο Κέβιν Σπέισι, όπως εμφανίζεται στα βίντεο γουόλ της παράστασης – αλλά και στις αφίσες της. Μετά τα Όσκαρ, την κινηματογραφική επιτυχία και το Old Vic, το ιστορικό θέατρο της Βρετανίας που διευθύνει από το 2004, ανακοίνωσε την πρόθεση του να παραιτηθεί το 2015. «Ένα θέατρο χρειάζεται νέο καλλιτεχνικό αίμα», λέει.

Πρέπει να σκάψεις βαθιά γι‘ αυτό το ρόλο, να πας σε μέρη που δεν θες, να διε­ρευνήσεις όλα τα πράγ­ματα για τα οποία έχεις μετανιώσει στη ζωή σου, να ξεθάψεις όλα τα σκατά. Και μετά πρέπει να έχεις το θάρρος να τα μοιραστείς με το κοινό, να πεις: Εδώ είμαστε, δεν έχω τίποτα να σας κρύψω, τίποτα για το οποίο να ντρέ­πομαι, αυτός είμαι, με όλα μου τα  μειονεκτήματα (1)

Για έναν ηθοποιό-σταρ, ο οποίος κρατά παροιμιωδώς κρυφή την προσω­πική του ζωή, ο Κέβιν Σπέισι δεν κρύβει τίποτα όταν υποδύεται ένα χαρακτήρα στον κινηματογράφο. Όσο πιο «ελαττω­ματικός» δε, τόσο το καλύτερο. Τα μειο­νεκτήματα, οι ανθρώπινες αδυναμίες θρέφουν τον Αμερικανό ηθοποιό, κάτι που φανερώνεται από τις επιλογές του: από τον Βέρμπαλ Κιντ των Συνήθων υπό­πτων, τονΤζον Ντο του Seven και τον Λέστερ Μπέρναμ του American Beauty ώς τον Λεξ Λούθορ του Σούπερμαν, τον Τζακ Έιμπραμοφ του προσεχούς Casino Jack και, φυσικά, τον Ριχάρδο Γ. Ο Σπέισι ανα­λαμβάνει όχι να αναπαραστήσει τους «κακούς» χαρακτήρες που κανείς δεν θέ­λει, αλλά να τους προσδώσει την αν­θρωπιά που κανείς δεν τους αναγνωρίζει Το αξιοσημείωτο είναι πως η πρόκληση δεν φαίνεται ποτέ να είναι η πρόθεση του- αντιθέτως ως κίνητρο ξεπροβάλλει η περιέργεια και η επιθυμία για κατα­νόηση, ακόμα και για ταύτιση.

Θυμάται άραγε κανείς τον Κέβιν Σπέισι ως γραφικό γκάνγκστερ να κυ­νηγά τον Ρίτσαρντ Πράιορ και τον Τζιν Γουάιλντερ στο Δε βλέπω τίποτα, δεν ακούω τίποτα; Ή ως τον κοκαϊνομανή μπίζνεσμαν Μπομπ Σπεκ να «κολλάει» στη Μελάνι Γκρίφιθ στο Εργαζόμενο κο­ρίτσι; Είναι τόσο άρρηκτη η σύνδεση του ονόματος του με μερικούς cult ή ιστορικούς πια ρόλους που μοιάζει λες κι ο Κέβιν Σπέισι ήταν πάντα εκεί, και μάλιστα πάντα εκεί ψηλά. Κι όμως, ο ηθοποιός που ξεκίνησε ως πωλητής παπουτσιών άργησε ν’ αποκτήσει τη θέση του στη συνείδηση του κοινού. Λίγοι θυμούνται πως ο Σπέισι ξεκίνησε πρώτα στο θέατρο με Ιψεν, Μολιέρο και Τσέχοφ, έχοντας προηγουμένως παρατήσει τις σπουδές του στη διά­σημη σχολή Juilliard για να δουλέψει. Λιγότεροι ακόμα γνωρίζουν πως πα­ράλληλα έκανε και stand up comedy.

Χαρισματικός μίμος ο Σπέισι είχε ξεκι­νήσει να μιμείται γνωστούς ηθοποιούς (οΤζίμι Στούαρτ ήταν ο «πρώτος» του, τον οποίο έχουν αντικαταστήσει πλέον ο Τζακ Νίκολσον, ο Κρίστοφερ Γουόκεν κι ο Μόργκαν Φρίμαν) γιατί έκανε τη μητέρα του να γελά. Ωστόσο, πάνω στη σκηνή τα πράγματα δεν ήταν τόσο ρό­δινα. «Δεν υπάρχει τίποτα πιο τρομα­κτικό απ’το να κάνεις stand up. Είσαι μόνος σου πάνω στη σκηνή, δεν μπο­ρείς καν να κρυφτείς πίσω από κάποιον άλλο ηθοποιό!», αποκάλυψε πριν μερι­κούς μήνες σε μια διάλεξη που είχαν οργανώσει οι New York Times.

Το καθοριστικό πέρασμα του στο σι­νεμά το αποδίδει στον σκηνοθέτη Αλαν Τζ. Πακούλα (Όλοι οι άνθρωποι του προ­έδρου), ο οποίος ενώ πήγαινε να δει τον Τομ Μπέρεντζερ να παίζει στο θε­ατρικό National Anthems, ανακάλυψε τον Κέβιν Σπέισι. Του άρεσε μάλιστα τόσο πολύ, που έπρεπε να δώσει μάχη για να πείσει τους παραγωγούς να δώ­σουν μια ευκαιρία στον άγνωστο τότε ηθοποιό. Την ίδια χρονιά, ακολουθούν τα Οικόπεδα με θέα, η εμπορική αποτυ­χία του Τζέιμς Φόουλι για την οποία ο Σπέισι είναι πολύ περήφανος. Του ίδιου του αρέσει να την παρομοιάζει με το Μια υπέροχη ζωή – μια επίσης αποτυ­χημένη στο box office ταινία, την οποία όμως οι Αμερικανοί βλέπουν πλέον ευ­λαβικά κάθε Χριστούγεννα στην τηλε­όραση. Με παρόμοιο τρόπο, και τα Οι­κόπεδα έχουν αγαπηθεί από το αμερικανικό, και όχι μόνο, τηλεοπτικό κοινό.

ΣΥΛΛΕΓΟΝΤΑΙ ΒΡΑΒΕΙΑ

Τα υπόλοιπα είναι πάνω-κάτω γνωστά. Το ‘Οσκαρ Β’ αντρικού ρόλου για τους Συ­νήθεις υπόπτους διαδέχεται η συμμετοχή του στο Seven – επιμελώς κρυμμένη από τους τίτλους κατόπιν προτροπής του ίδιου του Σπέισι, ο οποίος αναγνωρίσιμος πλέον, δεν ήθελε να μειώσει τη δύναμη του έργου σε περίπτωση που το όνομα του μαρτυρούσε από την αρχή ποιος εί­ναι ο δολοφόνος Τζον Ντο. Αν και πλέον δεν μπορεί να φανταστεί κανείς κάποιον άλλο στο ρόλο αυτό, η αλήθεια είναι πως ο Σπέισι δεν είχε καταφέρει να περάσει από την πρώτη οντισιόν για την ταινία Μήνες μετά, και αφότου το είχε ξεχάσει, του τηλεφώνησαν από την παραγωγή για να του ανακοινώσουν πως τον προσλαμβάνουν και πως ξεκινά δουλειά… την επόμενη κιόλας μέρα (εκ των έσω πλη­ροφορία για τους φαν: όταν αποφάσισε από μόνος του να ξυρίσει το κεφάλι του για το ρόλο, το ίδιο έκανε κι ο σκηνοθέτης Ντέιβιντ Φίντσερ για να μην τον αφήσει μόνο. Με τον Ντέιβιντ Φίντσερ θα συνεργαστεί ξανά, ως παραγωγός πλέον, στο Social Network και, ως ηθοποιός στην τηλεοπτική σειρά House of Cards (που θα κυκλοφορήσει το 2012).

Αν και στους κινηματογραφόφιλους έχει ήδη καθιερωθεί ως ο βασιλιάς της διαστροφής με το American Beauty κα­ταφέρνει να τρυπώσει στις mainstream αίθουσες ανά τον κόσμο και να κερδίσει μαζικά την εκτίμηση. «Αυτό είναι το από­γειο της μέρας μου. Ελπίζω να μην είναι όλα κατηφόρα από δω και πέρα!», ανα­φέρει στο λόγο του όταν δέχεται το Όσκαρ Α’ αντρικού ρόλου, προσαρμό­ζοντας για την περίσταση τον εναρκτήριο μονόλογο του απ’ την ταινία. Αφιερώνει το βραβείο στον μέντορα του, Τζακ Λέ-μον, αλλά και «στους φίλους μου που μου δείχνουν τα κακά μου στοιχεία – ξέρω ότι το κάνουν επειδή μ’ αγαπούν. ΓΓ αυτό αγαπώ κι εγώ τον Λέστερ, γιατί βλέπουμε τα ελαττώματα του αλλά, παρ’ όλα αυτά, στο τέλος τον αγαπάμε. Αυτή η ταινία εί­ναι σημαντική γιατί κάθε ανθρώπινη πράξη όταν βγαίνει εκτός πλαισίου μπο­ρεί να γίνει καταδικαστέα».

ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ OLD VIC

Η πορεία του μετά το δεύτερο Όσκαρ μπορεί να μην εκτοξεύεται (πόσο πιο ψηλά να πάει;), αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι κατηφόρα. Περίπου πέντε χρό­νια μετά το Όσκαρ, ανακοινώνει τη νέα του θέση ως καλλιτεχνικού διευθυντή του Old Vic, του ιστορικού, αρχαιότερου εν ενεργεία θεάτρου του Λονδίνου, το οποίο είχε άμεση ανάγκη για ανανέωση του προφίλ του. «Δεν ήθελα να περάσω άλλα δέκα χρόνια στο κινηματογραφικό κύκλωμα, ήθελα να στραφώ στο θέα­τρο. Η αλήθεια είναι πως οι ταινίες δεν χρειάζονται τη βοήθεια μου, αλλά το θέ­ατρο τη χρειάζεται!», δηλώνει σήμερα·’. Υπό την καθοδήγηση του Σπέισι, ο θία­σος έχει παρουσιάσει πάνω από 30 πα­ραγωγές από το 2004 έως σήμερα. Τώρα, προτάσσοντας ο ίδιος καμπούρα και χολή, τα βάζει με το ιερό τέρας του Σαίξπηρ. «Όταν ακούς για παράδειγμα, τον τρόπο με τον οποίο ο Σαίξπηρ καταπιάνεται με τις σχέσεις αν και αρχικά οι λέξεις μοιάζουν ξένες στην πραγμα­τικότητα είναι προσιτές τα κίνητρα είναι καθαρά και οι αντηχήσεις σύγχρονες. Αν βάλεις αυτά το λόγια σ’ ένα επίκαιρο πλαίσιο -θα μπορούσε σ’ αυτή τη θέση να είναι ο Καντάφι ή ο Μουμπάρακ- γί­νεται εμφανές πόσο ο Ριχάρδος Γ μοιάζει μ’ αυτόν τον τύπο προσωπικότητας με τα μέσα επικοινωνίας και την χειραγώ­γηση, τις συμμαχίες και τους ασήμα­ντους φθόνους.».³ Στον τρίτο και τελευ­ταίο χρόνο του Bridge Project, o Ριχάρδος Γ‘ έρχεται για να σταθεί δίπλα στην επικαιρότητα, «γεφυρώνοντας» την Αγγλία του 15ου αιώνα με την αραβική άνοιξη.

Με ανάλογο τρόπο, ο Σπέισι «γεφυρώ­νει» διαφορετικές ερμηνείες παίζοντας απ’ τη μία τον Ριχάρδο Γ’ κι απ’ την άλλη τον Τζακ Έιμπραμοφ του Casino Jack, ενός ρεπουμπλικάνου λομπίστα που φυ­λακίστηκε επί Μπους για απάτη και συ­νωμοσία κατά της κυβέρνησης «Ακόμα πιστεύω πως η προετοιμασία και η διε­ρεύνηση συναισθημάτων δεν είναι δια­φορετική στον Σαίξπηρ απ’ όσο είναι στον Μάμετ», εξηγεί. «Η γλώσσα είναι σί­γουρα μεγάλη πρόκληση. Ως ηθοποιός δεν μπορώ να κρίνω τον χαρακτήρα, δεν τον σκέφτομαι ως κακό. Δεν είναι ενεργή λέξη, ο «κακός». Δεν είναι κάτι που παίζεις – πρέπει να παίξεις κάποιον που στο μυαλό του δεν νιώθει πως είναι κακός. Η ηθοποιία είναι ένα από τα πιο ανθρωπι­στικά επαγγέλματα. Αν είσαι σαν κι εμένα και προσεγγίζεις έναν χαρακτήρα χωρίς να τον κρίνεις κι η δουλειά σου απαιτεί να μπεις στη θέση κάποιου άλλου, να βάλεις τα παπούτσια του, να φορέσεις τα ρούχα του, να καταλάβεις τα κίνητρα του, τότε είναι πολύ πιο δύσκολο να είσαι προκα­τειλημμένος στην προσωπική σου ζωή».⁴

Σε συνέντευξη του στην Telegraph πριν ένα μήνα, ανακοίνωσε ότι είναι αποφασι­σμένος να φύγει από το θέατρο το 2015, δηλώνοντας:

«Είναι φανταστικό να εστιά­ζεις τη ζωή σου σε κάτι άλλο από την προσωπική σου καριέρα και φιλοδοξία. Το έκανα για λίγο καιρό, και με επιτυχία. Αλλά μετά αφαίρεσα τις παρωπίδες και αποφάσισα να δουλέψω για κάτι που με ξεπερνούσε. Ένα θέατρο χρειάζεται, όμως νέο καλλιτεχνικό αίμα». Σημειώνο­ντας πως έχει μάθει πολλά πράγματα απ’ αυτή τη δουλειά κι έχει καταφέρει να δια­χειριστεί έναν μεγάλο βρετανικό θεσμό χωρίς καμία κρατική επιδότηση, επιση­μαίνει πως δεν του λείπει τίποτα από την προηγούμενη του ζωή. «Αγαπώ αυτό που κάνω. Δεν λαχταρώ τίποτα άλλο».

Μπορεί το Old Vic σε μερικά χρόνια να χρειάζεται έναν αντικαταστάτη για τον Κέβιν Σπέισι, αλλά προς το παρόν εμείς δεν λαχταράμε τίποτ’ άλλο απ’ τον ίδιο και τις όσες αδυναμίες του.

1,3 Από το πρόγραμμα του Old Vic για την πα­ράσταση του Ριχάρδου Γ‘.

^{2, 4} Από διάλεξη στο πλαίσιο του Arts and Leisure Weekend, σε διοργάνωση των New York Times, TimesTalks Center, 6 Ιανουαρίου 2011.